Protest loont: Amsterdamse bijstand wordt niet tijdelijk

Gisteravond hebben activisten van de Bijstandsbond en Doorbraak samen met de SP en de FNV (allen verenigd in het comité DwangarbeidNee) weten te voorkomen dat het Amsterdamse gemeentebestuur gaat kijken in hoeverre bijstand in de toekomst tijdelijk gemaakt kan worden. Hieronder een persoonlijke impressie over de gang van zaken door Piet van der Lende van de Bijstandsbond en Doorbraak. In het kader lees je de tekst van de inspraakbeurt van Rachid van Doorbraak.

Het leven is een groot tijdelijk misverstand

Enige tijd geleden bleek dat in de ontwerpbegroting van de gemeente Amsterdam een passage was opgenomen over de invoering van een tijdelijke bijstand. Vooral viel op de zinsnede “het college nu echter het tijdelijke karakter van de bijstand als vangnetfunctie wil benadrukken door te laten onderzoeken of en zo ja, voor welke klanten, de bijstand tijdelijk kan worden toegekend op basis van een inschatting vooraf van de maximale uitkeringsduur”. Wij constateerden dat de wethouder, ook gezien eerdere uitlatingen, het principe wilde invoeren, of de mogelijkheid onderzoeken van: je krijgt een aantal maanden of jaren bijstand en wij stellen van te voren vast hoelang en daarna wordt de uitkering gestopt. Dat is een doorbreking van het principe dat de bijstand voor onbepaalde tijd wordt toegekend, nooit wordt vooraf gezegd hoelang het gaat duren. Met het voorstel van de wethouder worden de rechten van bijstandsgerechtigden verder op losse schroeven gezet. Hierop diende het SP-raadslid Van der Pligt een amendement op de begroting in, waarin gevraagd werd de passage te schrappen. Ondertussen publiceerde het actiecomité DwangarbeidNee een artikel op internet waarin de plannen van de wethouder werden gehekeld. Het artikel werd enige duizenden malen gedownload van de weblog van het comité en ook op Facebook en Twitter ontstond de nodige reuring. Binnen GroenLinks, de partij van de verantwoordelijke wethouder, ontstond discussie over haar plannen. In een vakbondscafé, waar zeventig kaderleden van de vakbonden en vertegenwoordigers van andere belangenorganisaties zoals Doorbraak en de Bijstandsbond aanwezig waren op vrijdag 25 oktober, publiceerde het actiecomité DwangarbeidNee een rapport, waarin de misstanden in de Amsterdamse reïntegratie-industrie en de dwangarbeid die is ingevoerd aan de kaak werden gesteld. Daarover verschenen publicaties in onder andere Het Parool. Kort gezegd komt het erop neer, dat met concrete voorbeelden werd aangetoond dat de grote druk die in Amsterdam wordt uitgeoefend op bijstandsgerechtigden en die de wethouder dus nog verder wil opvoeren, desastreuze gevolgen heeft voor het welzijn en de leefsituatie van veel mensen.

Preadvies

Het college van burgemeester en wethouders publiceerde ondertussen een preadvies op het amendement van raadslid Maureen van der Pligt. Het preadvies luidde: “Het College erkent dat wie bijstand nodig heeft, deze moet kunnen krijgen. Bijstand is een grondwettelijk recht (artikel 20, lid 3). Het College wil de mogelijkheden verkennen om – binnen de grenzen van de wet – nog sterker dan nu het uitgangspunt te benadrukken dat iedereen in de eerste plaats zelf verantwoordelijk is om in zijn levensonderhoud te voorzien en bijstandsverlening daarom doorgaans van tijdelijke aard moet zijn. De wet biedt ook de mogelijkheid om bijstand voor een gesloten periode toe te kennen. De motie lijkt ertoe te strekken dit onderzoek op voorhand te blokkeren. Met een verkenning van juridische mogelijkheden komt echter de naleving van bestaande wetten op geen enkele wijze in het geding. De uitkomsten van dit onderzoek zullen met de Raad worden gedeeld, voordat verdere stappen worden genomen. Ons College ontraadt derhalve aanneming van dit voorstel.” In eerste instantie dachten wij, dat in de commissie Werk en Inkomen van de gemeenteraad over het voorstel gediscussieerd zou worden, maar het bleek dat het besproken zou worden in de commissie Financiën op woensdagavond 30 oktober en dat de woensdag daarop al over de amendementen op de preadviezen gestemd zou worden, zodat de vergadering van de commissie Werk en Inkomen daarna als mosterd na de maaltijd zou komen. Wellicht heeft men gehoopt het voorstel onopvallend in de begroting te flansen, zodat wij met voldongen feiten geconfronteerd zouden worden als het onderzoek al in volle gang was. En wij willen geen onderzoek naar tijdelijkheid van de bijstand, want dan is het hek van de dam wat de rechten van bijstandsgerechtigden betreft. Daarom trokken wij woensdagavond met een grote groep naar het stadhuis om ons ongenoegen te laten blijken en in te spreken. Anke namens de Bijstandsbond, Rachid van Doorbraak namens het actiecomité DwangarbeidNee en Maaike namens de FNV. Maaike las een brief voor van de FNV waarin ze de plannen afkeuren en aangaven te zullen gaan bestrijden en monitoren.

