In een zaak die een Leidse bijstandsgerechtigde tegen de gemeente Leiden heeft aangespannen is door de Centrale Raad van Beroep bepaald dat bijstandsgerechtigden verplicht zijn om op vrijwel iedere vraag van de overheid te antwoorden. De overheid zelf hoeft volgens deze raad op geen enkele wijze aannemelijk te maken, dat het verstrekken van geëiste informatie ook echt nodig is.
De kwestie begon met een bevel van de gemeente Leiden aan de uitkeringsgerechtigde om zich voor een medische keuring bij de GGD te melden. Een concrete reden werd niet gegeven. Van de GGD ontving hij vervolgens een vragenlijst, die hij volgens de gemeente verplicht moest invullen. De vragen waren zo gesteld en zo uitgebreid, dat invullen zou betekenen dat alle medische informatie bekend gemaakt moest worden. De GGD vroeg bijvoorbeeld: Bent u ooit geopereerd? Zijn er ooit roentgenfoto's van u gemaakt? Bent u ooit opgenomen geweest in een ziekenhuis of psychiatrische inrichting? Ook zouden de namen, adressen en telefoonnummers van huisarts en medische specialisten aan de GGD gegeven moeten worden. De klap op de vuurpijl was de vraag: "Lijdt u of heeft u geleden aan een aandoening van de geslachtsorganen?". Een absurde vraag voor een onderzoek, dat volgens de gemeente en de rechter alleen zou moeten dienen voor de vaststelling van de geschiktheid voor werk.
De bijstandsgerechtigde weigerde en werd op zijn uitkering gekort. Volgens de rechter is het heel normaal, dat een bijstandsgerechtigde op al deze vragen moet antwoorden, en heeft een gemeente beoordelingsvrijheid bij het stellen van vragen en het eisen van antwoorden. Op de vraag van de bijstandsgerechtigde waarom het nodig was om op deze en andere niet ter zake doende vragen te antwoorden werd niet gereageerd; noch door de gemeente Leiden, die niet eens de moeite nam om op de zitting te verschijnen, noch door de rechtbank in Den Haag, noch door de Centrale Raad van Beroep. Artikel 17 WWB, dat een redelijkerwijs kenbare noodzaak voor de plicht tot informatieverstrekking voorschrijft en Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, dat expliciete, legitieme en specifieke doelen bij gedwongen informatieverstrekking voorschrijft en ook stelt dat de verplichting niet buitensporig mag zijn, werden door de rechter gemakshalve volledig genegeerd. Wetgeving die de burger beschermt is voor de rechter in Nederland blijkbaar niet meer dan wat drukinkt op papier.
Een bijkomend punt is dat de GGD volgens het eigen `privacyreglement` en volgens de Wet bescherming persoonsgegevens alle informatie die aan de burger onder dwang ontfutseld wordt, dus ook zijn volledige medische dossier, mag gebruiken voor bijvoorbeeld `gewichtige economische belangen van openbare lichamen`. De informatie mag zonder toestemming en in het geheim aan ´derden` verstrekt worden voor uitermate vage redenen, die ook nog eens geheel ter beoordeling van de GGD zijn. De gegevens worden ook nog eens minstens 15 jaren bewaard. Waar dit alles goed voor mag zijn blijft een raadsel. De rechter maakt zich er vanaf met nietszeggende standaardfrasen en vindt dat de bijstandsgerechigde maar moet aantonen dat de overheid daadwerkelijk van deze door haar aan zichzelf toegekende bevoegdheden gebruik zal gaan maken.
Het gaat hier niet om een incident. Ieder jaar krijgen vele ontvangers van uitkeringen dergelijke onbeschofte vragenlijsten voorgeschoteld met de mededeling dat invullen verplicht is (uiteraard naar waarheid, zodat liegen over het functioneren van de geslachtsorganen het misdrijf van valsheid in geschrifte vormt). De overheid legt zichzelf geen enkele beperking op in haar aandrang om de burger, beter gezegd de onderdaan, te dwingen zelfs de meest persoonlijke informatie aan haar te openbaren. Zelf geeft de overheid op vragen van de burger als in deze zaak gesteld geen enkel antwoord. De rechter, zelf ook overheid en ambtenaar, juicht dit toe en steunt deze gang van zaken van harte. (CRvB zaaknummer 10/3633 WWB, 21 augustus 2012)
De desbetreffende bijstandsgerechtigde is bij de Bijstandsbond bekend. U kunt zich tot ons wenden voor meer informatie info@bijstandsbond.org 020-6898806.
