De gemeente Amsterdam gaf in 2017 100 miljoen uit aan 'armoedebestrijding'. De grootste kostenpost in dezen is de bijzondere bijstand, nl. 14 miljoen. Maar... bijstandsgerechtigden en andere minima (bijzondere bijstand is in principe voor alle minima, dus ook voor AOW-ers en zo) krijgen in Amsterdam in de praktijk niets. Alles wordt afgewezen. Dat wordt ook door interne ambtenaren bevestigd. Hoe kan dat? Waar wordt het geld dan aan uitgegeven? Er blijken twee hoofdposten te zijn, nl. verhuiskostenvergoeding voor daklozen, die weer een nieuwe leven met een woning beginnen en... bijzondere bijstand voor bewindvoerders, waarvan er twee zijn, bewindvoerders in het kader van een beschermingsbewind en bewindvoerders in het kader van de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP). Bij beschermingsbewind gaat het eigenlijk om begeleiding van mensen die bijvoorbeeld psychisch in de war zijn of mensen die door een lichamelijke of geestelijke handicap niet hun eigen financiën kunnen beheren.
Financiering bewindvoerders
Een zeer groot deel van de bijzondere bijstand in veel gemeenten gaat naar bewindvoerders, die daar een salaris van krijgen. Hoe gaat dat? Ze vragen namens de cliënt bijzondere bijstand aan. De client moert een eigen bijdrage betalen. Die cliënt heeft geen idee, natuurlijk. En hoe controleer je, hoeveel uur een bewindvoerder heeft gewerkt? Er zijn zelfs mensen die hebben twee bewindvoerders. Eentje die de schulden saneert in het kader van de WSNP, en eentje die de financiële zaken regelt. Want de bewindvoerders WSNP zeggen: wij houden ons alleen bezig met activiteiten in het kader van de WSNP. De kosten van deze bewindvoering rijzen dus dusdanig de pan uit, dat er voor de bijstandsgerechtigden en andere minima geen bijzondere bijstand in de pot overblijft, waarvoor die eigenlijk dus bedoeld is, nl. mensen in tijdelijke noodsituaties als laatste vangnet in de sociale zekerheid bijzondere kosten die ze moeten maken vergoeden. In veel gemeenten is de situatie hetzelfde. Merkwaardig is, dat 'ambulante ondersteuning' dus (financiële begeleiding) dan weer gefinancierd wordt via de WMO.
gemeente Groningen
Maar uit een uitspraak van de Rechtbank Noord-Nederland blijkt, dat de gemeente Groningen een andere weg is ingeslagen. Zij betaalde in 2016 2,5 miljoen euro aan bewindvoerders. Wethouder Mattias Gijsbertsen (GroenLinks) verwacht een forse besparing wanneer de gemeente dit in eigen hand houdt. Alleen wanneer Groningers met maximaal 120 procent van de bijstandsnorm bij de Gemeentelijke Kredietbank onder bewindvoering staan, krijgen zij de kosten voor bewindvoering vergoed. De wethouder, die de overstap in drie jaar wil doorvoeren, verwacht in 2021 een besparing van een miljoen. Het college wil in drie jaar tijd in totaal 1800 Groningers voor de keuze stellen: overstappen of na zes maanden geen bijzondere bijstand meer. Het college in die gemeente heeft dus besloten, dat de bewindvoering voortaan niet meer alleen wordt uitgevoerd door commerciele bewindvoeringsbureaus maar door de Gemeentelijke Krediet Bank. (GKB) De gemeente Groningen heeft dit in beleidsregels vastgelegd. De gemeente beschouwd ten opzichte van bijzondere bijstand de uitvoering door de Kredietbank als een passende en toereikende voorliggende voorziening. Bij zo’n voorliggende voorziening kan financiering vanuit de bijzondere bijstand worden geweigerd. De voorliggende voorziening moet het betalen. En de GKB kan de bewindvoering gratis uitvoeren, er wordt althans geen beroep meer gedaan op de pot van de bijzondere bijstand, die nu voor andere doeleinden kan worden aangewend. Dit gebeurde ook in een geval waarin de Rechtbank Noord-Nederland uitspraak heeft gedaan. De betrokkene met schulden moest de kantonrechter vragen zijn huidige bewindvoerder op te zeggen en bewindvoering voortaan via de Kredietbank te laten lopen. (Bewindvoerders worden door de Kantonrechter benoemd). Betrokkene met schulden deed dit niet. De financiering uit bijzondere bijstand van de bewindvoerder werd daarop door de gemeente stopgezet. Betrokkene ging tegen de uitspraak in bezwaar en uiteindelijk kwam het terecht bij de Rechtbank Noord-Nederland.
Uitspraak Rechtbank
De Rechtbank overwoog dat dat ‘kosteloze’ bewindvoering door GKB een gelijkwaardig alternatief kan zijn voor een beschermingsbewind. Maar in het onderhavige geval had de gemeente niet voldoende onderzocht of de voorliggende voorziening passend en toereikend was, en dus besloot de Rechtbank dat de gemeente een nieuwe beslissing op bezwaar moest nemen en in de tussentijd houdt betrokkene financiering van de bewindvoering uit de bijzondere bijstand. Maar dat neemt niet weg dat de Rechtbank positief stond tegenover de beleidsbeslissing van de gemeente Groningen: Beschermingsbewind via de GKB kan een passende en toereikende voorliggende voorziening zijn. Dit opent de mogelijkheid voor andere gemeenten ook zo te gaan werken. De juridische haarkloverijen gaan dan over de vraag, of de bewindvoering door de GKB inderdaad kan worden beschouwd als een passende en toereikende voorliggende voorziening en of de keuzevrijheid van degene met schulden niet onterecht wordt ingeperkt, omdat de kantonrechter bij de benoeming van een bewindvoerder uitdrukkelijk rekening moet houden met de wensen van betrokkene. Maar het zou te ver voeren, dat allemaal in dit artikel te behandelen. Wel kan nog opgemerkt worden dat de strenge regels voor de handhaving van het neo-liberale markt-kapitalisme de oplossing van de gemeente Groningen in de weg kunnen zitten. De gemeenten mogen, als ze de bewindvoering in eigen huis regelen, niet op ongelijke voet concurreren met de commerciële bewindvoerders. Op grond van de Mededingingswet dienen overheden zich te richten op de gedragsregels in de Wet markt en overheid en er zijn in dat opzicht ingewikkelde procedures waar de overheid zich aan moet houden om een oplossing zoals nu bij de gemeente Groningen door te voeren. Dit zou in de toekomst een rol kunnen spelen, omdat bij de bewindvoeringsbureaus in Groningen en hun belangenorganisaties de druiven zuur zijn. In ingezonden brieven in het Dagblad van het Noorden hekelen ze de oplossing van de gemeente Groningen: het brengt uiteindelijk meer kosten met zich mee, de uitvoering gebeurt minder professioneel, etc. En er wordt gedreigd met rechtszaken tegen de gemeente Groningen. Rechtbank Noord-Nederland 22-1-2019, ECLI:NL:RBNNE:2019:279 Piet van der Lende
Geen opmerkingen:
Een reactie posten