Toneelstukje

Vervolgens speelde zich het volgende toneelstukje af. Na de insprekers wilde wethouder Hilhorst wel reageren. Hij begon met te zeggen dat hij de actievoerders gerust kon stellen. “De bijstand is een grondwettelijk recht”, zei hij “en het is nooit onze bedoeling geweest te werken buiten de wet. Dus als jullie het hebben over de tijdelijke bijstand dan bedoelen wij daarmee dat je het krijgt zolang het nodig is. Zoals een van de insprekers al zei, het hele leven is tijdelijk, dus ook de bijstand. Wij willen alleen maar benadrukken dat de bijstand tijdelijk is. Ik ga er niet teveel over zeggen, daarover moeten jullie maar discussiëren met wethouder Van Es. Maar morgen komt er een brief van de wethouder Werk en Inkomen waarin de misverstanden die bij de actievoerders leven worden weggenomen. Ik kan de actievoerders echt geruststellen wat dat betreft.” Daarop klonk geroep uit de zaal. “U werpt een mist op”, etc. Daarop greep de voorzitter in. De wethouder was niet in de gelegenheid om verder te reageren. Maar even later maakte de vertegenwoordiger van de SP, Laurens Ivens, van zijn positie als gemeenteraadslid gebruik van zijn spreektijd om opheldering te eisen. Hij wilde duidelijkheid. Gaat het college het preadvies nu intrekken? Gaat het college het amendement van de SP om de passage te schrappen nu wel steunen? Daarop bleek tijdens wat heen en weer gepraat dat dit niet het geval was. Er komt een erratum op het preadvies. Dat erratum (een soort toevoeging) houdt in dat de zinsnede “bijstand tijdelijk toekennen” wordt geschrapt en in het erratum nader toegelicht. Daarop leverde Marco de Goede van GroenLinks een bijdrage: “Ik begrijp dat het allemaal een groot misverstand is en dat erratum gaat dat herstellen. Want het is, begrijp ik, nooit de bedoeling geweest een tijdelijke bijstand in te voeren op de manier die de actievoerders noemen.”

De tekst van het erratum en de brief van de wethouder waren er niet en er gaat woensdag, dus zonder verdere discussie in de gemeenteraad, over gestemd worden. De ronde van commentaren van de gemeenteraadsleden werd verder afgewerkt. Niemand van de gemeenteraadsleden voelde zich geroepen om na afloop van de inspraakverhalen van onder andere ons actiecomité vragen te stellen aan de insprekers. Geen vragen over verduidelijkingen en opmerkingen. In de commentaren op de begroting gingen de gemeenteraadsleden niet verder op de kwestie in. Behalve dus de SP, zoals hierboven blijkt, maar ook mevrouw Poot van de VVD maakte een korte opmerking waarin zij wel erg wilde benadrukken dat de VVD erg voor een tijdelijke bijstand is.

Er komt dus een onderzoek in hoeverre de tijdelijkheid van de bijstand verder kan worden benadrukt, maar binnen de wet (een onderzoek zonder dat het ingevoerd is, is per definitie binnen de wet) en er wordt geen juridisch onderzoek ingesteld naar de juridische mogelijkheden voor de toekenning van bijstand in een afgesloten periode, zoals in het preadvies staat. Of toch wel?

