We krijgen veel vragen op het spreekuur over erfenissen en de bijstand. Vandaag belde een mevrouw die ziek is en die in maart 2011 AOW krijgt. Haar vader is begin december 2010 overleden en ze heeft nu bijstand. Ze vraagt wat er nu gaat gebeuren. Het kan nog wel enige tijd duren, voor ze geld krijgt. Ze heeft wel een brief van de notaris gekregen dat ze erfgenaam is. Maar ze heeft de erfenis nog niet aanvaard. Wat zeer vaak voorkomt bij mensen in de bijstand is, dat haar relaties met de rest van de familie, gedeeltelijk ook erfgenamen, ernstig verstoord is. Ze is naar eigen zeggen het zwarte schaap van de familie. Ze heeft dus geen contact met andere familieleden over de voorliggende zaken. Het is haar verder niet bekend of er meer bezittingen zijn dan schulden bij de erflater. Ze zit vol met vragen.
Eerste vraag na enig praten: moet ik de sociale dienst melden dat ik misschien recht heb op een erfenis?. Het antwoord luidt: ja. De officiële procedure is, dat de bijstandsgerechtigde meldt, dat de erflater is overleden en wanneer. Dan wordt vanaf die datum de bijstand omgezet in leenbijstand. Je uitkering wordt dan dus wel uitbetaald, maar je moet hem later terugbetalen als de erfenis vrijvalt.
Tweede vraag: welk bedrag moet ik terugbetalen? Daarbij geldt een grens van een vrij te laten vermogen, voor een alleenstaande iets meer dan 5000 euro. Dat mag je altijd hebben in de bijstand. Eerst wordt uitgerekend, hoeveel vermogen je had voordat de erfenis vrijviel (bezittingen minus schulden) en dan mag je tot de grens van het vrij te laten vermogen de erfenis houden. Dus als je vermogen 2000 euro was, dan mag je van de erfenis 3000 euro houden. Maar als je schulden had, bijvoorbeeld 3000 euro, dan mag je van de erfenis iets meer dan 8000 euro houden. Het gaat bij de uitgangssituatie altijd om bezittingen minus schulden. Deze mevrouw krijgt in maart AOW. Haar vader is begin december overleden. Dus ze moet drie maanden en tien dagen bijstand terugbetalen als de erfenis vrijvalt. Tenzij ze minder dan 5000 krijgt en ze bij het verkrijgen van de erfenis beneden de grens van het vrij te laten vermogen in de bijstand blijft. Dan hoeft ze niks terug te betalen. In de AOW hoeft ze niks terug te betalen, want in de AOW is het vermogen vrij. Die uitkering is vermogensonafhankelijk. Dus deze mevrouw hoeft nooit meer dan drie maanden en tien dagen bijstand terug te betalen.
De notaris, die ze daarover gebeld had, formuleerde het wat cryptisch, waar ze niets van begreep. Hij zei: ‘u bent nu al aan het interen’. De mevrouw begreep daar niets van. Ze had toch nog geen geld ontvangen? Maar het gaat er dus om, dat na melding bij de sociale dienst de bijstand wordt omgezet in leenbijstand en dat die later van de erfenis moet worden terugbetaald. Wij ervaren wel vaker, dat notarissen zich tegenover bijstandsgerechtigden zeer onduidelijk uitdrukken en van de hier behandelde materie eerlijk gezegd ook niet zoveel verstand hebben.
Derde vraag. Ik heb de erfenis nog niet aanvaard. Mag ik de erfenis weigeren? Het antwoord luidt: nee, tenzij. De bijstandsgerechtigde is verplicht alles te doen wat in zijn of haar vermogen ligt om uit de bijstand te blijven of uit de bijstand te geraken. Dus als je in principe recht hebt op een erfenis als erfgenaam, mag je die niet weigeren, zonder gevolgen voor je bijstandsuitkering. Tenzij.. ….de schulden van de erflater groter zijn dan de bezittingen. Het zou een beetje raar zijn als je verplicht zou zijn in de bijstand schulden van een erflater te aanvaarden als die groter zijn dan de bezittingen. Dan kom je zelf in de schulden. Dus dat hoeft niet. Deze mevrouw weet nog niet of er meer bezittingen zijn dan schulden, ze heeft nog geen overzicht. Daar zal ze de notaris naar moeten vragen, want als je een erfenis aanvaard, aanvaard je ook de schulden. Voor je de erfenis aanvaard, moet je dat wel zeker weten.
Deze mevrouw had nog veel andere vragen, zoals: wat gebeurt er met de langdurigheidstoeslag? Ik heb als chronisch zieke ook bijzondere bijstand en maak gebruik van minimaregelingen wat gebeurt daarmee? Wat gebeurt er met mijn zorgtoeslag, moet ik die later ook terugbetalen? Etc. Deze vragen zal ik een andere keer beantwoorden bij een andere case.
Piet van der Lende
Geen opmerkingen:
Een reactie posten