De SP op neoliberale wegen in de parlemenaire politiek

Na de gemeenteraadsverkiezingen vorig jaar is de SP, oppositiepartij bij uitstek en verbonden met sociale bewegingen en de vakbonden, in veel gemeenten toegetreden tot de bestuurscolleges. Een voorbeeld is Amsterdam. Het blijkt dat de SP in veel gevallen verstrikt raakt in een parlementaire politiek van geven en nemen en een streven naar compromissen.

Net als bij de politiek van de PvdA worden deze compromissen verdedigd tegenover sociale bewegingen en vakbondsgroepen die verdergaande eisen willen stellen. In Amsterdam heb ik vanuit het actiecomité DwangarbeidNee, onderdeel van landelijk verzet, ervaren hoe dit werkt. Eerst verzetten wij ons in een coalitie met de SP om het dwangarbeidscentrum van Herstelling aan de Laarderhoogtweg gesloten te krijgen en keerden we ons tegen het werken zonder loon dat in Amsterdam de vorm kreeg van participatieplaatsen. Wat is de situatie nu?

Neo-liberale politiek

SP-wethouder Arjan Vliegenthart is met een plan gekomen: 425 tijdelijke “perspectiefbanen” van een half jaar voor de vijftigduizend werklozen en invoering van “leerwerkstages” die in feite niets anders zijn dan een voortzetting van de oude participatieplaatsen. En wanneer wordt het dwangarbeidcentrum gesloten? “Geduld”, zegt de wethouder, “het gaat zeker nog deze collegeperiode gebeuren”. De SP is in feite de neo-liberale wegen opgegaan in de bestrijding van de werkloosheid. Wat zijn daarvan de belangrijkste kenmerken?

1. Rigoureuze bezuinigingen op specifieke beleidsterreinen, zoals de gezondheidszorg, het onderwijs, de sociale zekerheid en de sociale woningbouw. Invoering van marktwerking op deze beleidsterreinen door middel van privatisering van overheidsdiensten en de creatie op afstand van niet democratisch controleerbare bestuursinstellingen die de bevoegdheid krijgen zich door heffingen te financieren.

2. De invoering van een sociaal panopticum voor een beperkte groep in de samenleving die niet kan of wil voldoen aan het ideaal van de “homo economicus”, de rationeel handelende consument en arbeidskracht die altijd voor zichzelf de meest efficiënte en goedkope oplossing zoekt. Deze zelfcontrole raakt echter steeds meer mensen – ook die in het concurrentiesysteem niet buiten de boot vallen – onder andere als gevolg van wat terrorismebestrijding heet. Iedereen krijgt ermee te maken, iedereen moet altijd overal zichtbaar en controleerbaar zijn. Essentie van de verdediging van de neo-liberale politiek en daarbinnen van de werkloosheidsbestrijding is dat er geen faciliteiten worden verschaft om vooruit te komen. Op de reïntegratiegelden, cursussen Nederlands, leren lezen en schrijven enzovoorts, wordt juist flink bezuinigd. Om de mensen toch mee te krijgen in de carrousel van op de markt opererende individuen, wordt het sociaal panopticum opgetuigd met strengere controles en bureaucratische drempels bij de toegang tot de sociale zekerheid. Niet voldoen aan de normen van concurrentie en de zucht naar eigenbelang worden streng gestraft.

3. De bezuinigingen gaan gepaard met decentralisatie van de uitvoering en beperkte beslissingsbevoegdheden. De centrale overheid stuurt indirect op basis van een door haar vastgestelde budgetpolitiek. Dat geeft de financiële kaders aan, waarbinnen bijvoorbeeld de gemeenten moeten opereren.

De drie meest recente decentralisaties zijn de hervorming van de jeugdzorg, afbouw van de AWBZ, privatisering van de gezondheidszorg en invoering van de Participatiewet. Kern van de “transitie” op deze terreinen: meer lokaal maatwerk, waarbij in een onderhandelingsproces tussen cliënt en hulpverlener wordt vastgesteld wat de beste oplossing is. Om een voorstander van dit systeem te citeren: “Vroeger in de oude doorgeschoten welvaartsstaat had je nationaal geformuleerde rechten, waarop je een beroep kon doen, nu is er maatwerk in een onderhandelingsproces.” In “keukentafelgesprekken” en “gesprekken” met ambtelijke uitvoerders van de bezuinigingen moeten de rechteloos geworden hulpzoekenden als rationeel handelende, het eigenbelang nastrevende individuen maar zien dat ze de voorzieningen krijgen die ze nodig hebben.

Geen breed verzet

Hoe kan het dat een politiek van rigoureuze bezuinigingen, decentralisatie van het beleid, afbraak van rechten, enzovoorts, onder de regering Rutte zonder massaal breed verzet kan worden uitgevoerd? Terwijl, volgens mij, de meerderheid van de bevolking het er niet mee eens is? Eerder lukte het niet. De Wet Werken naar Vermogen, de voorganger van de Participatiewet, kon niet worden ingevoerd vanwege politieke strubbelingen. De kostendelersnorm werd weer ingetrokken. Het vorige kabinet (zonder PvdA) onderhandelde met de gemeenten over een bestuursakkoord om op verschillende beleidsterreinen decentralisaties door te voeren. Dat bestuursakkoord kwam er niet door verzet van met name PvdA-bestuurders in de lagere overheidsorganen. Heet hangijzer: er wordt te weinig geld beschikbaar gesteld voor de gemeenten om de decentralisaties uit te voeren.

En toen kwam er een nieuwe regering, nu met de PvdA. Uitgangspunt werd – zoals al langer bij sociaal-democraten die in de regering stappen – : als wij wat geld krijgen voor de bestrijding van de ergste armoede en om de bezuinigingen op te vangen die de ‘zwakste groepen’ enigszins ontzien, dan stemmen wij in met de structurele hervormingen die de liberalen voorstellen.

Straffe individualisering

De SP omarmt vandaag deze sociaal-democratische politiek in de colleges, waarbij ze voor armoedebestrijding extra geld uittrekt dat niet in verhouding staat tot de omvang van de bezuinigingen die de centrale overheid uitvoert. De SP-wethouders, Vliegenthart voorop, kiezen niet voor een beleid dat gericht is op bestrijding van de werkloosheid door op grotere schaal banen te creëren. Ook werken ze niet aan een ander regime met faciliteiten voor de mensen die nooit meer zullen werken. Nee, daar is geen geld voor.

Ze streven ernaar, geheel volgens de neo-liberale politiek, om werklozen “vaardigheden” bij te brengen in disciplineringstrajecten om mee te kunnen in de concurrentiestrijd om de schaarse banen. En wie niet aan de normen voldoet, wordt gestraft. Het gaat om “employability”, persoonlijke eigenschappen van de werkloze en zijn of haar gedrag en karaktereigenschappen, waarbij de oorzaak van de werkloosheid gezocht wordt in kenmerken van het individu en niet in het feit dat er domweg veel te weinig banen zijn.

Vandaar weer de paar “leerwerkstages”. De “perspectiefbanen” worden gepresenteerd als werkschepping, maar zijn het niet en passen geheel in de neo-liberale politiek. De discussie in de gemeenteraad met de liberalen ging er onder meer over dat die banen niet te lang mogen duren, mensen moeten er niet in blijven “hangen”, maar doorstromen. Alles moet stromen op de arbeidsmarkt. Van flexibele arbeidskrachten die zich steeds aanpassen aan de zich veranderende eisen van de markt en de werkgevers. Voor ieder rot baantje moet je meteen klaarstaan. En zo niet, dan volgen strenge sancties. De uitvoeringsorganisatie van de gemeente is hierop al ingericht. Ze gaat gewoon door met het “uitrollen” van deze neo-liberale politiek, als voortzetting van de vorige colleges, onder andere met wethouders van GroenLinks.

