De Dienst Werk en Inkomen in Amsterdam (Nu WPI geheten) heeft per 1 januari 2010 een nieuw automatiseringssysteem ingevoerd, genaamd Socrates II. Dit was oorspronkelijk het systeem van de gemeente Den Haag maar wordt nu ook ingevoerd in Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. In Amsterdam en Rotterdam is dit gebeurd per 1 januari 2010. In Den Haag is al sinds begin jaren '90 van de vorige eeuw aan het nieuwe Socrates systeem gewerkt. Daarbij deden zich zodanige moeilijkheden voor, dat het Socrates systeem na jaren onderzoek nog niet gebruikt kon worden. (Volkskrant van 10 mei 1996).
De invoering van Socrates in 2010 leidde aanvankelijk tot grote moeilijkheden. In het begin van het jaar werden uitkeringsspecificaties niet of te laat verstuurd. De klanten hebben daarover een brief gekregen. Medewerkers van sommige afdelingen klagen dat ze niet in het systeem kunnen komen of daarbij zeer omslachtig te werk moeten gaan en het blijkt dat het versturen van de uitkeringsspecificaties naar de klanten stagneert. Sommige mensen hebben geen uitkerings specificatie maar wel betalingen ontvangen. Het later versturen van de specificatie is een gevolg van Socrates. ,,De overgang naar ´Socrates´, het nieuwe systeem, is op zich goed verlopen", zegt Carmen Westra, woordvoerder van DWI. ,,Iedereen krijgt de uitkering op tijd. Het is ons alleen niet gelukt de specificaties op tijd te versturen." Het versturen van de uitkeringsspecificatie was maximaal twee weken zijn vertraagd.
Vakantiegeld of geen vakantiegeld
Tientallen Amsterdamse bijstandsgerechtigden hebben in 2010 in eerste instantie ten onrechte geen vakantiegeld ontvangen. Dit is ook het gevolg van het nieuwe computersysteem. In geval van schulden kan er beslag worden gelegd op het vakantiegeld. Echter, als de schuld is afbetaald of als de schuldenaar zijn schuldtraject heeft afgerond, moet het vakantiegeld weer worden uitbetaald. De Bijstandsbond kreeg tientallen meldingen binnen van mensen die hun zomerdouceurtje niet hadden ontvangen. Van deze mensen was de schuld afbetaald en ze kregen toch te maken met inhouding van het vakantiegeld. DWI geeft toe dat er fouten zijn gemaakt en dat de invoer van het systeem moeizaam verliep. Woordvoerder Carmen Westra van DWI: ,,We hebben wat startproblemen gehad, moesten gegevens met de hand invoeren. Bij een aantal klanten is het inderdaad misgegaan, maar bij de meesten hebben > we dat kunnen herstellen."
Jaarlijkse verhoging
de jaarlijkse verhoging van de uitkering (dat was circa 3 euro die 1 juli 2010 bovenop het basisbedrag kwam) werd door het vorige systeem automatisch gedaan, maar moet nu door de ambtenaren handmatig worden verricht. Commentaar dat wij leverden: Werkelijk een vooruitgang in de automatisering! In de vakantietijd zitten ze dan met te weinig krachten, dus is deze verhoging niet bij iedereen ingevoerd. Let op! U heeft hier recht op! 12 x 3 is nog steeds 36 euro per jaar! We beginnen ons af te vragen wat er nu eigenlijk mis is met dat Socrates. Hebben ze het te snel ingevoerd? Of deugt het sowieso niet? Geschatte kosten van dit systeem: zo'n 20 miljoen euro. Toegegeven, daar leg je nog geen metertje metro mee aan, maar je kan er toch heel wat leuke dingen mee doen. Toch maar weer telramen voor de DWI?
Ziektekostenverzekering
Alle bijstandsgerechtigden hebben een collectieve ziektekostenverzekering. Sommigen hebben die afgesloten via het contract dat de gemeente met de toenmalige ziektekostenverzekeraar Agis heeft gemaakt. DWI houdt voor die mensen zorgpremies in op de uitkering en betaalt die premie rechtstreeks aan Agis. Maandelijks maakt het DWI een ‘bulkbedrag’ over aan Agis en moet daarbij ook melden om wie het bij de betalingen gaat. Het is ons niet helemaal duidelijk hoe die twee dingen aan elkaar zijn gekoppeld, maar hier worden met grote regelmaat fouten gemaakt.
