Operatie Zoeklicht in Amsterdam om fraude op te sporen

 Zoeklicht

Op het spreekuur van de Bijstandsbond in Amsterdam zijn wij al in het verleden geconfronteerd met het feit, dat woningcorporaties- in dit geval Stadgenoot - precies op de hoogte zijn van de gegevens die bij de energieleverancier- in dit geval Vattenfall- bekend zijn. Hierover heb ik al in 2009 geschreven.

Bekend is van sommige burgers hoeveel gas en elektra er wordt gebruikt, wat de eindafrekeningen zijn over de afgelopen jaren, etc. Deze gegevens krijgen ze van de gemeente die nog veel meer info verstrekt, bv of iemand volgens de gemeente wel daadwerkelijk op het adres woont. Dat werkt zo. Iemand vraagt een bijstandsuitkering aan en er komt een huisbezoek. In het verleden is het een tijdje zo geweest, dat bij mensen met een uitkering op grote schaal huisbezoeken werden afgelegd. Tijdens het huisbezoek van de handhavers van de Dienst Werk en Inkomen vermoeden die handhavers bijvoorbeeld, dat iemand niet op het opgegeven adres woont maar bij zijn vriendin.

De huisbezoeken zijn op een lager pitje gezet, maar nog steeds onderzoeken handhavers en sociale rechercheurs bijstandsgerechtigden die verdacht worden van samenlevingsfraude. De vaststelling daarvan is arbitrair, want als je zelfstandig woont, je huur betaalt, geen onderhuurder hebt, en je hebt een vriendin, waar je ook wel eens bent, wanneer woon je dan in feite samen? De handhavers gaan informatie verzamelen. Bij de energieleverancier. Hoeveel energie verbruikt die persoon? Als het laag is, zou hij/zij wel eens weinig op het opgegeven adres kunnen verblijven. En er worden nog andere gegevens verzameld.

convenant

De gemeente heeft een convenant afgesloten met o.a. de woningcorporaties en de politie over het uitwisselen van de gegevens. Het project in dit kader heet ‘Zoeklicht’. De gemeente geeft door aan de woningbouwcorporatie dat meneer die en die volgens de gemeente in feite niet woont op een bepaald adres. Dat is een woning van de woningbouwcorporatie. Die kan vervolgens een procedure voor huisuitzetting starten omdat iemand er niet woont. Op basis van het convenant krijgt de woningbouwcorporatie ook andere gegevens van de gemeente, waaronder dus het gas- en energieverbruik. Zo kan er bij iemand met een bijstandsuitkering een sneeuwbal van gevolgen loskomen, waar je op een gegeven moment zelf nauwelijks nog invloed op hebt. Je dreigt je huis kwijt te raken en wordt in ellende gestort. Het doet denken aan de ellende van de toeslagenaffaire, waarbij velen in grote schulden kwamen, hun kinderen werden uit huis geplaatst, etc.

Het convenant is openbaar. De meest recente versie kun je hier vinden. file:///home/piet/Downloads/convenant_zoeklicht_042020%20(1).pdf

Uit het convenant: Meldpunt Zoeklicht omvat de volgende activiteiten

1. Het hebben van een centraal meldpunt bij de gemeente, waarbij een ieder digitaal een melding kan doen van een vermoeden van woonfraude, inschrijvingsfraude dan wel uitkeringsfraude, waarbij gebruik wordt gemaakt van een digitaal meldingsformulier.

2. Het routeren van ontvangen meldingen bij Meldpunt Zoeklicht, dat wil zeggen het doorgeven van ontvangen meldingen genoemd bij onderdeel 1, aan de partij die naar aanleiding van de melding op grond van zijn (wettelijke) taken moet handelen.

3. Het kunnen ontvangen van meldingen van vermoedens van uitkeringsfraude aan Me wettelijke terugmeldingen inzake de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) , en personen (BRP) aan de Directie Basisinformatie.

