Op vrijdag 26 mei staat in Het Parool een artikel over de perikelen bij het beleid aangaande de Individuele Inkomens Toeslag in de gemeente Amsterdam. Begin april heeft advocaat Marc van Hoof voor een cliënt een rechtszaak gevoerd over de Individuele Inkomens Toeslag. De uitspraak van de rechter was 5 april. Zijn cliënt stelde zich op het standpunt, dat de gemeente een aanvraag van hem voor de toeslag in behandeling zou moeten nemen omdat hij langdurig op het minimum zit en geen uitzicht heeft op inkomensverbetering.
verordening in Amsterdam
In de verordening die in Amsterdam door de gemeenteraad is aangenomen staat echter dat alleen mensen met schulden in aanmerking komen voor een toeslag in de vorm van een VVV bon, wanneer ze een schuldsaneringstraject succesvol doorlopen. Alleen de schuldhulpverlener kan de toeslag aanvragen. De cliënt van Marc van Hoof stelde zich op het standpunt, dat deze verordening in strijd is met de Participatiewet. Tot 2015 bestond een rijksregeling voor de langdurigheidstoeslag, waarbij alle langdurige minima enige honderden euro's per jaar kregen om het verlies in koopkracht vanwege de bezuinigingen enigszins te compenseren. Bij de invoering van de Participatiewet op 1 januari 2015 werd de rijksregeling afgeschaft. De mensen die langdurig op een minmuminkomen zaten dreigden er daardoor honderden euro's per jaar op achteruit te gaan. Daarom besloot de regering bij de invoering van de Participatiewet extra geld aan de gemeenten te geven om op basis van individuele beoordeling de mensen met een minimuminkomen toch een compensatie te geven. Categoraal beleid (automatische toekenning op basis van enkele groepskenmerken) werd verboden. Maatwerk was de slogan. De Amsterdamse verordening over de langdurigheidstoeslag, Individuele Inkomens Toeslag genoemd, betekende echter dat vele minima er financieel erg op achteruit gingen.
rechtszaak
Een Amsterdamse bijstandsgerechtigde vond dat niet eerlijk en is dus naar de rechter gestapt. Met de hierboven genoemde argumenten. Hij kreeg gelijk van de rechter. Begin april heeft uiteindelijk de Meervoudige Kamer van de Rechtbank in Amsterdam uitspraak gedaan. De rechters verklaarden, dat de verordening buiten werking moest worden gesteld en ongeldig verklaard. Er is op de manier van de verordening in Amsterdam inderdaad sprake van verboden categoraal beleid met betrekking tot de inkomenstoeslag. Iedereen moet de toeslag kunnen aanvragen en het moet vervolgens individueel worden beoordeeld. De rechters spraken uit dat de aanvraag van de cliënt opnieuw in behandeling moest worden genomen en individueel beoordeeld.
oproep
Wij hebben als Bijstandsbond daarop de mensen die ervoor in aanmerking denken te komen opgeroepen alvast de toeslag aan te vragen, in afwachting van een nieuwe gemeentelijke verordening. Immers, volgens de wet moeten al die aanvragen in behandeling worden genomen. Daarop speelde zich de afgelopen 6 weken het tafereel af, dat via welke weg mensen ook de toeslag aanvroegen, per brief, email of telefonisch, steeds kregen ze te horen dat het alleen voor mensen in de schuldsanering is. Daarbij werd gerefereerd aan de inmiddels door de rechter buiten werking gestelde verordening. Verder wisten de ambtenaren van niets, het was niet door de 'top' van Werk, Participatie en Inkomen (WPI, vroeger sociale dienst) niet aan het personeel doorgegeven, en de gemeenteraad wist ook van niets. Geen enkele aanvraag werd in behandeling genomen. Ook van de man die de rechtszaak voerde werd de zaak niet in behandeling genomen. De gemeente saboteerde dus de rechterlijke uitspraak. Ze wisten wel, dat als ze 1 zaak in behandeling namen, ook alle anderen behandeld moesten worden. De mensen die telefonisch een toeslag wilden aanvragen, kregen te horen, dat ze er niets van begrepen en dat de ambtenaar veel beter wist hoe het zat. Veel bijstandsgerechtigden voelden zich daardoor beledigd. "Je wordt weer neergezet als een nitwit in de bijstand, die er niets van begrijpt".