Wethouder Van Es is tevens voorzitter geworden van de Werkkamer waarin in het kader van het sociaal akkoord de onderhandelingen worden gevoerd tussen werkgeversorganisaties, vakbonden en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) over nadere invulling van de nieuwe Participatiewet die per 1 januari 2015 moet worden ingevoerd. Als wethouder laat zij op kosten van de gemeente een onderzoek uitvoeren om de tijdelijkheid van de bijstand verder te benadrukken en sommige groepen bijstandsgerechtigden – als een van de aspecten van haar beleid – nog scherper onder druk te zetten. Zo kan ze met haar andere pet op een stempel drukken op de onderhandelingen in de Werkkamer.

In Het Parool van vandaag staat een artikel, dat Wethouder Andrée van Es (Werk en Inkomen) afziet van haar voornemen bijstandsuitkeringen voor Amsterdammers tijdelijk te maken. Dat idee, ingegeven door de wens werklozen aan het werk te helpen, blijkt juridisch onhaalbaar. De wethouder wordt in de krant geciteerd. Dit maakt de verwarring alleen maar groter. Gistermiddag erkende Van Es volgens de krant dat de FNV gelijk heeft en dat de wet inderdaad geen ruimte biedt voor het tijdelijk maken van een uitkering. “We hebben het onderzocht, maar het kan niet. Zelfs een afspraak waarin de uitkering voor een jaar wordt toegekend, en dat we daarna verder zien, mag helaas niet.”

Van Es benadrukt dat het nooit haar bedoeling was werklozen na een paar maanden hun uitkering af te pakken, maar dat ze die Amsterdammers vooral wil stimuleren elke kans te pakken. “Bijstand is een grondwettelijk recht, daar wil ik niet aan tornen. Maar ik zie te veel voorbeelden van bijstandsgerechtigden, ook jonge Amsterdammers, die een tijdelijke baan laten lopen omdat ze het te veel gedoe vinden.”

“En tegelijk weet ik dat sommige mensen die in de bijstand terechtkwamen toen ik jong was, daar nooit meer zijn uitgekomen,” aldus de wethouder. “Dat wil ik voorkomen, en als dat betekent dat ik dan word gezien als boosdoener, dan moet dat maar.” Tot zover de krant. Onduidelijk wat Van Es nou precies gewild zou hebben. Wel of geen bijstand over een afgesloten periode? En hoezo blijkt het nu ineens jurdisch onmogelijk te zijn volgens haar zelf, na een paar dagen? Had ze dat niet meteen kunnen constateren? De waarheid is, dat ze politiek gewoon teruggefloten is onder druk van het actie-comite en politieke tegenstanders van haar onderzoek. En komt er nu helemaal geen onderzoek? Onduidelijk.

Piet van der Lende

Oproep

Oproep actiecomite Dwangarbeidnee

Vanavond 30 october is de tweede ronde behandeling begroting 2014 gemeente Amsterdam. Daarin staat het vreselijke plan om de bijstand nog verder te verslechteren en in te zetten om van bijstand indien noodzakelijk, een tijdelijke toekenning te maken. Waarschijnlijk met nog meer druk en dwang om mensen de bijstand uit te krijgen en niet naar betaalde banen die er nauwelijks zijn. Vertegenwoordigers van het actiecomite en anderen zullen inspreken.

In de Stopera, Rooszaal 0239 om 19.30 uur. Verzamelen 19.00 uur bij de ingang van de stopera aan de kant van het standbeeld van Spinoza.

Wij roepen iedereen op met ons mee te gaan om ons ongenoegen te laten horen. We zijn van plan in de zaal onze bekende T-shirt aan te trekken. Als je geen T-shirt hebt, ze worden meegenomen naar de vergadering. De vergadering van het dwangarbeid nee comite van vanavond gaat niet door. Wel kunnen we informeel na afloop of vooraf overleggen.

