Vorige week maakten
het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Centraal Plan
Bureau (CPB) cijfers bekend over de Nederlandse economie. In de
media
vervolgens juichtonen over de ontwikkelingen. Er werden
groeicijfers
genoemd van 3,5% meer dan in de ons omringende landen. Ik ga alle
cijfers die gepresenteerd werden niet herhalen, daarover is veel
informatie beschikbaar. Ik wilde wel eens weten wat er nou precies
groeit, en of die juichtonen terecht zijn. Als je afgaat op de
berichten in de media kom je wat dat betreft niet veel te weten.
Er
is wel linkse kritiek op de eenzijdige gerichtheid op economische
groei, met haar gevolgen voor het milieu en er wordt benadrukt dat
het bij al die cijfers omd e mensen gaat die dagelijks de eindjes
aan
elkaar moeten knopen en dat de kloof tussen arm en rijk toeneemt.
De
gemiddelde inwoner van Nederland profiteert nauwelijks van de
toenemende rijkdom. Maar is die toename er wel, eigenlijk?
Misschien
dat mainstream economen daar ook wel iets over te zeggen hebben.
Dit
artikel is op die bronnen gebaseerd. En ook dan ziet het er niet
best
uit. Maar eens gekeken naar de persconfenerentie die het CBS
organiseerde naar aanleiding van de cijfers.
https://www.youtube.com/watch?v=9DKm1on3DkQ
Er was een
presentatie van Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS.
Een groot deel van zijn verhaal zei ook niet erg veel. Maar het
was
duidelijk, dat Peter Hein zo zijn bedenkingen had bij de cijfers.
Maar als hoofdeconoom van het CBS presenteer je alleen zogenaamde
objectieve cijfers en geef je geen commentaar. Je moest dus bij
zijn
presentatie een beetje tussen de regeltjes door lezen. Peter Hein
smokkelde twee aardige grafiekjes in zijn betoog, om zijn bedekte
bedenkingen over het voetlicht te brengen.
Al na ongeveer 3
minuten presenteert Peter Hein het volgende grafiekje.
Wat zien wij hier?
Dit is de ontwikkeling van het Binnenlands Bruto Product (BBP) in
Nederland, Duitsland, België en Frankrijk tussen 2008 en 2017. De
oranje lijn is de Nederlandse ontwikkeling. We zien hier dat in de
jaren 2011-2014 Nederland sterk achterbleef bij de ons omringende
landen. Dat had, zei Peter Hein, te maken met de
woningmarktcrisis.
Nederland bleek extra gevoelig te zijn voor de financiële crisis
en
dat heeft een grote klap betekent voor de woningmarkt. Er werden
nauwelijks meer huizen verkocht. In de Nederlandse bouw zijn
100.000
bouwvakkers ontslagen, omdat ook de bouw instortte. Dat zette een
sterke rem op de Nederlandse economie. Wat Peter Hein niet noemde,
is
dat de Nederlandse regering sterk bezuinigd heeft en dat dit ook
de
economie sterk heeft afgeremd. Uit verschillende rapporten blijkt
dit. In september 2016 presenteerden economen van de ING een
rapport
met de volgende conclusies. De afgelopen kabinetten onder Rutte
hebben onze economie onnodige schade toegebracht. De economie
loopt
zo'n drie jaar achter op andere landen. Dat was nog september
vorig
jaar.
Inmiddels lijkt de
Nederlandse economie met een inhaalslag bezig, maar we liggen over
de
gehele periode 2008-2017 gerekend nog wel 5% achter op Duitsland
en
ook Engeland. Met België en Frankrijk zijn we inmiddels weer op
een
gelijk niveau. Met andere woorden: door het sterke
bezuinigingsbeleid
en het steeds afhankelijker maken van de Nederlandse economie van
de
export zijn in Nederland de conjuncturele dalen dieper en de
toppen
hoger. In andere landen hebben ze meer een beleid gevoerd om de
toppen en de dalen wat af te vlakken. Nu is er een spectaculaire
groei van de Nederlandse economie, maar groei van wat? Het blijkt
dat
met name de investeringen in de woningbouw sterk aantrekken,
evenals
de verkoop van lease autoś (lees: autorijden op krediet) Het is
duidelijk dat het Nederlandse beleid van kort op elkaar volgende
sterke pieken en dalen ontwrichtend werkt op de arbeidsmarkt: in
de
crisis zijn duizenden bouwvakkers en thuiszorgmedewerkers
ontslagen,
nu we weer omhoog gaan zijn er grote tekorten, want al die
ontslagenen zijn wat anders gaan doen, vervroegd uitgetreden of
arbeidsongeschikt geworden.