De oorzaak schijnt ook hier het nieuwe uitkeringssysteem Socrates te zijn. Toen Socrates werd ingevoerd, moesten DWI medewerkers alle gegevens van de klanten opnieuw invoeren in het systeem en Agis was daarbij een beetje een apart ingewikkeld verhaal, waar fouten bij werden en worden gemaakt. (Dus ook nu nog bij mensen die nieuw instromen in de uitkering).
Gevolg van deze ontwikkeling is, dat de DWI denkt dat de zorgpremie is betaald, de klant denkt dat hij of zij verzekerd is en dat de premie betaald is. De premie is immers ingehouden op zijn/haar uitkering, wat vermeld staat op de uitkeringsspecificatie. Als Agis de naam van de klant niet heeft, die verzekerd is via de gemeente, gaan zij ervan uit dat er niet is betaald. Gevolg is soms dat de klanten aanmaningen krijgen, wat soms uitmondt in welles nietes spelletjes tussen Agis en DWI, en dus gerechtelijke procedures maar ook aanmeldingen als wanbetaler bij het College voor Zorgverzekeringen en zelfs bestuurlijke boetes en dwangbevelen. Kortom de gevolgen kunnen zeer verstrekkend zijn. Wij schreven in 2010: De kwestie schijnt moeilijk op te lossen te zijn. Een en ander heeft tot wrijving geleid tussen DWI en Agis.
Relaas over verrekeningen in 2010.
‘Hedenochtend ging ik met de metro naar gebouw Gaudi in Amsterdam-Zuidoost om gehoord te worden naar aanleiding van mijn klacht bij de DWI over het niet volledig uitbetalen van mijn aanvullende uitkering.
Wat is het geval: sinds een paar jaar krijg ik het grootste deel van mijn inkomen van Pantar, maar heb ik ook nog een aanvullende uitkering van het DWI. Dit ging de afgelopen jaren over het algemeen prima. Alleen komt Pantar soms met een eindejaarsuitkering of een bijzondere toeslag die de DWI dan weer van mijn aanvullende uitkering aftrekt. Tja, dat is nu eenmaal zo.
In januari van dit jaar ging het echter mis. De specificaties van het DWI veranderden, door de invoering van het nieuwe computersysteem Socrates. Hierdoor is er nauwelijks nog een touw aan vast te knopen. Socrates staat voor SOciale dienst Cliënt Registratie Afhandeling Toekenning Expertise Systeem en is ontwikkeld in Den Haag. Aan de ontwikkeling, het in bedrijf nemen en in stand houden van Socrates zijn miljoenen uitgegeven.
Sinds januari heb ik iedere maand mijn inkomensconsulent gebeld om hem erop te wijzen dat de hoogte van mijn uitkering niet klopte. Volgens mijn rekenwerk met de natte vinger loopt de DWI momenteel structureel 220 a 230 euro achter met betalen. Omdat hier niets aan veranderde diende ik uiteindelijk een klacht in. Ondertussen schijnt het bij die klachtenafdeling uit te puilen van de klachten, die allemaal hetzelfde zeggen: Socrates werkt niet. Vooral niet voor mensen die een aanvullende uitkering hebben... Dat berekenen is natuurlijk nooit het sterkste punt van de Sociale Dienst geweest, maar de afgelopen jaren leek hier eindelijk verbetering in te zijn gekomen. Helaas moest er toen een nieuw computersysteem in gebruik genomen worden. Tijdens het zoveelste gesprek met mijn inkomensconsulent vertelde deze mij: "Tot uw geruststelling kan ik u meedelen dat wij er zelf ook niets van begrijpen." (!!!)
