De afgelopen weken stond de Bijstandsbond in de discussie over het sneeuwruimen in de ideologische vuurlinie waar het gaat om de koppeling van arbeid en inkomen en de verdediging van het traditionele arbeidsethos. Onze kritiek op die koppeling en op het arbeidsethos hebben wij nooit onder stoelen of banken gestoken. Wij zijn vanwege onze standpunten in de sijk genomen door rechts-radikale media, hebben bij andere media wel ons standpunt naar voren kunnen brengen, en worden op internet bestookt met reacties van vooral anonieme zogenaamde reaguurders die ons proberen neer te zetten als waardeloze losers, die egoisitisch en a-sociaal zijn en een gebrek aan solidariteit vertonen. Aan de andere kant hebben we ook veel positieve reacties gehad en proberen sommige individuen en websites het voor ons op te nemen. Wij proberen ons zo goed mogelijk te verdedigen en worden daarbij geconfronteerd met de wetten van de moderne media: het gaat om slogans, ze zeggen tegen ons: gaat u het nu in drie minuten vertellen, of: het item op televisie is precies twee minuten. In die twee minuten moeten zowel voor als tegenstanders aan het woord komen. Wat er aan beeld, geluid en tekst wordt geproduceerd heb je maar beperkt invloed op. Je praat een kwartier als Brugman en er wordt 1 minuut uitgezonden. (Of minder). Het gaat over beeldvorming, snelle indrukken, vaak oppervlakkig, waar onze tegenstanders heel getraind in zijn. En veel kijkers zijn zich er niet of nauwelijks van bewust dat de weergave in de media een systematische vertekening is van andere werkelijkheden.
Bovendien heeft een gedeelte van hen (het bestuur) de macht. Bij de discussie over het sneeuwruimen, die twee weken geleden al begon en die afgelopen dinsdag uitgebreid in de media kwam waarbij het ging om een discussie tussen burgers die wel of niet werklozen gedwongen wilden inzetten intervenieerden de bestuurders en het DWI in Amsterdam woensdag in de discussie door een persbericht uit te brengen waarin stond dat 30 jongeren met een uitkering bij bejaardentehuizen aan het werk werden gezet, en dat dit in januari 300 worden. Onder het motto: het is oud nieuws hoor, dat deden we vorig jaar ook al. Dit leidde tot goedkeurend gemompel van rechtsradikale sites als De Standaard en Elsevier. Zeker om de polarisatie in de samenleving te bestrijden, door toe te geven aan de rechts-radikale standpunten, zullen we maar zeggen. Tenslotte zit de VVD ook in de coalitie in Amsterdam. Tot hoever gaan ze daarmee door? Nu kun je zeggen, wij wenden ons van dit toneelspel af, gaan alleen inhoudelijke zelf gepubliceerde stukjes schrijven, bemoeien ons verder niet met die media-hypes, maar dat schiet ook niet op als het gaat om de verdediging van de belangen van uitkeringsgerechtigden. Bovendien, niet alle media zijn zo oppervlakkig of vijandig, je wordt juist door het feit, dat je in de publiciteit komt benaderd door meer serieuze massamedia, die wel een inhoudelijke discussie voeren. Dus het kan wel degelijk deel uitmaken van het opbouwen van invloed.
Maar ik heb de indruk, dat de rechtstreekse voorstanders van een basisinkomen maar mondjesmaat deelnemen aan de actuele discussies en niet met ons in de vuurlinie gaan staan. Op de website van de Vereniging Basisinkomen bijvoorbeeld worden veel behartenswaardige dingen gezegd waar ik het wel mee eens kan zijn (hoewel ik wel mijn bedenkingen heb bij de basisinkomen-modellen die naar voren worden gebracht) maar de denkrichting is goed. Maar ja, hoe zal ik het zeggen, het zijn tamelijk abstracte verhalen, vaak wel waar, maar niet voor iedereen begrijpelijk denk ik. Een beetje intellectualistisch wereldvreemd, zal ik maar zeggen. Neem bijvoorbeeld het volgende artikel van de website van de vereniging Basisinkomen. Het draagt als titel: Zinloos werk: ook een argument voor een basisinkomen. Je zou zeggen: een mooie probleemstelling, je hebt kritiek op zinloos werk en je hebt een oplossing. Dus een mooie gelegenheid om die meneer Aznani van de VVD eens flink de oren te wassen.