5. Directie Inkomen en Directie Basisinformatie melden vermoedens van woonfraude aan de Directie Wonen via Meldpunt Zoeklicht.

6. Partijen doen statusmeldingen aan Meldpunt Zoeklicht over onderzoeken naar aanleiding van een melding op een individueel dossier. De statusmelding omvat: onderzoek loopt/ onderzoek afgerond. Meldpunt Zoeklicht informeert de partij die de melding heeft gedaan.

Combiteams

Het samen uitvoeren van toezicht en handhaving in individuele gevallen van vermoedens van woonfraude, inschrijvingsfraude of uitkeringsfraude wordt gedaan in combiteams. Dit betreft het gezamenlijk selecteren van individuele dossiers van fraude-onderzoeken en/of huisbezoeken, die kunnen leiden tot bestuursrechtelijke en civielrechtelijke maatregelen om de vastgestelde onrechtmatige bewoning c.q. gebruik van de woning te beëindigen, het onrechtmatig gebruik van een uitkering te beëindigen, dan wel een onrechtmatigheid met betrekking tot een inschrijving in de Basisregistratie personen te beëindigen.

De Stuurgroep Zoeklicht bepaalt binnen welk gebied of binnen welk thema er adressen voor de gegevensvergelijking worden geselecteerd.

Voordat de huisbezoeken worden gepland, vergelijken de aan het project deelnemende partijen hun (persoons)gegevens over het betreffende adres aan de hand van een menselijke check. Op basis van de uitkomsten hiervan, worden die adressen geselecteerd waar sprake is van concrete aanwijzingen voor woonfraude, uitkeringsfraude en/of inschrijvingsfraude.

Afstemming handhavingsmaatregelen

Partijen informeren elkaar over de op te leggen maatregelen aan personen, die betrokken zijn bij vastgestelde woonfraude, inschrijffraude dan wel uitkeringsfraude en stemmen indien nodig hun handhavingsacties met elkaar af.

Bestandsbewerking en -vergelijking

Partijen kunnen ten behoeve van opsporing van vermoedens van fraude bij de uitvoering van de (wettelijke) taken van partijen, eigen bestanden analyseren, prioriteren en vergelijken met bestanden van andere partijen.

protesten

In 1999 hebben het Autonoom Centrum en o.a. de Bijstandsbond actie gevoerd tegen het project Zoeklicht, dat in 1993 als experiment was begonnen. Via acties op straat en lobbyen bij de politiek werd het project aan het wankelen gebracht, maar vandaag de dag bestaat Operatie Zoeklicht nog steeds. Je kunt de verslagen van de acties nog steeds op internet lezen op de oude website van het Autonoom Centrum, dat niet meer bestaat. https://www.autonoomcentrum.nl/zoeklicht/index.html

schimmig projecten

Af en toe komen juichverhalen naar buiten van de deelnemers aan project Zoeklicht over de honderden vrijgekomen woningen door operatie Zoeklicht. Illegale onderhuur, illegaal verhuren aan toeristen en andere overtredingen zouden daartoe leiden. Er doen zelfs cijfers de ronde, waarbij 10% van het aantal jaarlijks vrijkomende sociale huurwoningen te danken zou zijn aan het project Zoeklicht. Zoeklicht lijkt echter mede een mensonterende jacht op mensen zonder verblijfspapieren. Zij worden in ellende gestort en opgejaagd van kamer naar kamer, waarbij ze overgeleverd zijn aan of in handen vallen van criminelen, die hen uitbuiten. De strenge opsporingsmethoden van Zoeklicht bevorderen zo weer de criminaliteit en uitbuiting.