De mevrouw die mijn klacht behandelde bleek een extern ingehuurde fiscaliste te zijn. Volgens haar is Socrates bepaald geen vooruitgang: ook zij wordt als fiscaliste geen wijs uit de nieuwe uitkeringsspecificaties. Ook ontdekte ze dat ik volgens de specificatie van februari plotseling een alleenstaande ouder met kind was geworden. Daar wist ik helemaal niets vanaf en ik schrok even: wat stond er nu weer over me in mijn dossier? Je weet nooit wat je in een dronken bui allemaal op de hals kunt halen...
Mijn natte vingerwerk werd door deze mevrouw echter overtroffen: zij kwam op een bedrag van ongeveer 290 euro waarvoor ze niet kon verklaren waarom ik het niet heb ontvangen. Volgens mijn inkomensconsulent is er echter niets aan de hand. Uiteindelijk werd het bedrag uitbetaald‘.
Afdeling klachten
In de loop van 2010 werd duidelijk, dat de afdeling klachten overbelast was. Ze hebben externe krachten ingehuurd om de klachten weg te werken.. De reden van de overbelasting is, dat veel meer mensen dan normaal een klacht indienen. In feite gaat het daarbij niet om klachten, maar om het vragen van extra informatie. De uitkering specificaties zijn onduidelijk. Zij bevatten posten waarvan niet duidelijk is wat het betekent. De nieuwe uitkering specificaties worden gemaakt door het automatiseringssysteem Socrates. Maar dat systeem produceert dus onduidelijke uitkering specificaties. Onze bron vertelde ook, dat er intern nog steeds veel moeilijkheden zijn Met het nieuwe automatiseringssysteem. Zo was het op een gegeven moment in veel gevallen niet mogelijk voorschotten te verstrekken,omdat dit in het nieuwe systeem autorisatie vereist van de controleur, "een andere naam". En vaak was die controleur niet aanwezig. Met schijnt dit probleem nu opgelost te hebben. Ook worden veel brieven verstuurd via Utrecht omdat de vier grote steden een gezamenlijk systeem hebben waarbij veel brieven centraal verstuurd worden. Alleen beschikkingen, dus besluiten worden niet centraal verstuurd. Wat de centraal verstuurde brieven betreft hebben de ambtenaren vaak geen idee welke datum erop staat.
Hoewel er in de loop der jaren weinig publiciteit over is geweest, uitgezonderd een foutief artikel in Het Parool, zijn de klachten met name over de verrekeningen van bijverdiensten gebleven en maakte het systeem nog steeds fouten. In 2013 bijvoorbeeld werden alle vorderingen van WPI automatisch gebruteerd, terwijl dat met vorderingen pas in het jaar daarop moet gebeuren. Mensen moesten ineens in plaats van bijvoorbeeld 1000 euro 1400 euro terugbetalen.
WiGo4it
Toch besloot men in 2007 het in Den Haag gebruikte systeem Socrates II verder te ontwikkelen in het kader van de organisatie Wigo4it (www.wigo4it.nl). De sociale diensten van de vier grote gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht hebben Wigo4it opgericht met als doel om gezamenlijk ICT ondersteuning te bevorderen. Wigo4it had in de jaren 2008, 2009 en 2010 een begroting van zo'n 20 miljoen euro
het ICT-bedrijf Centric verloor in januari 2007 een proces over de aanbesteding van het ontwikkelen van dit nieuwe computersysteem, die werd toegekend aan de cooperatieve vereniging Wigo4it - dat is het samenwerkingsverband van de vier grootste Nederlandse gemeenten. Volgens Centric (die deze klus natuurlijk ook graag had gehad) verliep de aanbesteding niet volgens de Europese richtlijnen. De rechter oordeelde dat de aanbesteding wel volgens de richtlijnen was verlopen, waarbij het nieuwe woord 'inbesteding' werd verzonnen. Het lijkt er dus op dat de Nederlandse overheden een sluiproute hebben gevonden waarmee ze de Europese regels kunnen omzeilen, zodat ze allerlei klussen meer in eigen hand kunnen houden en minder zijn overgeleverd aan een ondoorzichtige markt. Maar we zitten nu kennelijk wel met een duur systeem dat niet werkt! Of in ieder geval: minder goed is dan het oude. Even kijken wie er voorzitter is van de adviesraad van Wigo4it... Hum, Gerrit Zalm..
Piet van der Lende