Maar nee hoor, het begint zo: 'Het grootste gevaar voor de toplaag van een hiërarchisch ingerichte maatschappij is overvloed. Overvloed brengt, in tegenstelling tot schaarste, vrijheid. In een situatie van overvloed, kunnen mensen namelijk doen wat ze zelf willen, zonder dat hun bestaan in gevaar komt. Mensen worden onafhankelijk. En onafhankelijkheid is vrijheid. En dat is precies tegenovergesteld aan de belangen van de machthebbers, omdat hun macht nou juist bestaat uit onze onvrijheid. '
Dit is wel een erg simpele verklaring voor het streven van 'machthebbers' om de lonen te verlagen en de werklozen onder druk te zetten. Er is toch overvloed? Het gaat erom, hoe het verdeeld is. Er worden ook argumenten van stal gehaald, die aanvechtbaar zijn. Bijvoorbeeld:
'In deze tijd wordt de productie van steeds meer zinvolle zaken geautomatiseerd. Dat wil dus zeggen dat daarvoor steeds minder arbeid nodig is. Er zijn daarmee steeds minder mensen nodig om de benodigde hoeveelheid aan zinvolle dingen te produceren. Het gevolg daarvan zou dus ook overvloed zijn, namelijk een overvloed aan tijd. Het wordt overbodig om steeds te blijven werken als er voldoende zinvolle zaken beschikbaar zijn. En die overgebleven tijd kan dan aan andere dingen besteed worden. Aan andere zinvolle dingen bijvoorbeeld. '
Het is gewoon niet waar dat er steeds minder zinvol werk komt. Er is weliswaar geen toename die voldoende is -zeker in deze tijd van crisis- om iedereen aan het werk te helpen, maar het is gewoon statistisch gezien niet waar dat er steeds minder arbeid nodig is. Dat hangt van veel factoren af. Het is kortom in mijn ogen een warrig verhaal, waar ik geen touw aan vast kan knopen.
Met zulke artikelen haal je de publiciteit niet. Ik blijf dus zitten met een paar vragen. Ik wil geen vooroordeel ventileren tegen de voorstanders van een basisinkomen (misschien is mijn indruk te impressionistisch) maar ik vraag me af: heeft het te maken met een coalitiepolitiek? Proberen zowel van links en rechts voorstanders van een (gedeeltelijk) basisinkomen te vinden, dus de VVD en D'66 niet teveel voor het hoofd stoten, proberen medestanders te vinden in kringen van voorstanders van bestaansonzekerheid, loonsverlagingen, afschaffing ontslagbescherming e.d. Of zijn er andere redenen? Een beetje een ivoren toren politiek, zo van: ach ik kijk neer op wat er in de massamedia gebeurt, daar doe ik niet aan mee, ik discussieer alleen met goede inhoudelijke argumenten over en weer. En probeer intern in overleggen te lobbyen voor het basisinkomen. Of is mijn waarneming gewoon onjuist? Ik weet het niet.
Zeker is, dat de huidige discussie over het verplichte sneeuwschuiven van werklozen slechts het topje van de ijsberg is. Het gaat om de rigoreuze herinrichting van de sociale zekerheid die eraan zit te komen naar aanleiding van de voorstellen van het nieuwe kabinet en de basisprincipes die daarbij gelden. (De voorwaarden waaronder een uitkering verstrekt wordt) Maar het gaat over veel meer dan dat. Het gaat ook over de positie van mensen die betaald werk hebben, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg. Kunnen in de toekomst werklozen worden ingezet om werk te doen in bejaardentehuizen waar de huishoudelijke dienst is wegbezuinigd en de mensen met betaald werk volgens zeer strakke productie en tijdschema's alleen het hoogst noodzakelijke doen in een moordend tempo? En dan ook nog slecht betaald? Als het om deze discussies gaat verwacht ik niets van de liberale partijen, van D'66 tot VVD en PVV. Hoe denken de voorstanders van een basisinkomen hierover?
Piet van der Lende
Geen opmerkingen:
Een reactie posten