De Dienst Werk en Inkomen in Amsterdam is een nieuw project begonnen onder de naam 'project extra rechtmatigheid'. We weten niet, of dit is in het kader van het nieuwe beleid van de wethouder van Groen Links, de dienstverlening en de communicatie te verbeteren door enerzijds een betere hulpverlening en anderzijds strengere controles op rechtmatigheid en pogingen van werklozen aan het werk te komen, maar het lijkt er wel op, als je onze ervaringen hieronder leest. Afgezien van het antwoord op de vraag, of de wethouder het ook zo bedoeld heeft is wel duidelijk, dat de handhavers van de DWI een geheel eigen invulling geven aan het adagium van de wethouder, dat de dienstverlening en de communicatie tot nu toe niet zo goed was en dat dit moet verbeteren. De doelgroep in het nieuwe project is in ieder geval de groep bijstandsgerechtigden die een baantje hebben met een aanvullende uitkering.
Enkele onderdelen uit het project. Op basis van onze spreekuurervaringen. Nadere informatie volgt wellicht later.
Deze week kwam een man op het spreekuur, die ongeveer 15 uur in de week werkt in een broodjeszaak. Hij heeft een aanvullende uitkering van het DWI en een gezin met 4 kinderen. Hij verdient ongeveer 500 euro per maand met zijn werk. Nu was hij meer dan een maand geleden opgeroepen door iemand van de afdeling handhaving van het DWI die hem de volgende opdrachten gaf. Hij moest eerst een formulier invullen, met daarop precies aangegeven de tijden dat hij bij zijn werk aankwam en de tijden dat hij weer vertrok. Vervolgens werd hem meegedeeld, dat hij iedere dag moest bellen wanneer hij naar zijn werk ging en iedere dag (of avond) bellen wanneer hij weer naar huis ging. De man heeft dat gedaan. Daarop werd hij een maand geleden opgeroepen en werd hem verteld, dat de tijden waarop hij belde afweken van de tijden die hij op het formulier had ingevuld. Er zouden verschillende afwijkingen zijn. Een van de afwijkingen: de man van de snackbar had gezegd dat hij normaal 15 a 20 minuten voor werktijd aanwezig was en bij een controle door een handhaver was hij er niet om 18.50 uur (hij begint normaal om 19.00 uur). Hij kreeg een gesprek waarin hij moest verklaren waarom hij er 10 minuten voor aanvang van de werktijd niet was. De man zei dat hij het niet meer wist. Hij begint om 19.00 uur. Men deelde hem mede, dat zijn uitkering zou worden beëindigd om de reden van de afwijkende tijden. Hij zou de inlichtingenplicht hebben geschonden. Er werd een bekend rose formuliertje ingevuld, waarop stond wat de verklaring van de man was voor de afwijkende tijden. Laatste zin: ‘ik begrijp dat ik het u wel bijzonder moeilijk maak vast te stellen of ik recht heb op een uitkering’. De man weigerde te tekenen en is een maand geleden al op ons spreekuur geweest, waar wij tegen hem hebben gezegd dat hij moest afwachten of hij een beschikking kreeg of dat het geld voor december niet gestort was. Deze week kwam hij dus terug met de mededeling, dat het geld niet gestort was. Maar er was ook geen beschikking verstuurd. De man had alleen het rose briefje en zijn mondelinge verhaal over wat er gebeurd was. De advocaat gaat nu een voorlopige voorziening aanvragen en een bezwaarschrift indienen. Er is totaal geen sprake van schending van de inlichtingenplicht, die van belang is voor het vaststellen van het recht op uitkering, wanneer de man aan het DWI zijn loonstrookjes toont en precies opgeeft wat hij heeft verdiend.