In het begin gaf ik al aan, dat mensen die in het kader van Zoeklicht worden opgespoord, te maken kunnen krijgen met een sneeuwbaleffect: een reeks van instanties neemt strafmaatregelen, die hen het leven onmogelijk maken. Bij de juichende beoordelingen van de successen van Zoeklicht vanuit de overheid wordt met geen woord gerept over deze gevolgen. Soms zijn mensen in noodsituaties gezien de schaarste aan fundamentele goederen op de kapitalistische markt en een bezuinigende overheid gedwongen bepaalde regels een beetje te overtreden. Hoe kom je in Amsterdam in godsnaam aan woonruimte? Wat er met de mensen gebeurt die tegen de lamp lopen, hoe het hen verder vergaat, hoe Zoeklicht op zijn beurt weer andere vormen van criminaliteit en uitbuiting bevordert, de overheid en de woningcorporaties hebben er een blinde vlek voor. Net als in de toeslagenaffaire.

Het wordt hoog tijd dat projecten als operatie Zoeklicht met zijn koppeling van bestanden, kliklijnen en schimmige selectie van woonblokken die worden onderzocht weer eens kritisch tegen het licht worden gehouden. Na 2000, na de acties tegen Zoeklicht, is alles langzaam aan veel strenger geworden qua opsporingsmethoden en de daarbij behorende inperking van de rechten van burgers en nu we een parlementaire enquête krijgen over fraude opsporingsmethoden is het tijd de werkelijke gevolgen van de strenge opsporingsmethoden over het voetlicht te brengen.

Piet van der Lende

Fraudeopsporing en preventie bij WPI Amsterdam

23-07-2022. Bericht Bijstandsbond

Fraudeopsporing en preventie bij WPI Amsterdam

Er is in de pers naar aanleiding van een uitzending van het radioprogramma Argos veel te doen geweest over de zogenaamde ‘fraudescoringskaart’ die sociale diensten, ook in Amsterdam vanaf 2008 onder wethouder Van Es, gebruikt hebben om eventuele fraude bij de aanvraag van uitkeringen op te sporen. Je kunt de podcast van Argos beluisteren. https://www.vpro.nl/argos/lees/onderwerpen/artikelen/2022/hoe-een-verboden-excelsheet-bepaalt-wie-verdacht-wordt-van-bijstandsfraude.html

In 2015 kwamen wij bij de Bijstandsbond de fraudescoringskaart op het spoor, toen een advocaat ons tipte dat hij de kaart had gevonden in een dossier dat hem was toegestuurd in het kader van een beroepszaak. (Zij bijlage) De fraudescoringskaart werd in die tijd niet alleen ingezet bij aanvraag van een uitkering, maar ook bij de selectie van de klanten waarbij een (onaangekondigd) huisbezoek werd afgelegd. Door alle commotie die bij de invoering van de huisbezoeken onder wethouder Aboutaleb ontstond, werden die huisbezoeken niet meer standaard afgelegd. Wij schreven over de selectieve huisbezoeken met hulp van de fraudescoringskaart het volgende op facebook:

‘Woont u in postcode gebied 1060, 1066, 1067, 1068 of 1069 in Amsterdam? Dat zijn de postcode gebieden in Amsterdam West met een hoog fraude risico. Volgens de fraudescoringskaart van de sociale dienst Amsterdam. Dan komt Big Brother binnenkort bij u langs! Het ministerie van Binnenlandse Zaken olv PvdA voorman Plasterk gaat de gemeenten opdracht geven het aantal huisinvallen te verdrievoudigen. Als u aan bepaalde statistische kenmerken voldoet, hebt u pech gehad. Bv u bent ouder dan 50, vrouw, en woont in bovenstaand postcodegebied. U hebt nog nooit iets verkeerds gedaan zegt u? Toch bent u verdacht. Want u voldoet aan de statistische kenmerken van verdachten. Het schijnt 30 miljoen te moeten opleveren. Flauwekul, want van een kale kip kun je geen veren plukken. En een zo'n huisbezoekje kost 650 euro. Tel uit je winst aan de teloorgang van de democratische rechtsstaat.’