Vliegenthart is in de discussie nu ook gefocust op “de mensen die niet willen”. Wat moet je ermee, moeten daar toch maar disciplineringstrajecten voor komen? En moet het strenge systeem van sancties toch maar worden gehandhaafd? Want dat is de oorzaak van de werkloosheid, nietwaar? Hoezeer de SP-ers ook met de mond belijden dat er te weinig banen zijn, en hierover ferme vragen stellen in het parlement, in de colleges voeren ze hun beleid geheel uit in de traditie van de compromispolitiek van de sociaal-democraten. “We doen niets, of we doen dit”, aldus Vliegenthart.

In andere gemeenten volgen SP-wethouders dezelfde politiek. In Eindhoven, waar twee gemeenteraadsleden uit de partij zijn gestapt, in Leiden, Pekela en Helmond, waar Vliegenthart als informateur optrad voor hij wethouder in Amsterdam werd. Daar is nadrukkelijk in het collegeakkoord de mogelijkheid opengehouden voor een verplichte tegenprestatie voor bijstandsgerechtigden die nooit meer betaald werk zullen verrichten.

Verdelende gevolgen

Je krijgt nu op lokaal niveau meteen met weerstanden te maken die ieder beginnend verzet tegen de neo-liberale politiek, werkend aan een compromis, neutraliseert. Mensen raken nog meer verdeeld dan ze al waren en reageren zo ook op de ontwikkelingen. Sommigen zoeken de weg van het overleg. Trachten de zittende lokale macht te overtuigen van hun gelijk, spreken in gedurende drie minuten in een commissie van de gemeenteraad, lobbyen, enzovoorst. Ze zijn op zoek naar een compromis met de liberalen en hopen in de onderhandelingen nog zoveel mogelijk uit het vuur slepen. En dan trots de resultaten in een propagandacampagne presenteren, als de liberalen wat kruimels hebben toegeschoven – zie je wel, lobbyen en parlementaire politiek werkt! Overigens met weglating van wat allemaal aan structurele punten is ingeleverd. Dit is de politiek die de SP in Amsterdam volgt.

Anderen wenden zich teleurgesteld af van de politiek en uiten hun machteloze woede in spreekkamers, onderling urenlang tegen elkaar praten over hoe slecht de wereld is zonder dat er verder iets uitkomt. Op Facebook worden de misstanden breed uitgemeten en in de publiciteit worden de ergste schandalen via interviews met slachtoffers voor het voetlicht gebracht zonder dat het verder consequenties heeft.

Weer anderen storten zich op de individuele hulpverlening. Gaan mee met “keukentafelgesprekken” of “gesprekken” met de sociale dienst, schrijven bezwaarschriften, enzovoorts. Weliswaar wordt door middel van een wildgroei aan “meldpunten” op velerlei beleidsterreinen getracht om misstanden te verzamelen en meer algemene conclusies te trekken. Maar een rapport komt even in de publiciteit, er wordt wat over gediscussieerd in de gemeenteraad, de liberalen doen hun zegje en alles blijft bij het oude. Zo draait iedereen rond in cirkels binnen de bestaande machtsverhoudingen, zonder dat er iets structureels verandert.

Ondertussen blijkt de uitvoerende (gemeentelijke) macht ongevoelig voor alle kritiek en misstanden die naar voren worden gebracht. Hierbij maken ze gebruik van het feit dat de gemeenteraad verdeeld is in wat meer links en rechts die samen een coalitie vormen. Wanneer die met elkaar onderhandelen en er even niet uitkomen, zegt de bureaucratie: laat het maar aan ons over, geef de ambtenaren meer bevoegdheden, wij lossen het wel op, wij zullen wel een weg uitstippelen waarmee iedereen het eens kan zijn. Dit is het mechanisme dat in Amsterdam tot uiting komt. En dat door de vereniging van Directeuren van Sociale Diensten (Divosa) wordt uitgedragen. Op misstanden die ontstaan door de nieuwe Participatiewet, reageerde de vereniging: geef ambtenaren meer bevoegdheden om maatwerk te leveren, om in individuele gevallen van de regels af te wijken. Oftewel, de willekeur van de negentiende-eeuwse charitas is terug in een ander jasje: je krijgt een aalmoes, maar misschien ook niet, dat hangt ervan af of het tussen ons “klikt”, of jij aan mijn normen voldoet en een beetje kunt onderhandelen.

Actiecomité DwangarbeidNee

Ons actiecomité gaat door met de strijd, met onder meer de volgende uitgangspunten.

1. Herpolitiseren van de problemen waarmee veel mensen te maken hebben. Laten zien hoe het beheerssysteem werkt. Aan de orde stellen dat niet de behandeling en bejegening door een ambtenaar de oorzaak van de problemen is, of de slechte eigenschappen van deze of gene, de kenmerken van een persoon en een discussie over het ‘goede’ of ‘slechte’ gedrag van individuen. Nee, de verdeling van rijk en arm, het bureaucratisch beheerssysteem, de actuele politiek, de massawerkloosheid. Alleen een versterking van de rechtspositie van de betrokkenen kan de situatie verbeteren. Aan de kaak stellen wanneer dit niet gebeurt, zoals in Amsterdam bij de werkzoekenden met de SP aan het roer. Het gaat erom dat mensen die hulp nodig hebben, kunnen onderhandelen vanuit een goede rechtspositie en de faciliteiten krijgen om vaardigheden te ontwikkelen om dat proces goed te voeren.

2. Effectief verzet voor een verbetering van de rechts- en inkomenspositie. Een werkelijk perspectief kan alleen komen van de mensen die het betreft, van een organisatie van onderop. De vele meldpunten en ook de individuele hulpverlening kunnen hierbij helpen, wanneer dit in een structureel verband gebeurt. Meer organiseren met de mensen die het aangaat. Dus bijvoorbeeld liever een hoorzitting opzetten met betrokkenen dan alleen door “bemiddelaars” klachten laten verzamelen die vervolgens een rapport opstellen, waarbij de bredere kaders van de neo-liberale politiek niet aan de orde komen.

Een goede vorm zou wat mij betreft de organisatie van “buitenparlementaire enquêtes” zijn, waarbij getuigen (ervaringsdeskundigen) verklaringen afleggen over misstanden en de verantwoordelijken in een openbare zitting ter verantwoording worden geroepen op basis van een vooronderzoek waarbij gebruik wordt gemaakt van een meldpunt.

Piet van der Lende
(Dit artikel verscheen eerder bij Solidariteit.)

Mededeling van Altijd Wat Monitor van de NCRV

Wij startten ons onderzoek naar de Sociale Diensten naar aanleiding van
een tip van bijstandsgerechtigde Arend. Uit frustratie over de gang van
zaken bij de Sociale Dienst, draaide hij de gaskraan open met de
bedoeling om in te slapen. Maar een vonkje in het stopcontact
besliste anders.

Bekijk hieronder alvast een preview van zijn verhaal. Komende zondag
(22.35 uurNPO2) in De Monitor.

Jubileum Bijstandsbond

In 2016 bestaat de Bijstandsbond 40 jaar.