Reageer ook op een stuk van gemeenteraadslid Jan Hoek op joop.nl over het recente rapport van het actiecomite dwangarbeidnee.

http://www.joop.nl/opinies/detail/artikel/23633_dwangarbeid_leeftijdsdiscriminatie/

Groen Links politici reageren op dwangarbeid

Groen Links politici reageren op Joop.nl op het rapport over dwangarbeid in Amsterdam. Al die klachten die daar genoemd worden, ach, dat zijn subjectieve interpretaties van mensen die een dubbele agenda hebben. Gemeenteraadslid Jan Hoek is zelf in het Amsterdamse Bos geweest, en er is niets aan de hand. Dat gezeur van mensen over werken met behoud van uitkering moet maar eens afgelopen zijn. Ene Hans Groen, bestuurder van Groen Links Midden Drente, maakt het rapport verdacht. Het voldoet niet aan de methodische vereisten voor een wetenschappelijk onderzoek en is dus niet waar. De ontstellende arrogantie van de macht. Reageren, mensen!

Piet van der Lende

http://www.joop.nl/opinies/detail/artikel/23633_dwangarbeid_leeftijdsdiscriminatie/

De belastingdienst gaat alles wat zij uitbetaalt per 1 december voortaan op 1 rekening betalen

We krijgen weer wat te doen op het spreekuur. De belastingdienst gaat alles wat zij uitbetaalt per 1 december voortaan op 1 rekening betalen. Dus als u bv zorgtoeslag en huurtoeslag hebt, of een teruggave van de belasting, dan kan dat voortaan niet meer op verschillende rekeningnummers. (Bv wat sommige mensen doen het geld laten storten op de ene rekening omdat ze op een andere rood staan).

Ook blijkt uit onderstaand bericht, dat de belastingdienst als er meerdere rekeningnummers op uw naam bekend zijn, zelf zonder overleg een nummer uitkiest. Tenzij u natuurlijk aan de bel trekt.

Verder blijkt dat de regeling 1 december 2013 ingaat, en dat sommige mensen pas in februari of zo een brief krijgen waarin ze op de hoogte worden gesteld.

Met de soms ingewikkelde sociale verhoudingen en relaties die sommige mensen erop na houden zal dit wel de nodige problemen opleveren. Hoe het met en/of rekeningen zit weet ik niet.

Let op! Als u de huurtoeslag altijd laat overmaken op rekening van de verhuurder, dus dat het niet via u loopt, dan gaat de belastingdienst dit ook automatisch veranderen. De huurtoeslag wordt voortaan op uw rekening gestort en u zult dan de volledige huur moeten betalen. De huurtoeslag wordt de 20ste gestort, dus u zult dan die huurtoeslag moeten reserveren voor de betaling van de huur de maand daarop.

Sommige mensen met een bijstandsuitkering laten de huur exclusief huurtoeslag (die tot nu toe rechtstreeks naar de verhuurder gaat) automatisch inhouden op hun uitkering. De sociale dienst/DWI betaalt dan de huur aan de verhuurder. Dergelijke regelingen zijn er soms ook met ziektekostenverzekeraars zoals Agis. Dit zal dus voor verschillende uitvoeringsorganisaties administratieve consequenties hebben, want de sociale dienst moet voortaan de hele huur op de uitkering inhouden. En dus bij alle mensen waarop het betrekking heeft een administratieve mutatie doorvoeren. De Dienst Werk en Inkomen is in overleg met de federatie van woningbouwverenigingen of DWI wellicht de volledige huur kan inhouden voor de mensen terwijl ze nu de huur na aftrek van huursubsidie inhoudt en doorbetaalt.

Wethouder Ossel van Amsterdam vreest dat een grote groep huurders in ernstige betalingsproblemen zal komen door de regeling van de belastingdienst. Vooral de groep die het in financieel opzicht minder goed kan redden, loopt het risico in betalingsproblemen te komen, waarna schuldhulpverlening noodzakelijk wordt, zegt wethoduer Ossel. De wethouder vraagt een uitzondering te maken voor die huurders die reeds bij een instelling voor schuldhulp zijn beland.

Piet van der Lende

Bericht van de belastingdienst

http://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/prive/aangifte_doen/praktische_informatie/1_rekeningnummer_voor_uitbetalingen/1_rekeningnummer_voor_uitbetalingen

1 rekeningnummer voor uitbetalingen

Vanaf 1 december 2013 verandert het uitbetalen van bedragen. Door nieuwe wetgeving moeten wij uitbetalingen op 1 rekeningnummer doen. Dat rekeningnummer moet op uw naam staan. Dit voorkomt vergissingen en helpt fraude tegen te gaan. Een bedrag dat voor u bestemd is, maken we voortaan alleen nog over aan u.