Volgens onze informatie gebruikte de gemeente Amsterdam de fraudescoringskaart in ieder geval nog in 2021. Postcodegebieden 1053, 1061, 1062 en 1065 hebben een laag frauderisico. En Postcode gebied 1053 is de veryupte wijk in Amsterdam Oud West, waar de gentrificatie middels koopwoningen en dure huurhuizen voortschrijdt. Deze yuppies hebben niets van de overheid te vrezen. Overigens blijkt uit de fraudescoringskaart dat de sociale dienst in Amsterdam werkte met verschillende fraudescoringskaarten in verschillende stadsdelen. Blijkens de vermelding van postcodes in Amsterdam West is dit de fraudescoringskaart van Amsterdam West. In andere stadsdelen hebben ze hun eigen kaart met andere postcodegebieden.

Even ter toelichting op de huisbezoeken en minister van Binnenlandse Zaken Plasterk: (het toeslagenschandaal was ver weg voor de Partij van de Arbeid). Minister Plasterk riep in 2015 gemeenten op meer huisbezoeken af te leggen om "adresfraude" te bestrijden. De huisbezoeken werden voortaan betaald door het Rijk. Het kabinet trok hiervoor eind 2014 13 miljoen euro uit. Plasterk wilde dat er per jaar 20.000 huisbezoeken werden afgelegd. Hij verwachtte op die manier 15.000 gevallen van adresfraude op te sporen. De nieuwe aanpak zou dan netto een kleine 30 miljoen euro moeten opbrengen.

In de loop van 2021 werd meer bekend over de werkwijze van de sociale dienst (WPI) in Amsterdam bij de fraudeopsporing en fraudepreventie. WPI vroeg advies aan de Participatieraad en de Commissie Persoonsgegevens Amsterdam over meer datagestuurd gaan werken. Men wil o.a. bij de aanvraag van een uitkering een nieuw algoritme gaan inzetten, om aan risicoselectie te doen. De Participatieraad heeft hierover een advies uitgebracht en geadviseerd de algoritmen niet in te voeren. De raad concludeert, dat de invoering van algoritmen overbodig is, omdat na intensieve controles ten hoogste drie procent van de toegekende uitkeringen onrechtmatig blijkt toegekend.

Uit het advies: ‘De dienst WPI heeft de Participatieraad laten weten hoe zij gebruik gaat maken van variabele data in analytische modellen. In dit zgn. datagestuurd werken worden door WPI variabelen gebruikt die een bepaald verband kunnen laten zien. Hier ligt bias op de loer: bewuste vooringenomenheid. Een variabele zoals geboortejaar roept ons inziens vragen op: is er een aantoonbaar verband tussen leeftijd en mogelijk fraudeleus gedrag? De Participatieraad stelt dat bepaalde variabelen discutabel zijn (discriminatoir).
Daarnaast wijst de raad WPI op de Algemene Verordering Persoonsgegevens (AVG). Zo mogen persoonsgegevens alleen worden verwerkt in overeenstemming met de wet en met een gerechtvaardigd doel. Het optuigen van een systeem om een klein percentage onrechtmatigheden op te sporen acht de Participatieraad derhalve disproportioneel.

Ook stelt de raad dat de gemeente veelvuldig gebruik maakt van diensten van het landelijk Inlichtingenbureau: omstreden producten, zoals data van burgers waar ‘algoritmes op worden losgelaten’, zonder democratische controle, zonder transparantie. En bovenal: geheel in strijd met de richtlijnen zoals omschreven in de AVG. Samen met de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) maakt de raad zich ernstige zorgen dat gemeenten een grotere inbreuk maken in de persoonlijke levenssfeer van uitkeringsgerechtigden dan noodzakelijk is. Zie ook de brief van de Vereniging Nederlandse Gemeenten van 3 december j.l.’ Tot zover citaat.