40 jaar Bijstandsbond, 40 jaar belangenstrijd voor mensen met een minimuminkomen

In 2016 vieren we dat met:

• manifestatie

• tentoonstelling

• Boek over de geschiedenis van 40 jaar belangenstrijd

• brochure over dwangarbeid en het sociaal panopticum

Wie helpt mee om het project te financieren?

Je kunt een bijdrage storten op giro IBAN: NL22 INGB 0004 5548 41 t.n.v. Bijstandsbond o.v.v. jubileum

De Bijstandsbond

wethouder Vliegenthart houdt vast aan verplicht onbetaald werken

Eergisteren vond er in de commissie Werken en Economie van de Amsterdamse gemeenteraad een discussie plaats over de plannen van SP-wethouder Arjan Vliegenthart met betrekking tot "perspectiefbanen" en "leerwerkstages". Diverse insprekers van onder meer de FNV en de Bijstandsbond eisten intrekking van de plannen. De inspraakreactie van Doorbraak werd uiteindelijk door omstandigheden alleen ingediend en niet voorgelezen. Verder plaatste een aantal raadsleden vraagtekens bij de effectiviteit van "perspectiefbanen". In hoeverre biedt dat soort banen nu werkelijk "perspectief" op regulier betaald werk, vroeg men zich af. De wethouder werd door deze uit verschillende hoeken afkomstige kritiek flink uitgedaagd. In elk geval werd duidelijk dat hij wil blijven vasthouden aan verplicht onbetaald werken voor bijstandsgerechtigden.

Uit een kort debat tussen GroenLinks-raadslid Jorrit Nuijens en VVD-raadslid Marianne Poot bleek dat ze van economie in het algemeen, en van de plaats van productieve en reproductieve arbeid in die economie in het bijzonder, geen kaas hadden gegeten. En dan gingen ze ook nog een boom opzetten over de betekenis van gesubsidieerde arbeid. Dat soort arbeid zou volgens de raadsleden geen economische waarde hebben. Het leek wel alsof ze bij de eerste les van het vak economie op de middelbare school in slaap waren gedommeld. Poot stelde dat de ondernemers het geld moeten verdienen. Daar zouden de inkomsten vandaan komen, want zij betalen belasting. Pas wanneer iemand bij zo'n ondernemer werkt en arbeid levert voor loon, zou hij of zij economisch gezien van betekenis gaan worden. Een ambtenaar, ook een voorbeeld van een gesubsidieerde arbeider, zou volgens de visie van Poot dus geen economisch nut hebben.

Op deze onzin wist Nuijens nauwelijks een antwoord te geven. Het is kletskoek, want hoe kan bijvoorbeeld een transporteur met vrachtauto's geld verdienen, als er geen ambtenaren zijn die de aanleg en het onderhoud van wegen organiseren? Die vrachtauto's kunnen dan niet rijden en die ondernemer verdient geen rooie cent. Hetzelfde geldt voor onderwijs, veiligheid, en alle andere beleidsterreinen van de staat. De discussie in kringen van beleidsmakers en anderen gaat er wel over hoe groot die staat moet zijn, en wat die staat als prioriteit zou moeten hebben. Maar er is geen liberale econoom die beweert dat er geen wegen aangelegd hoeven te worden. Dat blijkt wel uit de beperkte betekenis van tolwegen die door particulieren zijn aangelegd. Ondernemers die onder concurrentieverhoudingen produceren, kunnen zelf niet organiseren dat er wegen komen. En zonder reproductie van de arbeidskrachten verdienen ondernemers ook niets. De pogingen van de raadsleden om de wethouder klem te zetten met hun uiterst merkwaardige standpunt dat gesubsidieerde arbeid geen economische waarde heeft, mislukten dan ook.

Gratis arbeiders

Vliegenthart deelde mee dat er twee "aanvullingen" zullen komen op de "perspectiefbanen" zoals die in zijn plannen staan beschreven. Daarbij worden die banen afzonderlijk van de "leerwerkstages" behandeld. Hij gaf aan dat hij de zaken later nog eens extra gaat uitleggen, om zo onbegrip en misverstanden te voorkomen of weg te nemen. Het is echter de vraag of hij recht kan praten wat krom is. Want wat hij er binnenkort ook over gaat zeggen, feit is dat de "leerwerkstage" een vorm van verplicht onbetaald werken inhoudt die reguliere banen verdringt. Maar volgens de wethouder zouden die stages, die een half jaar zouden gaan duren met eventueel verlenging van nog een half jaar, heel anders zijn dan de oude "participatieplaatsen", een eerdere vorm van Amsterdamse dwangarbeid. Hij voerde daarvoor drie redenen aan. Ten eerste krijgen de bijstandsgerechtigden een premie als ze de stage met goed gevolg afronden. Ten tweede ligt er een "leerwerkplan" aan ten grondslag, iets dat ontbrak bij de "participatieplaatsen". Ten derde zijn de stages beperkt in de tijd. Dat laatste argument lijkt me in elk geval geen verschil, want voor de "participatieplaatsen" gold dat ook. Uit het verhaal van Vliegenthart bleek overigens dat een "perspectiefbaan" niet gekoppeld hoeft te worden aan een "leerwerkstage". Maar hij houdt wel nadrukkelijk vast aan dat soort stages. Hij wees erop dat die stages een uitwerking zijn van de verordening die al door de gemeenteraad is aangenomen. Het ziet er dan ook naar uit dat bijstandsgerechtigden "leerwerkstages" opgedrongen kunnen krijgen zonder dat daar later een vorm van gesubsidieerde arbeid in de vorm van een baan op volgt. Daarmee werkt ook de SP-wethouder, net als zoveel andere nationale en lokale beleidsmakers, mee aan een systeem waarbij gratis arbeiders zonder loon en zonder arbeidscontract in de schoot van de bazen kunnen worden geworpen.

Op vragen van Nuijens meldde Vliegenthart overigens dat het dwangarbeidcentrum aan de Laarderhoogtweg op termijn gaat stoppen. Dat centrum gaat volgens de wethouder dus dicht. Als dat inderdaad gaat gebeuren, dan kan het comité Dwangarbeid Nee dat opeisen als een overwinning die na lange en harde strijd is bereikt. Maar Vliegenthart zei er ook wel weer bij dat de "ombouw" zorgvuldig moet plaatsvinden en dat er nog allerlei bestaande contracten liggen. "Ombouw" klinkt uiteraard heel anders dan afschaffing van dwangarbeid, wat Dwangarbeid Nee voor ogen staat. Hij liet verder weten dat de toekomst in de wijken zou liggen, in projecten als "Noord werkt" en "West werkt". Daar zou een eerste uitvoering worden gegeven aan het beleid zoals het Amsterdamse college van B&W dat voor zich ziet. Is dat dan inclusief of exclusief dwangarbeid? En wordt de dwangarbeid van de Laarderhoogtweg afgeschaft of alleen maar verplaatst naar andere plekken? Voorlopig blijft het zaak om eerst te zien en dan eventueel te geloven.

Piet van der Lende

picket-line actiecomité dwangarbeidnee

picket-line actiecomité dwangarbeidnee

15 januari om 09.00 uur dient voor de meervoudige kamer van de Rechtbank
Amsterdam een zaak namens een cliënt aangebracht door advocaat Mr. Marc
van Hoof. De zaak dient tegen de gemeente Amstelveen. De gemeente heeft
de tegenprestatie voor bijstandsgerechtigden verplicht gesteld. De zaak
gaat onder andere over de principiële vraag, of de verplichte
tegenprestatie in strijd is met internationale verdragen en moet worden
aangemerkt als dwangarbeid of verboden verplichte arbeid.

