Advies van de clientenraad over het JWGP

De Directie van de Gemeentelijke Sociale Dienst
Vlaardingenlaan 15
1062 HM Amsterdam

                                 Amsterdam, 4-12-1991

Mevrouw/Mijnheer,

Hierbij sturen wij u enige opmerkingen, suggesties en vragen van
de clientenraad bij de invoering van het Jeugd Werk Garantie Plan
op 1 januari  1992.
Uit de nota "vierde versie werkplan invoering JWG Amsterdam"
blijkt ons, dat de statuten van Stichting Maatwerk gewijzigd
zullen worden. Ook schijnen er beroepsmogelijkheden te zijn in
het kader van de JWGW. Buiten de bovengenoemde nota hebben wij
geen stukken ontvangen en wij willen voor een meer definitief
oordeel nadere informatie afwachten. Desalniettemin hebben wij
gemeend, nu reeds enkele voorlopige opmerkingen te moeten maken
bij de nota die hierboven staat genoemd, omdat de tijd dringt en
de JWGW reeds op 1 januari zal worden ingevoerd. Na verdere
bestudering van stukken zullen wij een meer definitief standpunt
naar voren brengen. In de hoop, u met dit pre-advies voorlopig
voldoende informatie  te hebben verstrekt,

hoogachtend,
A van der Vliet, secretaris

voor deze, P van der Lende

cc P van Dijck, ambtelijk secretaris


Enige opmerkingen en vragen  van de clientenraad bij de invoering van het JWGW.

werkgelegenheidsbeleid

De Nederlandse overheid richt zich bij het bestrijden van de werkloosheid vooral op een aktiverend arbeidsmarktbeleid; er worden pogingen ondernomen, vraag en aanbod op de arbeidsmarkt
beter op elkaar af te stemmen. Op zich scheppen deze pogingen geen werkgelegenheid. De clientenraad is van mening, dat daar­naast gestreefd moet worden naar een aktief werkgelegenheidsbe­leid. Maatregelen die direct de werkgelegenheid bevorderen zijn een noodzakelijke aanvulling, vooral voor groepen die moeilijk
aan de slag komen. De clientenraad is geen tegenstander van een geintegreerd scholings-inkomens- en arbeidsmarktbeleid, maar wel als dit gepaard gaat met een verlaging van het uitkeringsniveau.
Het argument werk gaat voor inkomen mag niet worden gebruikt als alibi om de uitkeringen te verlagen tot een onaanvaardbaar niveau.
Bovendien leidt een minimaal inkomen vaak juist tot minder kansen op werk. Verlaging van de uitkering om mensen te prikkelen weer aan het werk te gaan bevestigt vooroordelen, want op deze wijze doet de rijksoverheid het voorkomen, dat er volop betaald werk voorhanden zou zijn, maar dat de werklozen dit niet aanvaarden omdat de uitkeringen te hoog zouden zijn. Aan het echte probleem, het gebrek aan volwaardige werkgelegenheid, doet de rijksoverheid weinig. In feite beperkt men zich voornamelijk tot een indirect
werkgelegenheidsbeleid door het beá‹ánvloeden van de macro-ekonomi­sche voorwaarden, die op hun beurt weer van invloed zijn op het werkgelegenheidsniveau.
De rijksoverheid zou er beter aan doen om het vele werk dat nu onbetaald wordt verricht, en dat vaak onmisbaar is voor het funktioneren van de samenleving, te honoreren. Deze arbeidsplaat­sen zouden kunnen worden ingevuld om de vele voorzieningen die de afgelopen jaren zijn afgebroken of verminderd weer op een aan­vaardbaar peil te brengen. Voorbeelden hiervan zijn de gezond­heidszorg en het welzijnswerk.
Wat het werkgelegenheidsbeleid betreft ten slotte nog een opmer­king over de Amsterdamse situatie. Er lijkt zich een wildgroei voor te doen van scholingsinstituten, werkervaringsprojecten, subsidieregelingen voor werkgevers, etc. Zelfs deskundige ar­beidsbemiddelaars zien vaak door de bomen het bos niet meer, laat
staan de individuele werkloze. Deze situatie en de in het verle­den moeizame samenwerking tussen verschillende instellingen heeft ertoe geleid, dat werklozen die zelf met voorstellen kwamen om
weer aan het werk te geraken soms van het kastje naar de muur werden gestuurd.