Het hele advies kun je hier vinden. https://participatieraadamsterdam.nl/gevraagd-advies-pilot-artificial-intelligence-ai-bij-de-aanvraag-van-een-bijstandsuitkering-2/

Detail is, de zinsnede ‘De dienst WPI heeft de Participatieraad laten weten hoe zij gebruik gaat maken van variabele data in analytische modellen. In dit zgn. datagestuurd werken worden door WPI variabelen gebruikt die een bepaald verband kunnen laten zien.’. Blijkbaar heeft er op dit punt overleg plaatsgevonden tussen WPI en Participatieraad waarin de WPI uitleg heeft gegeven. Voorzover ik weet zijn er geen notulen van die bijeenkomsten en werd de Participatieraad geheimhouding opgelegd door WPI.

commissie

Over de Commissie Persoonsgegevens Amsterdam (CPA) zijn de gegevens te vinden op de website van de gemeente Amsterdam. Hun vergaderingen zijn openbaar. De leden van de Commissie kun je daar ook vinden en de rapporten die zij hebben uitgebracht. https://www.amsterdam.nl/bestuur-en-organisatie/organisatie/overige/adviesraden/commissie-persoonsgegevens-amsterdam/ De CPA heeft op donderdag 2 juni over datagestuurd werken bij WPI vergaderd. Op de agenda stond ‘risicomodel WPI’. Maar het blijkt, dat hoewel de vergaderingen van de Commissie normaal gesproken openbaar zijn, dit gedeelte van de vergadering ‘besloten’ is. De notulen zijn niet openbaar. Nader contact met het secretariaat van de commissie leerde mij, dat de vergadering besloten was, omdat de invoering van datagestuurd werken in een pril stadium zou verkeren en men eerst rustig wil overleggen. Er loopt nu vanuit de commissie een ‘biasonderzoek’ waar men blijkbaar vanuit de vergadering op 2 juni gevraagd heeft, en in augustus vergadert het CPA weer in een besloten vergadering over de uitslag van het onderzoek en dan kunnen wij medio september een advies van CPA verwachten, dat wel openbaar is. Het biasonderzoek moet aantonen, dat er geen discriminatie plaatsvindt en geen vooringenomenheid is. De Participatieraad had het daar ook al over. Verder, bij al die geheimhoudingen weet ik het verder ook niet. Hieronder volgt wat ik wel weet.

Beleidsuitgangspunten gemeente

Beleidsuitgangspunten van de gemeente zijn dat het de taak is van WPI om te zorgen dat mensen aan het werk komen en mensen te ondersteunen als ze hulp nodig hebben en die hulp te bieden in de dienstverlening. Dit gebeurt ook met de inzet van digitale technieken. Dit gaat door het hele sociale domein heen, in de jeugdzorg, schuldhulpverlening, etc. WPI gaat in het sociale domein beter met die andere organisaties samenwerken. Doelstelling van WPI is daarbij ook, dat er minder klanten een uitkering aanvragen. Er zou sprake zijn van een onbewuste 'aanvraagondermijning' die tegengegaan moet worden. Preventie gaat voor repressie. Doel is het voorkomen van onterechte uitkeringen. Daarbij moet de situatie van de klant in ogenschouw worden genomen: kijken naar verwijtbaarheid en draagkracht. WPI is op zoek naar effectieve data gestuurde onderzoekingen van de situatie van de klant (bij aanvraag) die hun werken effectiever kan maken. Datasturing brengt echter knelpunten met zich mee in de vorm van onderzoeken die overgedaan moeten worden.

Procedure bij aanvraag uitkering

De procedure bij aanvraag van een uitkering is als volgt. Uitkeringen kunnen zowel fysiek als online aangevraagd worden via het systeem GALO. (Geautomatiseerde Afhandeling aanvraag Levensonderhoud). Vervolgens gaat een ambtenaar vooronderzoek hiermee aan de slag. Deze ambtenaar zit in het voorportaal van het onderzoek. Zij beoordeelt de aanvraag en het proces. De ambtenaar vooronderzoek heeft de beschikking over een fraudeformulier en sinds 2008 de fraudescoringskaart. Er schijnt de nodige kritiek te zijn op het aanvraagsysteem GALO, dat in ontwikkeling is en nog onvoldoende werkt.

