Wethouder Sociale Zaken Rutger Groot Wassink
31 oktober heeft de wethouder Sociale Zaken van Amsterdam een brief naar de gemeenteraad gestuurd over het verbeteren van bestaanszekerheid voor bijstandsgerechtigden die betaald werk in een flexibele baan aanvaarden. De wethouder verwijst naar de rapporten van de commissie sociaal minimum, waarin staat dat het stelsel van sociale zekerheid voorspelbaar en toegankelijk moet zijn. Landelijke maatregelen om dat te bereiken laten lang op zich wachten. De wethouder neemt nu alvast een voorschot op te verwachten landelijke maatregelen, door op gemeentelijk niveau de randen van de wet op te zoeken en te doen wat in het gemeentelijk vermogen en bevoegdheden ligt om de bestaanszekerheid te vergroten. Wij vinden dat positief. De wethouder komt binnenkort met een Agenda Bestaanszekerheid met concrete interventies, om Amsterdammers meer zekerheid te bieden.
garantieknop
Maar nu dus al maatregelen. Nu is het zo, dat als mensen vanuit de bijstand of anderszins aan het betaalde werk gaan, en ze worden werkloos, de aanvraag van een bijstandsuitkering lang kan gaan duren en al die tijd zit je dan zonder geld, met alle gevolgen van dien. Dit is constateert de wethouder, een drempel voor mensen om aan het werk te gaan. Om deze drempel weg te nemen wordt de 'garantieknop' ingevoerd. Dit houdt in, dat de gemeente garandeert dat als mensen vanuit de bijstand aan het werk gaan ze snel weer een uitkering kunnen krijgen en niet de uitgebreide toetsing van een heronderzoek, waarbij je weer allerlei bescheiden moet overleggen, wordt gevolgd. De wethouder kiest voor de term 'garantieknop' omdat de belangrijkste boodschap is, dat er een garantie is op terugval op de bijstand, mocht werk niet uitpakken zoals gehoopt. Dit geldt echter alleen voor bijstandsgerechtigden die binnen een half jaar weer werkloos worden.
moeilijkheden
En daar beginnen de moeilijkheden. Als je voldoet aan de wekeneis van de WW heb je misschien als je werkloos wordt recht op WW. Je kunt dus geen bijstandsuitkering aanvragen, want de WW is een voorliggende voorziening. En de toekenning van WW kan lang duren. Dus voor die groep die werk aanvaardt verandert er niets. Bovendien ook voor de groep die die korter gewerkt heeft en niet voldoet aan de wekeneis is niet alles koek en ei. Stel, je komt uit een depressie of je had lichamelijke klachten en/of ziektes en het gaat wat beter met je, en je denkt: kom laat ik een baantje nemen, het is weliswaar voor 3 maanden maar het lijkt me leuk werk. Als je dat werk aanvaardt, en je komt tijdens het werk tot de ontdekking dat het toch niet lukt, dan... meld je je ziek en kom je soms in aanmerking voor de ziektewet, via de werkgever of van het UWV. En weer, het kan lang duren voor die uitkering wordt toegekend. En als het wordt toegekend, dan zijn de ingewikkelde problemen nog niet voorbij.
meerdere uitkeringen
Als ziek wordt in een flexibele deeltijdbaan waarmee je net uit de bijstand komt of met aanvullende bijstand, dan zal de ziektewet uitkering vaak onvoldoende zijn om aan het sociale minimum te komen. Je kunt dan een beroep doen op de Toeslagenwet, ook uitgevoerd door het UWV. Kom je dan nog niet aan het sociale (bijstand) minimum, dan bestaat recht op aanvullende bijstand. Veel uitkeringsgerechtigden hebben zo om aan het sociale minimum te komen 3 uitkeringen: WW of ziektewet, Toeslagenwet en bijstand. Bij de berekening van de aanvullende bijstand worden fouten gemaakt en dat is geen wonder. De netto uitkeringen van WW, ziektewet en Toeslagenwet staan op de uitkeringsspecificatie van het UWV. Maar afhankelijk van of de voormalige werkgever je loon per 4 weken of per maand uitbetaalt, worden de WW en de ziektewet ook soms per 4 weken en soms per maand berekend. En de bijstand is een maanduitkering. en dan moeten soms de WW, de Ziektewet teruggerekend worden van 4 weken naar een maand. Bovendien is de ziekte-uitkering per 4 weken en soms per maand inclusief vakantiegeld, en de WW en de Toeslagenwet en de bijstand exclusief vakantiegeld. In geval van een ziektewetuitkering moet daarmee rekening worden gehouden bij de berekening van de aanvullende bijstand. In de praktijk worden bij de berekeningen veel fouten gemaakt.
onder druk
Een ander punt, waardoor bijstandsgerechtigden ervan worden weerhouden een flexibel tijdelijk baantje te nemen, is dat als je iets leuks hebt gevonden wat bij je past, en je gaat 3 maanden werken en je wordt dan weer werkloos dan krijg je wel snel een uitkering, maar daarmee is de kous niet af. Momenteel worden alle bijstandsgerechtigden opgeroepen om aan het werk te gaan of vrijwilligerswerk te doen. Soms wordt je dan echt onder druk gezet betaald werk te aanvaarden. En wanneer je na 3 maanden weer terugkeert in de uitkering, wordt je natuurlijk opgeroepen om over de volgende flexibele baan van 3 maanden te gaan praten. O, denkt menige klantmanager, die heeft 3 maanden gewerkt, die kan werken. En dan loop je het risico, dat je gekoppeld wordt aan een jobhunter en je een baantje moet aanvaarden wat je helemaal niet leuk vindt en waar je niet voor gekozen hebt, dat ook niet geschikt voor je is. Gezien de beperkingen die je bijvoorbeeld hebt.