Het actiecomité Dwangarbeidnee organiseert op deze dag vanaf 08.00 uur
een actie voor de Rechtbank om te protesteren tegen de verplichte
tegenprestatie. Daarna gaan we met zijn allen naar binnen om de zitting
bij te wonen.

De Rechtbank is gevestigd op de Parnassusweg 220 in Amsterdam.

Voor meer informatie:

Actiecomite Dwangarbeidnee
info@dwangarbeidnee.nl
020-6898806

Forse kritiek op fraudebeleid dat van elke uitkeringsgerechtigde een fraudeur maakt

Op 1 januari 2013 werd de Fraudewet ingevoerd, officieel de Wet Aanscherping Handhaving- en Sanctiebeleid genoemd. Met het Boetebesluit werkte staatssecretaris Jetta Klijnsma de wet in de praktijk verder uit. De regelgeving is bedoeld om met strenge straffen en boetes fraude in de sociale zekerheid te bestrijden, maar in werkelijkheid komt het vooral neer op het treiteren en criminaliseren van uitkeringsgerechtigden. Er is flink wat ophef ontstaan over de Fraudewet en het Boetebesluit, omdat de wet krakkemikkig in elkaar blijkt te zitten, het besluit op sommige punten in strijd is met andere wetgeving en er geen enkele afstemming heeft plaatsgevonden met het strafrecht.

Diverse rechters hebben gehakt gemaakt van de beslissingen die uitvoerende organen op het gebied van sociale zekerheid, zoals de gemeenten, het UWV en SVB, op basis van de frauderegels hadden genomen. Het UWV blijkt zelfs alle rechtszaken sinds 1 januari 2013 te hebben verloren waarin boetes op grond van de Fraudewet aan de orde kwamen. Ook  gemeenten kregen van de rechter vaak ongelijk. Op 24 november kwam de Centrale Raad van Beroep, de hoogste rechter op het gebied van sociale zekerheid, met een principiële uitspraak over de uitvoering van de Fraudewet. En gisteren leverde de Nationale Ombudsman met het rapport “Geen fraudeur, toch boete” (1) een vernietigende kritiek op de wet. Het UWV liet daarop weten dat men gaat stoppen met het opleggen van boetes totdat de wet door de beleidsmakers is aangepast. Maar men gaat helaas wel door met het innen van boetes die al eerder waren opgelegd.

Absurditeit

Het boetesysteem van de Fraudewet en het Boetebesluit deugt van geen kant. Uitkeringsgerechtigden zijn verplicht om informatie over hun levensomstandigheden door te geven aan de uitkeringsinstelling. Maar de frauderegels maken daarbij geen onderscheid tussen schuld en opzet aan de ene kant en geen verwijtbaarheid aan de andere kant. Volgens die regels moet in feite elke schending van de inlichtingenplicht door de uitkeringsgerechtigde, om welke reden dan ook, opgevat worden als een vorm van fraude. Bij de inlichtingenplicht gaat het erom dat de uitkeringsgerechtigde alle informatie doorgeeft die van belang kan zijn voor het recht op een uitkering. Maar wanneer is iets van belang voor dat recht? Hoe moet dat worden bepaald? Wat valt er allemaal onder de inlichtingenplicht? Het blijkt te gaan om een vaag gebied waar de uitkeringsgerchtigde steeds weer het nadeel van de twijfel krijgt en de uitkeringsinstelling het voor het zeggen heeft.

Laten we bijvoorbeeld eens het begrip “gezamenlijke huishouding” nemen, dat een belangrijke rol speelt in de regels van de bijstandsuitkering. Het is uitermate lastig om precies te kunnen vaststellen wanneer sprake is van zo'n “gezamenlijke huishouding”, op grond waarvan de bijstandsuitkering zou moeten worden verlaagd of zelfs stopgezet. Het kan gaan om kleine details. Stel dat  twee mensen nooit bij elkaar slapen, maar de een overdag wel zes dagen per week thuis bij de ander is. Er kan dan sprake zijn van een gezamenlijk huishouden, maar dat hoeft niet. Dat is namelijk afhankelijk van een heleboel feiten en omstandigheden. In 2013 leverden allerlei ouderenbonden veel kritiek op het begrip “gezamenlijke huishouding” in de AOW. Ze vroegen om duidelijke criteria, maar de staatssecretaris verwees louter en alleen naar de wetgeving. Nadat Klijnsma onder druk werd gezet, gaf ze aan dat er volgens de AOW-regels nooit sprake is van een gezamenlijk huishouden, als beide personen over een eigen huis beschikken en ook eigen lasten betalen. Daarbij maakt het niet uit of de personen dan de hele week bij elkaar zijn. Maar voor de bijstand gelden weer andere regels.

Een ander voorbeeld. Een bijstandsgerechtigde mag 28 dagen met behoud van uitkering naar het buitenland. Stel dat een bijstandsgerechtigde in een grensstreek woont en een vriend of vriendin in België heeft. Hoe vaak mag hij of zij die persoon dan bezoeken en daar overnachten? In principe helaas maar 28 dagen. Bedenk dat de bijstandsgerechtigde alles moet melden wat van belang kan zijn, niet alleen wat van belang is. De bijstandsgerechtigde is dus al in overtreding als hij of zij iets niet meldt dat van belang kan zijn, zelfs al heeft het geen gevolgen voor de uitkering. Ook al heeft het geen gevolgen, dan nog krijgt de bijstandsgerechtigde in dat soort gevallen een waarschuwing opgelegd en bij de tweede keer een boete van 150 euro. De absurditeit van dit fraudebeleid bleek bijvoorbeeld uit het geval van een uitkeringsgerechtigde die bij het UWV 32 cent te weinig inkomsten had opgegeven. Hij kreeg toen de standaardboete van 150 euro opgelegd. 

Brandmerken

Wie wil voorkomen dat hij de inlichtingenpplicht mogelijkerwijs gaat schenden, zou talloze dagelijkse gebeurtenissen in zijn leven moeten gaan melden aan de gemeente of het UWV. Bijvoorbeeld: “Ik ga nu eten bij mijn broer”. Dat kan immers van belang zijn voor de uitkering. Je weet het maar nooit. Of: “Ik heb als verjaardagscadeau twintig euro van mijn zus gekregen”. Of: “Een goede vriend van me heeft me een tweedehands fiets gegeven”. Het zal duidelijk zijn: de frauderegels zijn volkomen doorgedraaid, voeren de repressie tegen uitkeringsgerechtigden flink op en tasten hun recht op zelfbeschikking en een menswaardig bestaan nog verder aan. De regels scheppen voor uitkeringsgerechtigden veel onduidelijkheid en vooral ook veel onzekerheid. Uiteindelijk is het helemaal niet de bedoeling van de beleidsmakers dat uitkeringsgerechtigden de frauderegels braaf naleven. Want als alle uitkeringsgerechtigden die regels strikt zouden gehoorzamen en dag in dag uit allerlei zogenaamd relevante informatie zouden doorgeven aan de uitkeringsinstellingen, dan zou de uitkeringsbureaucratie hopeloos vastlopen.