Er zijn na de aanvraag van een uitkering twee mogelijkheden. 1. Betrokkene krijgt een uitkering. 2. Betrokkene wordt overgedragen aan de afdeling handhaving. Als de ambtenaar in het vooronderzoek beslist dat de klant een uitkering krijgt, gaat het dossier naar de inkomensconsulent. Die beoordeelt de hoogte van de uitkering. Daarna volgt een startgesprek met de klant. (Door de klantmanager die de klant in zijn caseload krijgt.) In dit gesprek worden afspraken gemaakt over toeleiding naar de arbeidsmarkt. De gemeente Amsterdam werkt niet meer met standaard huisbezoeken. Maar de klant moet dus wel in een spreekkamer op gesprek komen. De tweede mogelijkheid is dus dat de aanvrager wordt over gedragen aan de afdeling handhaving. De inkomensconsulent en de afdeling handhaving hebben de beschikking over de volgende databanken:

Socrates. Bij aanvraag uitkering. Raadplegen doet de inkomensconsulent. Socrates heeft ook 'zaaksystemen', als ik het goed begrijp van zaken van de sociale recherche, waarbij er op het niveau van de G4 in Socrates sprake is van 'bronruil'.

Sherlock. Fraude preventiecontrole. Ik heb geen idee wat dit is. Is het dit? Sherlock, a powerful command line tool provided by Sherlock Project, can be used to find usernames across many social networks. It requires Python 3.6 or higher and works on MacOS, Linux and Windows.

RAAK. Het klantvolgsysteem van WPI

GALO.

BRP Basis Registratie Personen. Hier zitten variabelen in voor de beoordeling of een frauderisico bestaat.

BAG. Basis registratie Adressen en Gebouwen van het kadaster. Hier moet het adres gecontroleerd worden.

SUWINET

Uwv

RDW (Rijksdienst voor het Wegverkeer)

HR Werkinstructies

BAK Kadastergegevens.

Tot zover voorlopig

Piet van der Lende

06-20367458 10834932_10205205866940651_961423775558423890_o.jpg

Versoepelingen bij uitveringspraktijk uitkeringen slechts schijnbeleid. Integendeel, alles wordt strenger.

 Schijnbeleid

Na de notitie van minister Schouten over wijzigingen in de Participatiewet kondigt de regering nieuwe maatregelen aan met als doelstelling dat de regering wil uitgaan van het vertrouwen in de mensen, dat mensen het goede willen doen en dat er meer maatwerk moet komen en niet een rigide uitvoeringspraktijk waarin voorbij wordt gegaan aan de persoonlijke omstandigheden. De ministers Schouten en Van Gennip schreven dit in een brief aan de Tweede Kamer. https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2022Z15199&did=2022D31523

In mijn kritiek op de hervormingsplannen van de Participatiewet schreef ik, dat in werkelijkheid de maatregelen al staand beleid zijn in jurisprudentie of slechts in schijn een verandering betekenen en dat de argumenten met een beroep op vertrouwen in de burger en maatwerk niet waar worden gemaakt, of verzanden in vage aanwijzingen voor de uitvoeringspraktijk. In werkelijkheid wordt de Participatiewet juist strenger en geraffineerder. Die kritiek is ook van toepassing op de nieuwe maatregelen. Alles wordt strenger of is als maatregel vooral een schijn vertoning. Eerste maatregel: het kabinet gaat voortaan ‘soepeler’ om met mogelijk onterecht verkregen uitkeringen. Volgens nieuw aangekondigde regels hoeven ontvangers van de AOW, WW of bijstand de uitkeringen na vijf jaar niet meer terug te betalen als deze te hoog of onterecht waren uitgekeerd, terwijl de termijn voorheen twintig jaar was. Er wordt een heel betoog opgehangen waarom dit een rechtvaardige ‘maatregel' is. Maar in de eerste plaats komen terugvorderingen van vele jaren terug weinig voor en in de tweede plaats als bijvoorbeeld bij samenlevingsfraude bijvoorbeeld 50.000 euro wordt teruggevorderd, betaalt bijna niemand van de aangeklaagden dat bedrag. Het gevolg is dat dergelijke vorderingen vaak als ‘oninbaar' worden afgeboekt. Bovendien lijkt het erop, dat de maatregel voornamelijk is genomen om de uitvoering te ontlasten lees: erop bezuinigen omdat dergelijke terugvorderingszaken zeer arbeidsintensief zijn en veel menskracht vergen. Die termijn van 5 jaar is dus een beetje een schijnmaatregel die aan de praktijk weinig verandert.