Tweede gebeurtenis. In november en december hebben bijeenkomsten bij de DWI in de Weesperstraat plaatsgevonden van klanten van het DWI en enkele functionarissen van de afdeling handhaving. Er waren steeds ongeveer 10 mensen aanwezig. Men zei dat het DWI bezig was met een 'beperkt experiment'. Ongeveer 60 klanten worden voor een bijeenkomst opgeroepen, waarbij die klanten allemaal betaald werk hebben met een aanvullende bijstandsuitkering. De bijeenkomsten begonnen met een inleiding van de heer Bodaar, hoofd afdeling handhaving. Tot verbazing van de aanwezigen trok de heer Bodaar uitgebreid het boetekleed aan. Ze hadden het tot nu toe allemaal verkeerd gedaan op het gebied van communicatie en dienstverlening. Dat moest beter. Men wilde totaal anders gaan werken. Vandaar deze bijeenkomst. Het bleek, dat verschillende mensen verschillende soorten brieven hadden gekregen. Men wilde kijken, zei men althans, wat dan de uitwerking was. Wie komt wel en wie niet en wanneer? Er waren mensen, die een brief hadden gekregen met: u hoeft niet te komen, maar wij willen graag dat u dan en dan komt om zo en zo laat. Anderen hadden een brief gekregen van: u bent op grond van artikel zus en zo verplicht dan en dan bij ons te komen. Sommige brieven bevatten geen mededeling over de bedoeling van de bijeenkomst. Alleen: u moet dan en dan komen. Weer anderen hadden een brief gekregen in de trant van: u mag komen tussen 10.00 uur en 12.00 uur, maar het hoeft niet, zie maar. Verbazing alom dat de ambtenaren van het DWI van te voren niet zelf hadden bedacht dat het toch wel netjes staat om de reden van de oproep in een brief te vermelden, al is het in enkele zinnen, en dat je voor zoiets voor de hand liggends toch geen ingewikkeld experiment op het gebied van communicatie nodig hebt. De heer Bodaar trok weer uitgebreid het boetekleed aan. Ja, misschien was dat wel zo, en we zijn hier om te leren, bedankt voor je tip, etc. Sommige aanwezigen voelden zich misbruikt voor een onduidelijk experiment op het gebied van communicatie. De aanwezigen hadden van te voren een uitgebreid enquete formulier ingevuld, dat moest worden ingeleverd. Maar de bedoeling van de bijeenkomst was de aanwezigen nog steeds niet erg duidelijk. De heer Bodaar had het er maar steeds over, dat de dienstverlening moest verbeteren en dat alles anders moest, en dat ze dit ook gingen doen naar aanleiding van een project in dit opzicht op het Ministerie van Sociale Zaken of zoiets. Het werd er echter niet duidelijker op in de loop van de bijeenkomst. Sommigen begonnen in hun reactie een persoonlijk verhaal, over wat ze allemaal in hun leven meemaakten, maar dit werd min of meer afgekapt. Want het bleek de bedoeling te zijn dat de aanwezigen aan het eind van de bijeenkomst een afspraak zouden krijgen voor een persoonlijk gesprek bij de afdeling Handhaving. Dan zou dat allemaal aan de orde komen. En die afspraak was dan wel weer voor iedereen verplicht. En dan zou iedereen weer op rechtmatigheid worden gecontroleerd. Het was niet duidelijk of mensen, die niet waren komen opdagen, ook zo’n gesprek krijgen of dat het alleen geldt voor de mensen die op een van de bijeenkomsten geweest zijn. Tijdens de bijeenkomst waren sommigen duidelijk niet geïnteresseerd. Aan het eind van de bijeenkomst heeft iedereen inderdaad een afspraak gekregen voor een vervolggesprek, maar dan individueel. Daarop ging men naar huis, sommigen kwaad, sommigen verward en zonder te weten, wat nou eigenlijk de bedoeling was.
We hebben nu ook een beetje zicht op de vervolggesprekken, mensen worden een uur lang doorgezaagd over van alles en nog wat. Welke sociale contacten ze hebben, hoe laat ze naar hun werk gaan en weer naar huis, de giroafschriften van de laatste drie maanden worden post voor post gecontroleerd. 'Waarom doet u die betaling aan die en die privepersoon, hebt u email, hoe de huidige werkgever heet, en welke werkgevers er vroeger waren, of je een relatie hebt, waarom je niet meer uren kunt werken, etc. Mensen krijgen vervolgens een detaillistisch verslag van een dertigtal details toegestuurd waarop ze weer commentaar kunnen leveren. 'Hulpverlening', kijken wat mensen nodig hebben wordt gegoten in een format dat meer met psychisch geweld te maken heeft. Wat, als een detail afwijkt van eerder of later gegeven informatie? Dan wil men weten hoe dat komt. En het eerste voorbeeld geeft aan, dat je dan grote problemen kunt krijgen. We hebben nog meer verklaringen nodig om te kunnen zeggen dat het structureel is, dus de collegepartijen in de gemeenteraad en de wethouder zullen wel zeggen dat we teveel uitgaan van het negatieve, en dat het incidenten zijn, maar we willen op voorhand toch het volgende meegeven aan mensen die ermee te maken krijgen. De werktijden en de gegevens over de arbeidsvoorwaarden worden op zo'n manier geregistreerd, dat ze later eventueel gebruikt kunnen worden om het verwijt van schending van de inlichtingenplicht naar voren te kunnen brengen. Bijvoorbeeld: 'ik kan door mijn arbeidsongeschiktheid maximaal 5 uur per dag werken'. Owee als je dan een dag 6 uur hebt gewerkt.
P vd L. 10-12-2010
9 dec 2010, 22:30u