Wat beleidsmakers in feite voor ogen hebben gehad met het fraudebeleid, is om uitkeringsgerechtigden nog meer het gevoel op te dringen dat ze altijd wel het risico lopen om als fraudeur gebrandmerkt en beboet te worden. Want de Fraudewet en het Boetebesluit maakt van elke uitkeringsgerechtigde in principe een fraudeur. Zo is het fraudebeleid een extra middel om uitkeringsgerechtigden op te jagen en uit de uitkering te duwen. De politici hebben er dan ook heel bewust voor gekozen om het begrip fraude in de Fraudewet en het Boetebesluit te laten afwijken van wat daar in het dagelijkse taalgebruik onder wordt verstaan. Zodra uitkeringsgerechtigden de inlichtingenplicht schenden, komen ze volgens de frauderegels te boek te staan als fraudeur, zelfs als hen niets valt te verwijten.

Maximumboetes

Volgens de Fraudewet kunnen er boetes worden opgelegd tot aan bepaalde maximumbedragen. Die bedragen mogen dus ook lager uitvallen. Maar in het Boetebesluit zijn die maximumbedragen doodleuk als standaardbedragen opgenomen. In de praktijk  blijken uitkeringsinstellingen structureel de hoogst mogelijke bedragen op te leggen. Flink wat uitkeringsgerechtigden die werden getroffen door dit soort maximumboetes, hebben rechtszaken tegen het UWV of de gemeente gewonnen, omdat de rechters bepalen dat uitkeringsinstellingen moeten toetsen aan de zwaarte van de overtreding, en of de opgelegde straf evenredig is aan de overtreding, bijvoorbeeld wat betreft verwijtbaarheid. Gemeenten en het UWV deden dat niet, want ze kwamen standaard op de proppen met de hoogst mogelijke straffen.

De Centrale Raad van Beroep heeft met zijn uitspraak van 24 november de hele boetewetgeving op zijn kop gezet. De kern van het lange juridische betoog van de hoogste bestuursrechter is dat de begrippen opzet, schuld, evenredigheid en  proportionaliteit deel moeten uitmaken van de beoordeling door de uitkeringsinstelling. De 100 procent boete is van de baan. De bestuursrechter heeft in plaats daarvan een eigen soort boetestelsel gecreëerd en passeert daarmee Klijnsma en haar Boetebesluit. Maar uiteraard staat ook de bestuursrechter onder de politieke druk om het leven van uitkeringsgerechtigden zo zuur mogelijk te maken. De Nationale Ombudsman adviseert in zijn rapport om de boete bij schuld op 10 procent van het benadelingsbedrag te stellen. Maar de Centrale Raad  stelt een maximum van 50 procent, wat men niet nader motiveert. Als de bestuursrechter een lager percentage had gehanteerd, dan had politiek Den Haag ongetwijfeld moord en brand geschreeuwd over rechters die op de stoel van de wetgever gaan zitten. Het valt te verwachten dat Klijnsma en de Tweede Kamer nog gaan debatteren over aanpassing van de frauderegels, waarbij gevreesd moet worden dat de essentie van de belachelijke Fraudewet overeind zal blijven.

Piet van der Lende

Noten

1. Rapport Ombudsman 

Traditionele actie van Franse werklozen

Affiche van de actie

Aanstaande zaterdag, 6 December zal in Parijs de twaalfde editie van de demonstratie tegen werkloosheid en armoede en sociale rechtvaardigheid worden gehouden. Het is de enige actie van het jaar die specifiek gericht is tegen werkloosheid enarmoede, waarbij de actievoerders de dagelijkse noodsituaties naar voren willen brengen van vrouwen, mannen, gezinnen, zij worden geconfronteerdmet een verschrikkelijke drama, individueel en collectief..
Bovendien, zal het evenement dit jaar worden gehouden op hetzelfde moment dat de MEDEF (De Franse organisatie van werkgevers) zijn week van actie organiseert. 
Aanwezig zijn bij onze actie betekent dat je eenduidelijk standpunt inneemt tegen het grootkapitaal, de enorme winsten en de groeiende dividenden die worden uitgekeerd aan de aandeelhouders.
We moeten zeker de oorzaken aanpakken, maar wij geloven dat wij ook de gevolgen over het voetlicht moeten brengen, anders blijven we de wanhoop en een reeds sterk gevoel van fataliteit voeden.De aanwezigheid van allen is essentieel, ga dus om 14.00 uur naar het Stalingradplein in Parijs.Wij rekenen op u, omdat onze belangen gemeenschappelijk zijn, het gaat niet alleen over de werkloosheid, het is ook een protest tegen de afbraakvan goede arbeidsomstandigheden en lage lonen.

Apeis

Voorlichtingsbijeenkomst over veranderingen in de WMO

Op donderdag 27 november om 19.00 uur wordt een voorlichtingsbijeenkomst gehouden over de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Het is een vervolgbijeenkomst. Maar er wordt dezelfde informatie verstrekt als op een bijeenkomst van 19 november. De bijeenkomst wordt gehouden in het Huis van de Buurt De Klinker, Borgerstraat 45 en de bijeenkomst is georganiseerd door de Bijstandsbond, Wereldse Wijk, stichting Cliëntenbelang, ABC Alliantie Welzijn. Iedereen van harte welkom. Van te voren aanmelden is niet nodig. Een hapje en een drankje zal aanwezig zijn.

Op woensdagmiddag 19 november werd al een voorlichtings- en discussiebijeenkomst gehouden in het Huis van de Buurt de Klinker in Amsterdam Oud West over de veranderingen in de zorg die per 1 januari ingevoerd gaan worden. In de Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2015 is geregeld, dat een aantal zaken op het gebied van ondersteuning thuis vanaf 1 januari 2015 niet meer door de nationale regering worden geregeld, maar door de gemeenten. Het gaat dan om taken als huishoudelijke hulp, dagbesteding, beschermd wonen, begeleiding en ondersteuning van mantelzorgers. Andere taken in de gezondheidszorg blijven bij de nationale overheid of worden uitbesteed aan de ziektekostenverzekeraars, die dan voor de uitvoering van regelingen moeten zorgen.

De bijeenkomst was georganiseerd door de stichting Clientenbelang, de Bijstandsbond, de ABC Alliantie welzijn en Wereldse wijk. In een overvolle zaal, er waren tussen de 80 en 100 mensen aanwezig, luisterde men naar een inleiding van Malène Duijst van stichting Clientenbelang en Wereldse Wijk, die op heldere wijze de veranderingen per 1 januari uitlegde. Na de nodige vragen uit de zaal en een pauze was er een inleiding van de sociaal raadsman in de Klinker, die vooral vertelde over de veranderingen per 1 januari op het gebied van de bijstand. Op die datum wordt namelijk de zogenaamde Participatiewet ingevoerd. Daarna vond een levendige discussie plaats met een forum, waarin behalve de sociaal raadsman ook Piet van der Lende van de Bijstandsbond en Jet van Rijswijk van Wereldse Wijk zitting hadden genomen. Ook was er een kort woord van Jeroen van Berkel, die in zijn privéleven ook met dit soort zaken te maken heeft en die vertelde hoe ingewikkeld het allemaal is. Er bestond veel ongerustheid over de maatregelen die op 1 januari worden ingevoerd. Velen vrezen, dan niet meer de ondersteuning te kunnen krijgen die men nu heeft. In het navolgende vooral enkele aspecten van de inleiding die Malène hield

Verschillende dingen over de WMO zijn nog onzeker. Op zich is de wet wel goedgekeurd, maar de gemeente Amsterdam moet nog verordeningen maken over hoe ze de WMO gaan uitvoeren. Dat is allemaal nog in concept. Je kunt de laatste informatie over de invoering van de WMO volgen op de website van de gemeente Amsterdam.