klachten
Wij hebben velen daarop geadviseerd een klacht in te dienen. Dat is ook gebeurd. Aanvankelijk was men daar bijzonder vriendelijk en welwillend, het zou uitgezocht worden en meerdere klachten werden in behandeling genomen. Maar de afgelopen drie dagen niet. Steeds een in-gesprek toon, volkomen onbereikbaar geworden, al drie dagen dus. Nu al 7 weken heeft de gemeente NIETS van zich laten horen. Alleen hebben we dus gemerkt, dat de uitvoerende ambtenaren van niets wisten en verwezen naar de oude regeling. Uit intern overleg en wandelgangen gesprekken met beleidsmakers blijkt echter duidelijk, dat de ‘top’ van de uitvoeringsorganisatie en de wethouder precies van de gang van zaken op de hoogte waren. Men heeft er bewust voor gekozen eenvoudigweg niet te reageren. Wat betreft de cliënt die de rechtszaak gevoerd heeft gaan wij volgende week de achtste week in. En de gemeente moet binnen 8 weken reageren. Wij hebben reeds in de openbaarheid aangekondigd, dat als de 8 weken verstreken zijn, wij de gemeente in gebreke gaan stellen en een dwangsom eisen. Overigens had de gemeente ook 6 weken de tijd, om beroep in te stellen, en dat heeft zij ook niet gedaan. Die termijn is nu verstreken, dus de uitspraak van de Meervoudige Kamer is definitief. De verordening is naar de prullenmand verwezen en de gemeenteraad moet een nieuwe aannemen.
Participatieraad
Al in een vroegtijdig stadium is ook de Participatieraad in actie gekomen en zij hebben naar aanleiding van de uitspraak van de Rechtbank een advies opgesteld, dat naar het bestuur gestuurd zal worden. Ze hebben zelfs geheel uit eigen beweging een ontwerp-verordening opgesteld, die de gemeenteraad zo kan aannemen. Lees het advies van de Participatieraad. Maar al zijn we twee maanden verder na de uitspraak, in de gemeenteraad is het nog steeds niet besproken.
Minimabeleid op de schop
In het Parool artikel reageert een woordvoerder van de gemeente voor het eerst in het openbaar op de gang van zaken. “Amsterdam heeft ervoor gekozen het geld voor de toeslag toe te kennen aan groepen: een VVV-bon voor mensen in de schuldhulp, een collectieve zorgverzekering voor minima en, indien nodig, geld voor de aanschaf van een ijskast of wasmachine. Het toekennen van individuele toeslagen is enorm arbeidsintensief,” zegt de woordvoerder. “Dan zou de gemeente een deel van het geld kwijt zijn aan ambtenarentijd. Dat wilden we voorkomen.”
Op zich is het lovenswaardig, dat men zo weinig mogelijk geld kwijt wil zijn aan uitvoeringskosten. En dat daarom zoveel mogelijk collectieve (categorale) regelingen worden gemaakt. Maar in onze ogen is het beleid doorgeslagen. Door de keuze voor enkele specifieke groepen om het schaarse geld te verdelen, krijgen duizenden minima helemaal niets meer om het in de afgelopen jaren opgelopen verlies aan koopkracht te compenseren, ook niet als ze individueel in een schrijnende situatie zitten. Bij de inzet voor enkele specifieke groepen is de bijzondere bijstand in feite op slot gegooid. Je komt nergens meer voor in aanmerking. De woordvoerder zegt dat je een ijskast of een wasmachine kunt krijgen, maar dat is helemaal niet zo. Intern geven beleidsmedewerkers toe dat de gemeente ervan uitgaat dat als mensen wat dat betreft vreselijk omhoog zitten, ze een beroep kunnen doen op het Fonds Bijzondere Noden, een charitatieve instelling van de Kerken. Dus de gemeente speculeert erop, dat als er noodsituaties ontstaan de charitas maar geheel buiten wettelijke kaders om de problemen van de rechteloos geworden minima moeten oplossen. En ondertussen gaat de pot van de bijzondere bijstand toch voor een groot gedeelte naar uitvoeringskosten. Want ui de pot worden de salarissen betaald van de bewindvoerders o.a. van mensen met schulden. Het schijnt zelfs zo te zijn, dat sommige mensen twee bewindvoerders hebben.