kwaliteit  arbeidsplaatsen

De JWGW biedt geen garantie op een volwaardige arbeidsplaats. Wanneer de jongere twee maal een half jaar een werkervarings­plaats heeft bezet krijgt hij/zij nog een kans op een andere werkervaringsplaats. Dit rondpompen van werklozen kan in veel gevallen leiden tot demotivatie en frustratie bij de betrokkenen.
Ondanks alle toetsingsvoorwaarden blijft het risico van concur­rentievervalsing en het uithollen van de positie van werknemers met een vast dienstverband.  Ronduit verwerpelijk vindt de clientenraad het feit, dat de
invoering van de JWGW gepaard gaat met een sterke daling van het uitkeringsniveau. Dit is als het ware een sanctie vooraf.
Wordt men voor de JWGW geselecteerd, dan heeft men recht op het minimum jeugdloon, maar valt men buiten de boot dan is men aangewezen op een veel lagere uitkering. In een tijd waarin individualisering en verzelfstandiging van burgers hoog in het vaandel staan wordt jongeren de mogelijkheid ontzegd om zelfstan­dig te wonen en te leven. Met een verlaging van de uitkeringen zullen er bij ouders en verzorgers financiele problemen ontstaan omdat zij zullen moeten bijdragen in de kosten van levensonder­houd van de thuiswonende jongere.
Sommige gemarginaliseerde groepen jongeren zijn zeer moeilijk bereikbaar en vereisen een heel andere aanpak dan de JWGW. Het is onjuist, de problemen van deze groepen voor een onevenredig groot
deel te schuiven op het bordje van de ouders, die vaak zelf behoren tot groepen die het financieel en anderszins zeer moei­lijk hebben.

De toegepaste sanctie van 13 weken uitsluiting van de uitkering vindt de clientenraad veel te zwaar, temeer daar de uitkeringen toch al sterk zijn verlaagd. Gevreesd moet worden dat dwang niet leidt tot een gemakkelijke inpassing in bedrijven en instellingen maar integendeel demotiverend werkt voor de jongere.

Konklusies

Uit het voorgaande blijkt, dat de clientenraad geen voorstander is van de JWGW waarvan de effectiviteit ernstig wordt betwijfeld.
Bovendien vindt de clientenraad de hiermee gepaard gaande uitke­ringsverlaging en de opgelegde sancties zeer onrechtvaardig en onacceptabel. De clientenraad pleit voor een werkgelegenheidsbe­leid voor jongeren op basis van vrijwilligheid, het belonen van de deelname hieraan met een extra toeslag op het minimumloon en verwerpt de sancties voorzover er geen volwaardige arbeidsplaats wordt aangeboden.

Gezien het bovenstaande doen wij de volgende suggesties en stellen wij de volgende vragen.

suggesties

Wij betwijfelen of alle jongeren een werkervaringsplaats kan worden aangeboden, zeker gezien de grote instroom die in 1993 zal plaatsvinden, wanneer uitbreiding tot stand komt naar de catego­rie twintig jarigen. Ook is het zo, dat bijvoorbeeld het aantal technische banen in de collectieve sector beperkt is, terwijl
daar in het bedrijfsleven wel vraag naar is. Wij pleiten er dan ook voor, dat zoveel mogelijk wordt geselecteerd op basis van vrijwilligheid. Vrijwillige aanmelding stimuleren door gerichte campagnes via folders, media, etc. Het zou te gek zijn indien een jongere graag een werkervaringsplaats voor een technisch beroep wil, waar ook vraag naar is, en er dan wordt gezegd: sorry, dat hebben we niet, ga maar papiertjes prikken. Men dient rekening te houden met de wensen van betrokkene, zeker wanneer die in het
perspectief van de arbeidsmarkt ook realiseerbaar zijn.

Wij pleiten voor een intensieve, zeer individueel gerichte begeleiding door alle instanties, betrokken bij de invoering van de JWGW. Het verdient aanbeveling, voor elke jongere een indivi­dueel trajectplan te maken. Tevens zal aandacht besteed moeten worden aan de thuissituatie van de jongere. Dit betekent inten­sieve samenwerking met het maatschappelijk werk, welzijnswerk,etc.

Wij pleiten voor een zeer gematigd en terughoudend sanctiebeleid, daar een groot deel van de jongeren uit de specifieke doelgroepen al langere tijd in de marge van de samenleving verblijft. Wij geven als suggestie, eventuele sancties gefaseerd in te voeren, bijvoorbeeld niet meteen de uitkering 13 weken stopzetten, maar
de eerste week bv 5% korten, de tweede week 10% enzovoort. Indien dit niet mogelijk is, bijvoorbeeld eerst een week de uitkering inhouden, enzovoort. Bovendien dient de GSD zeer zorgvuldig om te
gaan met het criterium, dat aangeboden werk driemaal mag worden geweigerd.

Indien mensen aandragen dat ze niet geschikt zijn voor een bepaalde baan, adviseren wij een tweede keuring in te voeren door een Bedrijfsgezondheidsdienst, eventueel nadat een keuring door de GG en GD heeft plaatsgevonden. Volgens ons moet hangende de keuringen de sanctie van 13 weken niet worden toegepast. Er is een groep zeer moeilijk bemiddelbare jongeren, die tussen de wal en het schip dreigt te vallen, omdat ze enerzijds niet in aanmer­king komen voor de AAW, terwijl anderzijds werken in het kader van de JWGW moeilijk is. Met deze groep dient zeer zorgvuldig te worden omgesprongen. Voor een gedeelte van deze groep moet overgang naar de ABW worden overwogen.