Bij de reorganisatie van de gezondheidszorg en de bepaling wie wat gaat uitvoeren gaat men uit van de zogenaamde 'zorgzwaartepakketten' die de hulpbehoevenden hebben. De mensen die erg hulpbehoevend zijn blijven onder de nieuwe AWBZ vallen, die Wet langdurige Zorg (WLZ) gaat heten of komen terecht bij een regeling die wordt uitgevoerd door de ziektekostenverzekeraars. De gemeenten houden zich bezig met de hulpbehoevenden met het lichtste zorgzwaartepakket, zoals begeleiding en dagbesteding van mensen die nog thuis wonen. Dit betekent wel, dat het in individuele situaties erg ingewikkeld kan worden. Je kunt op een bepaald punt onder de nieuwe WLZ vallen, maar op andere punten bijvoorbeeld weer onder de nieuwe WMO.

Het is dus erg belangrijk dat mensen die in al die ingewikkelde regelingen de weg kwijtraken cliëntondersteuning krijgen. Dat wil zeggen: organisaties waar mensen werken die voor je belangen opkomen en die met je meedenken als je wat nodig hebt.
 Dit is vooral belangrijk, omdat de gemeente zogenaamde 'keukentafelgesprekken' gaat voeren met hulpbehoevenden waarbij functionarissen van het wijkzorgteam een indicatie moeten opstellen over wat je nodig hebt. De gemeente heeft weinig geld om de regelingen uit te voeren, dus ze zijn erg karig met het geven van diensten. Het is belangrijk als je dan een cliëntondersteuner hebt die bij de gesprekken aanwezig kan zijn.

Organisaties die cliëntondersteuning bieden zijn Mee Amstel Zaan, sociaal wijkteam de Klinker, Maatschappelijke diensten GGZ Ouderen, Kerngroep Platform Mantelzorg Amsterdam. Laat je tijdens die keukentafelgesprekken niet inpakken, zo van: o. dat gesprek doe ik wel even. Bereid je goed voor. En denk ook alvast aan de toekomst, aan de ontwikkeling van het ziekteproces. Het is ook belangrijk dat je cliëntondersteuning krijgt omdat je je dan niet laat leiden door de emoties en rustig zaken probeert te doen.

Hoe verloopt de procedure?

Je moet een melding doen bij het Wijk zorgteam dat je hulp nodig hebt. In feite is dit een officiële aanvraag, waarop de Algemene Wet Bestuursrecht van toepassing is. De gemeente wil nog wel eens beweren, dat dit niet zo is. Als de Algemene Wet Bestuursrecht van toepassing is sta je sterker. Ze moeten binnen ene bepaalde termijn beslissen en er zijn bezwaar en beroepsmogelijkheden.
Na de melding volgt het keukentafelgesprek. Bij dit keukentafelgesprek gaat de functionaris uit van een bepaald gespreksmodel. de 'zelfredzaamheidsmatrix'. Er wordt gekeken naar:

- De eigen kracht van de betrokkene. Wat kan iemand zelf nog doen?
- Het Eigen sociale netwerk van bestrokkene. Wat kunnen anderen in het netwerk doen?
- voorliggende voorzieningen. Welke andere voorzieningen zijn er buiten de WMO?
- Welke algemene voorzieningen zijn er? Bv goed openbaar vervoer.
- Wat is gebruikelijke zorg waar je zelf voor moet zorgen

Dan komt er een verslag van het keukentafelgesprek, met daarin de voorzieningen waarop betrokkene recht heeft. Dit verslag moet getekend worden door de cliënt en de functionaris. Let op! Als je het er niet mee eens bent, niet tekenen en in beroep gaan.

Je moet niet in een valstrik trappen als: 'o, de dochter kan wel elke dag een hapje eten brengen. Als je dan zegt ja, dat kan wel, dan zit de dochter eraan vast. Stel van te voren vast: wat gaat goed, en wat niet. En bij twijfel: het gaat niet goed. Als je het alleen doet en op alle vragen ja beantwoord, dan denken ze: o, die heeft voldoende eigen kracht en een netwerk, en als het dan niet zo is, dan ben je weer een half jaar verder waarin er niks gebeurt.

Amsterdamse demonstratie toont de toenemende kracht van de beweging tegen dwangarbeid

Afgelopen woensdag marcheerden tijdens de mars tegen dwangarbeid, die was georganiseerd door het actiecomité Dwangarbeid Nee, zo’n tweehonderd werklozen en sympathisanten richting het Amsterdamse stadhuis. Ze waren voorzien van shirts en actieborden met de leus “Amsterdam vrij van dwangarbeid nu!”. SP-wethouder Arjan Vliegenthart, die sinds zijn aantreden verantwoordelijk is voor elke seconde gedwongen werk door Amsterdamse bijstandsgerechtigden, vroeg om geduld tot medio 2015. Naar eigen zeggen zou hij dan pas uitvoering gaan geven aan de belofte in het college-akkoord dat dwangarbeid wordt afgeschaft. Doorbraak-activist en Dwangarbeid Nee-woordvoerder Dries Bergmans voelde de pijn in zijn lichaam toen de houding van de wethouder tot hem doordrong: “Als je iemand slaat, dan vraag je toch niet om geduld, omdat je van plan bent om over een paar maanden te stoppen met slaan?”

Volgens Bijstandsbond-voorzitter en Doorbraak-activist Piet van der Lende was de demonstratie van woensdag de grootste georganiseerde actie van werklozen in tijden. “Ik ken de geschiedenis van de werklozenstrijd goed. Zo’n opkomst en strijdbaarheid heb ik al jaren niet meer gezien. Dit zou wel eens het begin kunnen zijn van een nieuwe werklozenbeweging. En dat werd tijd ook, gezien de al jarenlang voortgaande aanval op de armen.” Tijdens de mars liepen niet alleen bijstandsgerechtigden mee die zijn ontsnapt zijn aan dwangarbeid. Voor het eerst deed ook een groep mensen mee die nog steeds week in week uit wordt gedwongen om te werken zonder salaris en zonder arbeidscontract. Meer en meer bijstandsgerechtigden zijn gaan meedoen na persoonlijke ontmoetingen tijdens het herhaaldelijke flyeren bij dwangarbeidcentra en werkpleinen, en na telefonisch contact nadat ze bij flyeracties hun contactgegevens hadden doorgegeven. Tijdens het bellen met werklozen viel op hoe fijn ze het vinden om te merken dat ze samen sterk staan.

De eisen van de mars tegen dwangarbeid Geen klantmanagers meer die je een traject induwen om gedwongen te werken zonder loon. Geen verdringing meer van betaalde banen door gedwongen werken zonder loon. Geen criminalisering meer van bijstandsgerechtigden. Gedwongen werken zonder loon stopt, vandaag nog. Gedwongen werken zonder loon wordt erkend als dwangarbeid. Gedwongen werken zonder loon kan nooit meer gebeuren.

Hek van de dam

Anderhalf jaar geleden durfden bijstandsgerechtigden zich niet snel publiekelijk uit te spreken tegen dwangarbeid. Inmiddels is dat flink veranderd. Tijdens hun werkpauze vroegen dwangarbeiders onder het intimiderend oog van bewakers en klantmanagers aan Dwangarbeid Nee-activisten om extra flyers die ze bij hun zoveelste sollicitatiecursus wilden gaan uitdelen. Bij de uitgang van het dwangarbeidcentrum aan de Laarderhoogtweg, dat draaiende wordt gehouden door stichting Herstelling, luchtte een van de dwangarbeiders zijn hart tegenover een Dwangarbeid Nee-activist: “Ik heb geen geld voor de dokter. Als ik pijn heb, dan ga ik langs Kruidvat. We moeten gaan staken. Ik wil gewoon loon voor mijn werk.”