Verandert er iets voor u?

Ontvangt u alle uitbetalingen al op 1 rekeningnummer dat op uw naam staat? Dan verandert er niets voor u.
Hebben wij meerdere rekeningnummers van u? En staan 1 of meer van deze nummers op uw naam? Dan gaan wij de uitbetalingen op 1 van deze rekeningnummers doen.
Hebben wij geen rekeningnummer dat op uw naam staat? Dan vragen wij u een rekeningnummer door te geven aan ons.

Als wij de betaling op een ander rekeningnummer gaan doen, krijgt u daar altijd van tevoren bericht over. U kunt ook altijd zelf een rekeningnummer doorgeven.

Wat moet u doen?

Van de meeste mensen hebben wij 1 rekeningnummer op naam. Hoort u daarbij? Dan hoeft u niets te doen. Verandert er iets voor u? Dan ontvangt u daarover van ons een brief. U kunt tot 1 maart 2014 een brief krijgen. Hebt u een brief ontvangen? Kijk dan wat er voor u verandert. Hebt u nog geen brief ontvangen? Kijk dan of er voor u iets verandert.

Welke bedragen betalen wij op 1 rekeningnummer?

Wij doen uitbetalingen op 1 rekeningnummer voor:

toeslagen
teruggaven inkomstenbelasting
teruggaven bijdrage Zorgverzekeringswet (Zvw)
Btw-teruggaven op 1 rekeningnummer

Bent u ondernemer? Voor de btw-teruggaaf kunt u per btw-(sub)nummer 1 rekeningnummer gebruiken. Het rekeningnummer moet op naam van uw onderneming staan.

Zorg

We zouden je liever voor een feestje uitnodigen...
Maar zakkenvullende en kortzichtige beleidsmakers dwingen ons er een begrafenis van te maken. Loop mee met onze stille/muzikale fakkeloptocht en laat stilzwijgend en toch met overtuiging zien dat de beleidsmakers de zorg in Nederland om zeep helpen:

- Tienduizenden ontslagen in de thuiszorg
- Persoonsgebonden budget uitgekleed
- Verschraling zorg in verzorgingstehuizen
- Grote bezuinigingen op de dagbesteding
- Onmogelijk zware last voor mantelzorgers

De Fanfare van de Eerste Liefdesnacht loopt mee en speelt trieste melodieën. We dragen een kist mee die even later in de Stopera, voor de ogen van burgemeester, wethouders en raadsleden 'ter aarde wordt besteld' door onze pastoor Nelly Frijda.

Donderdag 7 november. We verzamelen om 18:00 uur op het grasveld naast woonzorgcentrum Sint Jacob, aan de Plantage Westermanlaan.

Kom op tijd! Om stipt 18:30 uur gaan we lopen.

Graag zwarte of donkere kleding dragen.
Fakkels en kaarsen zijn aanwezig.

Het wordt een stille tocht, dus gelieve geen lawaai te maken. We horen alleen de muziek van de Fanfare.

http://zorgvooramsterdam.nl/
http://www.facebook.com/zorgvamsterdam
http://www.liefdesnacht.nl/

Met steun van SP & GroenLinks

Rapport over dwangarbeid in Amsterdam

Rapport over arbeidsbemiddeling, vrijwilligerswerk en dwangarbeid in de gemeente Amsterdam. Een verslag van ervaringen met de 'stille revolutie' in de tweede helft van 2012 en in 2013.

Rapport in pdf

Rapport in docx

De staat probeert de 'participatiemaatschappij' van haar burgers in te kapselen

Op donderdag 3 oktober ben ik naar twee lezingen geweest die werden georganiseerd door het Wageningen Alumni Netwerk, een club van oud-studenten van de universiteit Wageningen. Het onderwerp van de bijeenkomst was “Coöperaties, het businessmodel voor 2013”. De lezingen werden gegeven door Tine de Moor, hoogleraar “Instituties voor collectieve actie in historisch perspectief”, en landbouweconoom Ruud Huirne, directeur Food & Agri Nederland Rabobank en hoogleraar coöperatief ondernemerschap. De lezingen boden in mijn ogen interessante nieuwe invalshoeken bij de vraag waar het concept van “de participatiemaatschappij” vandaan komt en met welke knelpunten burgers te maken krijgen wanneer ze op basis van zelfregulering, zelfbestuur en collectief eigendom de participatie in de maatschappij vorm willen geven.