Peter Hein van
Mulligen presenteerde nog een ander aardig grafiekje:
Wat is dit? We zien
hier een grafiek over de ontwikkeling van de inflatie in
Nederland.
Peter Hein legt eerst uit wat economen onder inflatie verstaan.
Velen
denken bij inflatie aan de consumentenprijzen, maar de economen
hanteren een breder begrip. Economen hebben het over het ‘algemene
prijspeil’. Er zitten niet alleen consumentenprijzen maar ook
andere zaken in dat prijspeil, zoals de prijs van arbeid,
renteontwikkelingen, prijzen van koopwoningen, beurskoersen etc.
En
die hebben niet allemaal dezelfde ontwikkeling. In de grafiek zien
we
drie kleuren, rood is een indicator dat de inflatie meer dan
gemiddeld is, bij blauw is juist sprake van heel weinig tot geen
inflatie en geel zit daar een beetje tussenin. We zien veel
indicatoren in het blauw. De consumentenprijsontwikkeling van
diensten is laag, wat te maken heeft met de lage loonstijgingen,
want
die lage lonen zijn ene belangrijke component van diensten. Peter
Hein noemt dit niet, maar vooral vorig jaar dreigden we richting
deflatie te gaan. Deflatie is slecht, omdat dan consumenten hun
aankopen uitstellen in afwachting van nog goedkoper tijden en de
economie dreigt dan verlamd te raken.
En nu komt het: het
feit dat we nog inflatie hebben komt door de weer omhoog vliegende
huizenprijzen en door de hogere AEX koersen. Veel economen, zegt
Peter Hein, zien hierin de hand terug van het beleid van de
Europese
Centrale Bank (ECB) die door ‘kwantitatieve verruiming’ zorgt
voor lage rentes waardoor geld lenen goedkoop is en dit zorgt weer
voor hogere huizenprijzen en hogere beurskoersen. Die
‘kwantitatieve
verruiming’ heeft betrekking op de astronomische bedragen die de
ECB in de Europese economiën pompt door staatsobligaties op te
kopen, dus schulden op te kopen. In het verlengde van de
huizenprijzen en de goedkope kredieten is er een geweldige groei
van
de consumptie door nieuwe woninginrichting, nieuwe keukens etc.
Met andere woorden:
we verkeren in mijn ogen nog steeds in een crisis, met dreigende
deflatie, die wordt getemperd door het opkoopprogramma van de ECB
met
astronomische bedragen. Er is een nieuwe zeepbel gecreeerd, die
ieder
ogenblik weer kan instorten. Klaas Knot van de Nederlandse Bank
zegt
al dat de ECB moet stoppen met haar beleid. Eind 2017 moet het
afgelopen zijn.
https://www.nrc.nl/nieuws/2016/12/26/klaas-knot-ecb-moet-snel-stoppen-met-de-drukpers-5925497-a1538421
De tijdbom onder de
Nederlandse economie zal dan tot uitbarsting komen. Een tijdbom,
groter gemaakt door het VVD beleid in de kabinetten Rutte. Met 40
jaar VVD in de regering is Nederland een land geworden, waarbij we
eventuele economische crisissenen door de bezuinigingen en de lage
lonen afwentelen op het buitenland in de vorm van proberen nog
zoveel mogelijk te exporteren, waarbij we zeer sterk afhankelijk
zijn geworden van marktontwikkelingen. Naast de bezuinigingen de
sterke privatiseringen en de invoering van marktconforme
budgetteringsmodellen bij wat nog wel overheid is. Gevolg: een
extreme afwisseling van conjuncturele ups en downs. Nederland is
door dat 40 jarige VVD concept een land geworden waarin niet
alleen de kloof tussen arm en rijk toeneemt en velen door de
flexibilisering in bestaansonzekerheid zijn gestort, op een door
de snelle wisselingen van ups en downs ontwrichte arbeidsmarkt,
ook voor veel mensen die nu nog vast werk of een kleine
onderneming hebben kan het morgen afgelopen zijn. Sombere
conclusie: begin 2018 is het gedaan met de economische voorspoed,
en dan hebben we weer een VVD regering, die voortgaat op de oude
voet....... De onderhandelaars voor de nieuwe regering zeiden bij
de juichtonen over de economische groei moeten we oppassen, we
moeten blijven bezuinigen, want de kosten van de verpleeghuiszorg
lopen uit de hand. Ongeveer een derde van die kosten gaat zitten
in de verhuur van kamers en de huur van gebouwen van
verpleeghuizen, dus zeg maar ook de onroerend goedsector met zijn
huizenbubble. Projectontwikkelaars in onroerend goed verdienen
goud aan de gezondheidszorg, denk ik. Maar daar hoor je de
onderhandelaars niet over.
Piet van der Lende