Alles wordt strenger

Tegelijkertijd worden maatregelen genomen die alles strenger maken. Het is nu al gemakkelijk voor de uitkeringsinstantie om een uitkering stop te zetten of op te schorten, wanneer contact met de betrokkene moeizaam verloopt, maar dat wordt NOG makkelijker. De brief kondigt aan dat uitkeringsinstanties een uitkering makkelijker kunnen stopzetten als het niet lukt om de ontvanger te contacteren. Contact kan nodig zijn om te checken of de ontvanger het geld wel moet krijgen. Als je bijstand krijgt, bijvoorbeeld, mag je niet te lang in het buitenland zitten. Maar als uitkeringsinstanties je steeds maar niet kunnen bereiken op je Nederlandse adres, dan mogen zij nu de uitkering niet stopzetten zonder hard bewijs dat je in het buitenland bent. In de toekomst voldoet een langdurig gebrek aan contact.  In de praktijk wordt door uitvoeringsinstanties nu al misbruik gemaakt van deze mogelijkheid om de uitkering op te schorten bijvoorbeeld door alleen een of twee brieven te sturen en bij geen antwoord meteen de maatregel te nemen, zonder nader onderzoek naar wat er aan de hand is. En dus zonder maatwerk en in acht nemen van persoonlijke omstandigheden. Nogmaals: dit wordt nu nog eenvoudiger voor de uitkeringsinstanties.

Media

In mijn kritiek op de plannen van minister Schouten met de Participatietop schreef ik, dat de media trappen in de beeldvorming die de regering oproept. Over de recente maatregelen schrijft NRC Handelsblad: ‘Het kabinet werkt al langer aan een soepeler sociaaleconomisch beleid, mede in reactie op de Toeslagenaffaire, waar de vorige regering over is gevallen’. Kritische bestudering van de maatregelen die nu aangekondigd zijn moet echter tot de conclusie leiden, dat helemaal niet gewerkt wordt aan een ‘soepeler sociaaleconomisch beleid’. De regering (en de ambtenaren van de ministeries??) blijven voortgaan op de oude weg en voeren schijnmanouvres uit om de uitkomsten qua conclusies van het toeslagenschandaal te omzeilen.

Piet van der Lende

De persoonlijke inflatiecalculator van het CBS

Wat aan het prutsen geweest met de persoonlijke inflatie calculator van het CBS. https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/persoonlijke-inflatiecalculator

Ik wou wel eens weten wat met mijn bestedingspatroon het effect is van inflatie op de koopkracht. Als je voor een groot aantal minima de calculator invult, kun je tot interessante conclusies komen. Ik ben benieuwd hoe de grafiek bij anderen is. Het verhaal is dat minima, maar ook middeninkomens, het meeste last hebben van inflatie. Echt een onderzoek naar deze stelling ken ik niet. Wel onderzoeken waarbij mensen wordt gevraagd heb je moeite om rond te komen. Het blijkt dan, dat minima de laatste tijd veel meer moeite hebben rond te komen dan hogere inkomens.
 