Chronisch zieken en gehandicapten
In de afgelopen ongeveer 6 jaar is vreselijk bezuinigd op het inkomen van chronisch zieken en gehandicapten door o.a. de afschaffing van de Wet Tegemoetkoming Chronisch Zieken (WTCG) de invoering van hogere eigen bijdragen en andere maatregelen. Velen zijn er soms wel duizenden euro’s op achteruitgegaan, heeft het Nibud berekent. Maar ook in de gemeente Amsterdam zijn de regelingen voor chronisch zieken en gehandicapten de afgelopen jaren verslechterd. Het water staat velen tot de lippen. Ook in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning zijn bezuinigingen doorgevoerd. Zo zijn woningaanpassingen uit het pakket gehaald (ook met het argument van de uitvoeringskosten) en de acties van de canta bezitters toonden aan, dat de beoordelingscriteria in het kader van de WMO soms veel te streng zijn. Wethouder Vliegenthart van de SP erkent eerlijk, dat de gemeente niet alle rijksbezuinigingen kan compenseren. ‘We hebben de bezuinigingen gepakt, maar dan wil ik ook beleidsvrijheid’ zegt hij. In de eerste plaats moet er dan ook niet propaganda gemaakt worden over een veelheid aan mooie regelingen dankzij sommige partijen, zoals de SP, die het feit dat de mensen niet kunnen rondkomen bij alle juichtonen over wat de partij in Amsterdam heeft bereikt wat laat ondersneeuwen en geen openbare noodkreten vanuit de gemeenteraad naar Den Haag stuurt dat het zo niet langer kan. Maar ook Marianne Poot van de VVD begon een hetze tegen bijstandsgerechtigden door te suggereren dat de gemeente voor Sinterklaas speelt met de toeslagen, op basis van weliswaar zeer suggestieve maar volkomen onjuiste berekeningen over de inkomens van de werkenden en de werklozen. Want laten we wel wezen, de gemeente heeft geld zat, dat zegt zelfs wethouder van den Burg van de VVD, maar het minimabeleid is een compromis van liberalen en socialisten….De Participatieraad stelt zich op het standpunt, dat wethouder van den Burg heeft gezegd dat er meer dan voldoende geld zit in de pot verkoop van grond. Er wordt flink verdient aan de verkoop van grondzaken. Hier zou de inkomenstoeslag van betaald kunnen worden. De Participatieraad vraagt om een bedrag van 500 euro zowel voor alleenstaanden als gezinnen.
Beleidsvrijheid
In de tweede plaats kunnen vraagtekens worden geplaatst bij de beleidsvrijheid die wethouder Vliegenthart wil, voorzover die al bestaat. Het argument van de uitvoeringskosten speelt daarbij een belangrijke rol. Om misverstanden te voorkomen: wij willen niet dat de verschillende groepen die door het overheidsbeleid worden getroffen elkaar gaan beschuldigen in de zin van jij hebt wat meer dan ik. Dan weten we zeker dat iedereen minder krijgt. Op basis van solidariteit moeten we discussiëren over het beleid. En daarbij willen we het argument van de uitvoeringskosten nog wel eens ter discussie stellen. Waarom zouden/moeten die uitvoeringskosten eigenlijk hoog zijn bij individuele beoordeling? Kan het niet wat minder met de neiging van de bureaucratie zinloze regeltjesneukerij te ontwikkelen voor de bijstandsgerechtigden? En er zijn meer vragen. Die collectieve ziektekostenverzekering bij Zilveren Kruis bijvoorbeeld, zijn dat geen erg dure afspraken en is er ooit na het opslokken van Agis door Zilveren Kruis naar alternatieve ziektekostenverzekeraars gekeken? Agis had een monopoliepositie in Amsterdam en daar is gewoon mee verder gegaan, hebben wij de indruk. Wij vragen ons af of ze in andere gemeenten zoals Rotterdam, waar ze zelfs een verzekering willen maken voor alle Rotterdammers, veel betere regelingen hebben.
Al met al heeft de rechtszaak heel wat losgemaakt. Wordt vervolgd.
Piet van der Lende
Geen opmerkingen:
Een reactie posten