eenzijdig aanbod
Hier wreekt zich, dat het aanbod van WPI (sociale dienst) zeer eenzijdig is. In Amsterdam bood de klantmanager een klant een lijst van driehonderd vacatures. Daarmee kwam hij op het spreekuur van de Bijstandsbond. Dat geeft een aardig overzicht van wat de WPI zoal in de aanbieding heeft. Vrijwel uitsluitend (gesubsidieerd) ongeschoold en laaggeschoold werk in laagbetaalde flexibele tijdelijke (deeltijd) banen. Vaste banen bij wat grotere gerenommeerde werkgevers op een wat hoger niveau dan ongeschoold zitten er niet bij. Of het moesten de kant en klare vaklieden zijn zoals timmerman die door de werkgevers gevraagd worden. Maar daar moet je een specialistische beroepsopleiding voor hebben gevolgd. En aangezien de rijksoverheid de re-integratiebudgetten aanzienlijk heeft afgebouwd, zijn er weinig mogelijkheden een vakopleiding te volgen.
arbeidsmarkt
Van een aanpassing van de flexibele arbeidsplaatsen aan de mogelijkheden van de werkzoekenden is totaal geen sprake. Ondanks de vacatures. De arbeidsmarkt werkt niet als markt. Wel op onmogelijke tijden en in de weekeinden aanwezig zijn, voldoen aan de eisen van de werkgevers en banen die voor een groot deel ver buiten Amsterdam zijn. Het betreft werk in de bouw, bewaking en beveiliging, detailhandel, agrarische sector (in de kassen en van het veld halen van gewassen), horeca, schoonmaak, transport en logistiek (pakjes rondbrengen), zakelijke dienstverlening. Bestaanszekerheid kan hieraan bepaald niet aan ontleend worden. En dan hebben we het er nog niet eens over gehad dat werkzoekenden die aan het werk gaan bij vage werkgevers terecht kunnen komen, waarbij ze in conflict raken met de werkgever over de loonbetaling en juridische procedures moeten volgen om alles recht te trekken. Kom je dan ook in aanmerking voor de garantieknop? En geldt de garantieknop ook als na 3 maanden WW nog steeds geen werk hebt en weer een beroep moet doen op een bijstandsuitkering? Eigenlijk zou jet UWV ook zo'n garantieknop moeten invoeren. Maar voorlopig zit de bijstandsgerechtigde die voor zichzelf perspectief zoekt klem tussen een ondoorzichtig en ingewikkeld uitkeringssysteem aan de ene kant en de eenzijdige flexibele baantjes waar geen bestaanszekerheid aan ontleent aan worden aan de andere kant.
Piet van der Lende
Een arbeidscontract van 3 maanden, dat vind ik nogal belastend. Net wanneer je bent ingewerkt, en je hebt aangepast, sta je weer op straat. Je collega's en werkgever zien je als een passant, waarin niet wordt geïnvesteerd. Daarom zou ik een contract van 3 maanden niet aanraden voor mensen met een ziektebeeld. Na het einde van de 3 maanden heb je vermogen opgebouwd, zodat je niet direct kunt terugkeren in de bijstand. Bovendien moet je verantwoord interen op je vermogen, wanneer je een terugkeer in de bijstand voorziet. Dat wil zeggen, je kunt nog steeds geen grote uitgaven doen, zoals meubilair of een vakantiereis. Een sociaal beleid zou moeten inzetten op een duurzame uitstroom. Dat wil zeggen, minimaal een jaarcontract, met goede vooruitzichten.
BeantwoordenVerwijderenDank voor je leerzame reflecties op extreem flexwerk.
BeantwoordenVerwijderenVolgens mij is loonarbeid een sociaal gebeuren. Met een arbeidscontract van 3 maanden ben je een passant, en zullen je werkgever en collega's weinig investeren in jouw persoon. Daarom word je zwaar belast. Vooral voor iemand met een ziektebeeld zou ik dit soort werk niet aanraden. Bovendien, als je langdurig werkloos was, dan kost het veel tijd om weer te integreren in een organisatie, en al je talenten te bewijzen.
Ik vraag mij af wat de garantieknop doet met je spaargeld. In de bijstand mag je sparen. Dat geeft een veilig gevoel, omdat je weerbaarder wordt tegen onverwachte uitgaven. Maar zodra je de bijstand verlaat, treedt de vermogenstoets van de Participatiewet weer in werking. Na 3 maanden werk moet je eerst interen op je surplus vermogen.
Weinig mensen weten, dat je niet vrij kunt interen. Volgens de Participatiewet moet je via verantwoord gedrag voorzien in je levensonderhoud. Als je kunt voorzien opnieuw in de bijstand te komen (wat natuurlijk het geval is bij een contract van 3 maanden), dan mag je maar beperkt consumeren. Je staat dus permanent onder curatele.
De Participatiewet geeft geen richtlijn voor verantwoord consumeren. Via jurisprudentie is dit gesteld op maandelijks 150% van de bijstandsnorm. Dat is voor een alleenstaande 640 euro meer dan bijstand. Maar ook krijg je dan minder huurtoeslag, wat enkele honderden euro's kan schelen. Dus per saldo heb je zeg maximaal 400 euro meer te besteden. Dat is onvoldoende voor kwaliteits meubilair, of voor een vakantiereis.