Wanneer betrokken client een aanbod gedaan wordt voor een werker­varingsplaats en er moet voor een bepaalde datum gereageerd worden, dan dient de datum van het poststempel te worden aange­houden als datum waarop de brief verstuurd is. Dit betekent ook, dat een aanbod schriftelijk gedaan dient te worden.

Volgens ons dient toetsing van geschikte arbeidsplaatsen ook te gebeuren door de directeur van de GSD. Toetsing van arbeidsmarkt­relevantie en van concurrentievervalsing van aangeleverde garan­tiebanen vindt nu plaats door het arbeidsbureau en indien aanwe­zig toetsen medezeggenschapscommissies en/of ondernemingsraden.

Wij pleiten voor aparte projecten voor zeer moeilijk plaatsbaren, ook al is dit in het kader van de JWGW slechts beperkt mogelijk.

Wij pleiten voor intensieve samenwerking tussen de bemiddelende instanties en scholingsinstituten, ook die van het leerlingwezen, zodat gebruik gemaakt kan worden van de aldaar aanwezige kennis, ervaring en faciliteiten en voor jongeren een zinvolle vorm van lerend werken kan worden ontwikkeld, ook al beperkt de JWGW de mogelijkheden voor samenwerking.

De kwaliteit van de werkervaringsplaatsen dient aan bepaalde criteria te voldoen en de uitvoeringsorganisatie dient erop toe te zien, dat deze kwaliteit gehandhaafd blijft. Het heeft geen zin, jongeren de hele dag te laten kopieren, terwijl het formeel een administratieve baan is. Inlenende instanties hebben vaak liever een jongere die in feite de hele week werkt en die aan scholing, etc. niets kost, dan een jongere, die wel een scholing
volgt. Ook dient ernaar te worden gestreefd, dat er niet alleen sprake is van training on the job of funktietraining, maar dat de jongere de mogelijkheid wordt geboden ook meer algemene kennis©en
vaardigheden te ontwikkelen. Deze algemene kennis en vaardigheden vergroten evenzeer de mogelijkheden van de jongere op de arbeids­markt als specifieke beroepscursussen.

Hoezeer ook wordt beweerd, dat de JWGW een sluitende aanpak betekent, een garantie op volwaardig werk heeft de jongere niet. Toch dient daarnaar zoveel mogelijk gestreefd te worden, doordat
de uitvoerende organisaties concrete afspraken maken over banen bij instellingen en bedrijven waar JWGWers in door kunnen stromen. Ook verdient het aanbeveling, de werkervaringsplaatsen
uit te breiden naar het bedrijfsleven, al mogen deze plaatsen bestaande arbeidsplaatsen niet verdringen. De clientenraad betreurt het, dat de overheid vooralsnog niet bereid is, de werkgevers op enigerlei wijze onder druk te zetten bijvoorbeeld in het kader van de JWGW of de WAGW moeilijk plaatsbaren in
dienst te nemen. Toch dient ernaar gestreefd te worden volwaar­dige arbeidsplaatsen voor hen te creeren, ook door in plaats van de JWGW met de werkgevers om de tafel te gaan zitten om een jongere in dienst te nemen en hem of haar middels aanvullende scholing op te leiden voor een bepaalde funktie.
In verband met dit punt concludeert de clientenraad, dat het welslagen van de JWGW behalve van de medewerking van de werkge­vers ook afhangt van het personeel in een bepaald bedrijf en van de vakbeweging, oa in het RBA, om zich in te zetten voor de moeilijk plaatsbare werklozen, zodat zij weer voor een volwaardi­ge baan in aanmerking komen.

vragen

Volgens de nota "werkplan invoering JWGW Amsterdam vierde versie" van 24 september 1991 zal de GMD ieder jaar twintig kandidaten voor de JWGW aanleveren. Onze vraag: wanneer komen gehandicapten
in de JWGW of de IOAW terecht?. Voor gehandicapten die in de JWGW  komen vragen wij ons af, of er ook pogingen worden ondernomen, aanpassingen op de werkplek te doen, te financieren via de AAW.
Werkt de GMD mee aan een aanpassing van de werkplek? Als het slechts een garantiebaan is, zeggen ze dan bij de GMD niet: dat is de moeite niet. Verder: in hoeverre treedt er een vermenging op van JWGW en WSW? Wat wordt de onderlinge relatie tussen WSW, banenpool en JWGW?

Met het bestuur van de stichting Maatwerk worden afspraken gemaakt over de condities die voor de uitvoering van de JWGW noodzakelijk worden geacht. Wat houden die condities in?

Wij vinden de passage in de nota "invoering JWGW-vierde versie" over de beroepsmogelijkheden onduidelijk. (op bladzijde 18) Graag zouden wij hierover wat nadere informatie ontvangen.