Het CBS publiceert iedere maand het inflatiecijfer volgens de consumentenprijsindex (CPI). Dit cijfer laat de prijsontwikkeling zien van een pakket goederen en diensten dat de gemiddelde consumptie van alle Nederlanders vertegenwoordigt. De gemiddelde Nederlander bestaat echter niet en waarschijnlijk is er niemand die precies dit pakket goederen en diensten consumeert. Hoe zou het inflatiecijfer eruit zien als het was gebaseerd op mijn

Met de persoonlijke inflatiecalculator kun je in grote lijnen je consumptiepatroon opgeven om zo een indicatie te krijgen van de gemiddelde jaarlijkse prijsontwikkeling die hoort bij het eigen consumptiepakket. De persoonlijke inflatie wordt met dezelfde prijsindices berekend als de officiële inflatie volgens de CPI. Het verschil is dat de onderscheiden consumptiecategorieën een andere weging hebben.

In de inflatiecalculator kun je je eigen uitgavenpatroon invullen en dan rolt er een inflatie gemiddelde over de jaren uit dat aansluit op jouw uitgavenpatroon.

Er is veel kritiek op hoe het CBS het inflatiecijfer berekent. Wat niet wordt meegenomen: Inkomstenbelasting en sociale verzekeringspremies, de premie voor de basis zorgverzekering, het eigen risico-bedrag in de zorgverzekering, aankoop van huizen en daarmee samenhangende kosten, aandelen en andere beleggingen. De conclusie van sommigen luidt dan ook, dat de inflatie veel hoger is en de mensen in koopkracht veel meer worden getroffen. wat dacht je van het verplichte eigen risico voor de zorgverzekering? Die was in 2010 nog €165 per jaar en is inmiddels met 133% gegroeid naar €385 in 2021.

Weer anderen zeggen, dat de inflatie juist lager is, omdat de energiekosten die weliswaar stijgen, als wegingsfactor veel te hoog worden ingeschat. Toch maar de calculator ingevuld om een globale indicatie te krijgen. Het cijfer van het CBS wordt door iedereen gebruikt en gehanteerd als het officiele inflatiecijfer, waar ook de vakbonden mee werken en de media over berichten, zodat het ook in het dagelijks spraakgebruik wordt gehanteerd. Je kunt er wel kritiek op hebben, maar invullen van de calculator geeft toch een (enigszins ruwe) schatting van de invloed van inflatie in jouw specifiek geval is mijn mening.

Totaal aan uitgaven heb ik ongeveer 1800 euro, ongeveer gelijk aan de inkomsten die ik ontvang. Het officiële prijsindexcijfer is gebaseerd op een uitgaven patroon van ongeveer 3300 euro met een eigen auto. Mijn statistiek ziet er als volgt uit:

Wat in de grafiek opvalt is dat in de jaren 2019-2021 ongeveer halverwege voor mij een veel hogere inflatie gold dan de officiële gemiddelden. In januari 2021 gold voor mij bijvoorbeeld een inflatie percentage van 3,6% terwijl het officiele inflatiecijfer 1,6% was. Dat in de periode 2020-2021 het inflatiepercentage waar ik mee te maken had aanzienlijk hoger was, komt waarschijnlijk omdat ik rook en in die tijd zijn de accijnzen op tabak verhoogd. Althans ik vermoed dat dat de reden is. Of heeft het ook met de corona-epidemie te maken? Het zou interessant zijn te onderzoeken of dit patroon zich ook voordoet bij andere minima.

In de jaren voor 2020 en de maanden na halverwege 2021 geldt voor mij juist een lager inflatiepercentage. Dat in de periode na halverwege 2021 voor mij een lager inflatiepercentage gold komt o.a. door de energieprijzen. Ik heb net mijn maandtarief verhoogd naar 130 euro per maand, omdat Vattenfall mij dat adviseert, maar ik geef vergeleken met anderen nog betrekkelijk weinig aan energie uit. Ik heb centrale verwarming met een hoog rendementsketel en een geïsoleerd huis. Wanneer je met mijn uitgavenpatroon het maandbedrag dat je nu betaalt verhoogt tot 180 euro, stijgt het persoonlijke inflatiepercentage waar je mee te maken hebt onmiddellijk tot boven het officiële gemiddelde.

Piet van der Lende