Na zo’n anderhalf jaar strijd van dwangarbeiders en sympathisanten, die zich hebben georganiseerd in het actiecomité Dwangarbeid Nee, is dwangarbeid in Amsterdam niet meer “normaal”. Dankzij dat verzet lukte het de SP om verplicht onbetaald werken in elk geval op papier, namelijk in het college-akkoord, afgeschaft te krijgen. Dat maakt op zijn beurt de weg weer vrij voor werkende werkelozen om collectief te gaan stoppen met dwangarbeid. De SP-wethouder zou zich onmogelijk maken binnen zijn Amsterdamse achterban als hij het actie- en stakingsrecht van dwangarbeiders niet zou erkennen.

De wethouder geeft uitleg.

De angst en moedeloosheid die dwangarbeiders eerder vaak nog weerhield van opstandigheid, begint overvleugeld te worden. Dat komt door de woede over de vernederingen die ze meemaken, door de uitzichtloze situatie van gebroken beloften over toekomstig betaald werk, en ook door de toegenomen hoop op de uiteindelijke afschaffing van dwangarbeid. Zelfs in mainstream-media gaat de discussie niet meer over de vraag of dwangarbeid wordt stopgezet, maar vooral over wanneer dat gaat plaatsvinden. Dat zou al kunnen gebeuren na één of meerdere succesvolle collectieve acties. Als het hek eenmaal van de dam is…

Dwangarbeider Petar Kapralov wordt geïnterviewd.

In het dwangarbeidcentrum aan de Laarderhoogtweg weigeren bijstandsgerechtigden zich hun rechten te laten afnemen. Tijdens een incident met een klantmanager bleef dwangarbeider Petar Kapralov onlangs dapper benadrukken dat hij en zijn collega’s het recht hebben om hun mening te uiten en om te demonstreren. Toen hij bleef aanhouden, werd hij door de klantmanager uit het centrum gezet. Tijdens de demonstratie vertelde Kapralov over deze repressie, in het bijzijn van de wethouder die op zijn beurt stond te wachten om ook een toespraak te houden. Voor de wethouder vormt het een lakmoesproef of hij de bijtende honden onder zijn ambtenaren, die onder zijn verantwoordelijkheid mensenrechten schenden, weer aan de lijn kan krijgen. Kapralov en veertien van zijn collega’s hebben de onderstaande verklaring ondertekend waarin ze het intimiderende optreden van de klantmanager en het keiharde dwangarbeidregime hekelen. Dwangarbeid Nee staat al in de startblokken om Kapralov en zijn collega’s te steunen met acties.

Een aantal van de geroepen leuzen Wat willen we? Loon! Wanneer willen we het? Nu! Steeds meer dwangarbeid, steeds meer banen kwijt! Doe gewoon en geef me loon! Een contract op dag 1, dat willen we meteen! Schijt aan dwangarbeid! Wij willen werk met loon, dat is toch heel gewoon! We pikken het niet meer, dit is de laatste keer, we hebben maar 1 kans: organiseer! Wij stoppen dwangarbeid, doe je mee, doe je mee, doe je mee? Dit is de strijd tegen dwangarbeid, wij zijn de strijd tegen dwangarbeid! Zij zijn zo bang voor onze kracht, zij zijn zo bang voor onze macht! Wij willen loon en zekerheid, zij willen onderdanigheid! Wij staan recht en blijven staan, tot we dwangarbeid voorgoed verslaan! Wij willen een loon, contract en rechten, daar blijven wij voor vechten! Alleen is maar alleen, maar samen staan we sterk, tegen al die dwang en voor loon naar werk! Wij zijn niet bang, wij zijn hier, wij willen poen, voor de arbeid die we doen! De Laarderhoogtweg, het Bos, de Kwekerij, waar we moeten werken voor een appel en een ei, we worden opgelicht, al die plekken moeten dicht! Van elke minuut die je ons gratis wil laten werken, krijg je spijt, krijg je spijt, krijg je spijt! Voor elke seconde die je ons dwingt te werken, krijg je verzet, verzet, verzet!

Albert Heijn

De demonstratie was ook uniek omdat de meeste sprekers zelf aan den lijve hebben ervaren wat het is om onder dwang onbetaald te moeten werken. Met de kracht van een georganiseerde groep achter zich eisten ze publiekelijk hun rechten op. Arnold Mos, spreekuurmedewerker van de Bijstandsbond en actief in het actiecomité, benadrukte nog eens het verschil tussen een uitkering en een salaris. “Ik kreeg geen pensioen, geen contract en niet eens het minimumloon.” Ook Ron Smit, activist van deBasis Inkomen Partij (BIP) en eveneens actief in Dwangarbeid Nee, toonde zich boos over het gesol met bijstandsgerechtigden: “Na jaren leuren bij diverse instellingen heb ik onbetaald gewerkt, maar nog steeds geen baan. Die participatietrajecten zijn alleen goed voor bedrijven die de premie willen opstrijken voor ‘begeleiding’ en gratis mensen aan het werk willen hebben voor allerlei klusjes. Dit onder dwang van korten of stopzetten van de uitkering. Dat staat in al die dreigbrieven die ik van de Dienst Werk en Inkomen krijg.” Met droge humor bespotte hij het systeem: “Werken met behoud van armoede en bijstandsregime is dus een betere uitdrukking. Want welke baas mag bij jou thuis tandenborstels tellen op zoek naar gasten? Het heeft het karakter van een taakstraf, maar het is voor mij totaal onduidelijk waar ik de straf aan verdiend heb.” Als het niet echt zou zijn, zou je je bescheuren om de absurditeit ervan.

Aan de demonstratie namen ook mensen deel die bang zijn om hun baan te verliezen. Dat is volkomen begrijpelijk, want in onder meer de zorg, de schoonmaak, de taxibranche en de beveiliging komt het steeds vaker voor dat betaald werk wordt vervangen door dwangarbeid. Albert Heijn is in Amsterdam momenteel opnieuw op zoek naar dwangarbeiders om hun winkels draaiende te houden. Die paar euro per uur die de supermarktgigant nu betaalt voor hun vaak erg jonge en daardoor spotgoedkope personeel, is blijkbaar toch nog te veel. In plaats van loon te betalen stapt de grootgrutter daarom liever over op dwangarbeiders.

Scherpe toespraak van SP-raadslid Maureen van der Pligt.

Kameleon

In dagblad Het Parool werd de dag na de mars opgemerkt dat Vliegenthart al na drie maanden een demonstratie van zijn eigen achterban “aan zijn broek kreeg”. Daarmee zetten de activisten hem onder druk om de beloften van zijn eigen partij na te komen. De houding van Vliegenthart verschilt flink van die van SP-raadslid en Dwangarbeid Nee-medeoprichter Maureen van der Pligt. Zij herhaalde voor het stadhuis onder groot applaus van de aanwezige demonstranten haar standpunt: “Ik ben lid van het comité, steun de eisen en doe in de raad alles om dwangarbeid zo snel mogelijk te stoppen.”

Eerder op de middag kreeg de wethouder na een oorverdovend “Stop dwangarbeid nu” de microfoon. “Ik voel de haast, maar we gaan pas in december de plannen presenteren in de gemeenteraad. Medio 2015 moet het geregeld zijn.” Begin augustus heeft het actiecomité de wethouder al per brief laten weten hoe het dwangarbeidsysteem in Amsterdam ontmanteld kan worden. Maar zelfs de gemakkelijke eerste stap, het stoppen met nieuwe dwangarbeidtrajecten, heeft hij nog niet overgenomen. Nog geen twee dagen na de demonstratie verdedigde hij de term dwangarbeid die zijn raadslid wel gebruikt, niet overtuigend. Gaat hij meer luisteren naar zijn rechtse coalitiepartners in het college en naar de topambtenaren die de architecten vormen van het dwangarbeidsysteem, of houdt hij rekening met zijn eigen achterban die dwangarbeid liever gisteren dan vandaag ziet verdwijnen? Zal hij een politieke kameleon blijken te zijn of een linkse bestuurder die zich laat voortstuwen door een golf van verzet? Dwangarbeid Nee wacht niet af, maar heeft haar eigen strijdplan.

Vervolgstappen

Tijdens de demonstratie werd voortdurend uit volle borst geroepen “Wie is de strijd tegen dwangarbeid? Wij zijn de strijd tegen dwangarbeid!” Verandering komt er door gezamenlijke strijd van onderop, zo blijkt uit de ervaringen van Dwangarbeid Nee-activisten. In een kleine twee jaar tijd is het actiecomité uitgegroeid tot een krachtig wapen van de Amsterdamse dwangarbeiders. Het initiatief tot het comité kwam van de SP, FNV Bondgenoten, de Bijstandsbond en Doorbraak. Waar dat in het begin nog niet het geval was, wordt het comité nu steeds meer gedragen door dwangarbeiders zelf. Het voortdurend met hen contact leggen en het verzamelen van contactgegevens heeft geleid tot een zeer goed geïnformeerd comité met mobilisatiekracht. Dwangarbeid Nee strijdt door tot dwangarbeid daadwerkelijk is afgeschaft en ook niet meer terug kan komen als er een andere politieke wind gaat waaien.

Er zijn na deze mars diverse vervolgstappen mogelijk. Te denken valt aan het dwangarbeidsysteem onbeheersbaar maken door collectief actie te voeren op de werkvloer van de dwangarbeid. En de wethouder blijven herinneren aan zijn belofte dat dwangarbeid zo snel mogelijk afgeschaft gaat worden. Verder kunnen profiteurs van dwangarbeid, zoals Albert Heijn, aan de schandpaal worden genageld. Genoeg te doen dus. Op 10 oktober organiseert Dwangarbeid Nee alweer een nieuwe actie tijdens een regionale bijeenkomst van wethouders met staatssecretaris Jetta Klijnsma. Samen zijn zij verantwoordelijk voor het opleggen van dwangarbeid aan bijstandsgerechtigden. Daarom doen dwangarbeiders en anderen er goed aan om de druk op deze bestuurders te blijven opvoeren.

Bob Wester

Petitie van medewerkers van het “project kantooromgeving” van stichting Herstelling aan de Laarderhoogtweg (d.d. 9 september 2014) Hierbij verklaren bovengenoemde medewerkers dat zij gisteren hebben geconstateerd dat Petar Kapralov, medewerker van “project kantooromgeving”, is weggestuurd onder begeleiding van bewakers, omdat hij verdedigde dat een pamflet van de demonstratie tegen dwangarbeid op 10 september werd verspreid. Dit naar aanleiding van het feit dat klantmanager Sijmen Vonk binnenkwam en een pamflet omhoog hield, daarbij op hoge toon vragende wie dit pamflet had verspreid en waarom dat in de “kantooromgeving” aanwezig was. Petar verdedigde daarop de gebeurtenis met de opmerking “Wat is er tegen de verspreiding van een pamflet, we leven in een land met vrijheid van meningsuiting”. Hierop ontstond een woordenwisseling en werd Petar de deur gewezen. Hij moest vertrekken onder begeleiding van de bewakers. Wij zijn verontwaardigd over de manier waarop Petar behandeld is en over het optreden van Sijmen Vonk. Petar heeft niets verkeerds gedaan, en verspreiding van een pamflet is geen werkweigering. Wij vinden dat wij door het optreden en de intimiderende houding van Sijmen Vonk in onze fundamentele rechten zijn aangetast en eisen excuses voor de gang van zaken jegens Petar Kapralov. Het incident getuigt van het meer structurele probleem dat Sijmen Vonk slecht communiceert, dat hij mensen bedreigt en intimideert en dat een sfeer van wantrouwen en slechte werkomstandigheden is ontstaan. Wij willen verandering in dit opzicht. Wij eisen dat met onze rechten rekening wordt gehouden. Wij zijn niet in een gevangenis, terwijl in het project over grenzen wordt heengegaan in de behandeling en werkwijze van Herstelling die wij niet langer accepteren. Niemand heeft een reïntegratiecontract, we moeten werken zonder loon, het traject is in principe eindeloos, afhankelijk van pure willekeur. Er wordt in feite niets gedaan om ons aan betaald werk te helpen. Het is voor ons een uitzichtloze situatie met grote onzekerheid over ons inkomen. Op deze wijze worden mensen hier beschadigd en depressief en hebben ze dus minder kansen op betaald werk. Dat accepteren wij niet meer.

Een aantal van de demonstranten.

Actie bij SZW-wethouders bijeenkomst 2014

Oproep Actiecomité Dwangarbeid nee

Op vrijdag 10 oktober gaan wij als Actiecomité Dwangarbeid nee actie voeren bij een regionale bijeenkomst van wethouders uit West-Nederland. De wethouders van sociale zaken uit de regio nemen dan deel  aan de SZW-wethouders bijeenkomsten 2014. Het doel van deze bijeenkomsten is van gedachten te wisselen over participeren en wat daartoe nodig is aan samenwerking in de arbeidsmarktregio. Daarnaast vind de staatssecretaris Klijnsma, die de wethouders heeft uitgenodigd,  het voorkómen van armoede en het bieden van een adequate schuldhulpverlening van groot belang. Een uitgelezen gelegenheid om alle wethouders erop te wijzen, dat dwangarbeid (werken met behoud van uitkering) in de verschillende gemeenten onmiddellijk moet worden afgeschaft.

Er worden drie wethouders bijeenkomsten georganiseerd, alle van 16.00–20.00 uur, op de volgende locaties:  Zwolle: woensdag 8 oktober.  Amsterdam: vrijdag 10 oktober. Tilburg: woensdag 15 oktober.  www.szw-wethoudersmiddag.nl/welkom.html

Wij gaan naar de bijeenkomst van 10 oktober. De bijeenkomst wordt gehouden vanaf 16.00 uur op boerderij Langerlust. Boerderij Langerlust is een bijzondere locatie gelegen aan de rand van Amsterdam.  Boerderij Langerlust is onderdeel van Pantar Amsterdam en biedt leerwerkplekken voor diverse deelnemers met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Adres: Provincialeweg 24, Amsterdam. Je kunt er met de metro 53 station Gaasperplas (eindhalte) naartoe. Bus 49 rijdt van metro/treinstation Bijlmer Arena naar treinstation Weesp en terug. U kunt uitstappen op de Provincialeweg, halte Reigersbroeck. Bus 49 stopt tevens bij het metrostation Gaasperplas ( eindhalte metro 53 ).

Wij organiseren echter ook een bus vanuit de stad. Verzamelen om 14.30 uur bij de Bijstandsbond, Da Costakade 162, 1053 XD Amsterdam

Facebookpagina: https://www.facebook.com/events/527186800748345/?ref_dashboard_filter=upcoming