Eerst een waarneming van mijn kant. Meestal heeft activistisch links de volgende analyse van het concept van “de participatiemaatschappij”. Men beschouwt het als een ideologisch offensief van de staat, meer precies deze rechtse regering, om te verhullen dat er een grootscheepse overdracht van rijkdom naar de banken heeft plaatsgevonden, en om in het kader van de bezuinigingen die aan de burgers worden opgelegd de gevolgen van die bezuinigingen nog enigszins op te vangen. Uitkeringen, voorzieningen in de zorg, het maatschappelijk werk, buurtvoorzieningen en dergelijke worden in hoog tempo afgebroken en tegelijkertijd blijft er een grote behoefte bestaan aan een bepaald niveau van die voorzieningen. Door nu de burgers via dwang of chantage (het concept van “het affectief burgerschap” of van werken met behoud van uitkering, dat wil zeggen: dwangarbeid) op te leggen dat ze de verzorging van hun naasten en het in stand houden van bijvoorbeeld buurtvoorzieningen op zich nemen, kunnen zij via voornamelijk onbetaalde (zorg)arbeid de gaten opvullen die door de bezuinigingen vallen.

Althans, dat is de bedoeling van vooral de sociaal-democraten, die op zich nog wel het probleem zien dat de sociale samenhang in verschillende buurten, ja, in de hele samenleving verloren dreigt te gaan als die gaten niet worden opgevuld. Tegelijkertijd echter hebben die sociaal-democraten een compromis gesloten met de liberalen om drastische bezuinigingen door te voeren. Zij zijn het dus die er met name op aandringen om het concept van “de participatiemaatschappij” te verdedigen en van de grond te trekken. De opkomst van “de participatiemaatschappij” is een gevolg van de crisis en moet verhullen dat de regering op keiharde wijze de samenleving aan het afbreken is en de rechten van chronisch zieken, werklozen en anderen volop verkwanselt.

In het verlengde van deze gedachtegang, waarbij de rechtse regering dus het initiatief van “de participatiemaatschappij” in handen heeft, gaan linkse activisten na wat de mogelijkheden van verzet tegen de sociale afbraak zouden kunnen zijn en hoe die beter vorm gegeven zouden kunnen worden. Dat wil zeggen: hoe mensen van onderop zelf verzet zouden kunnen ontwikkelen. In dat kader klinkt vaak de verzuchting, in de wandelgangen en op vergaderingen, dat mensen apathisch zijn, niet in actie willen komen en de gebeurtenissen over zich heen laten gaan. Deze analyse heeft dus twee uitgangspunten: 1. Het is de machtige staat die het heft in handen heeft, het initiatief neemt en van bovenaf zaken oplegt en aanstuurt; 2. De burgers komen nauwelijks tegen deze ontwikkeling in verzet, reageren niet, laten alles passief over zich heenkomen, en nemen geen initiatieven.

Middeleeuwen

Geheel anders is de analyse van De Moor, die niet bepaald radicaal is. Ze lijkt een soort maatschappij voor te staan met een combinatie van een markteconomie en collectieve initiatieven. Haar achterliggende maatschappij-analyse is hier en daar aanvechtbaar, bijvoorbeeld wanneer ze meegaat in de vertogen over de tegengestelde belangen van jongere en oudere generaties. Maar toch zijn haar waarnemingen interessant. Ze is van huis uit een historica die de opkomst en ondergang van initiatieven voor zelfbeheer en zelfregulering door burgers heeft bestudeerd. Ze noemt dat “instituties voor collectieve actie”. Daarbij blijken er drie grote golven geweest te zijn in de West-Europese geschiedenis waarin mensen zelf het heft in handen namen, los van de staat en gedeeltelijk tegen het marktdenken in, waarbij ze groepsgewijs de productie van goederen en diensten en de regulering van de lokale samenleving vorm gaven.

De eerste golf van initiatieven ligt in de Middeleeuwen. Na ongeveer 1100 ontstonden in Nederland de steden en werden kooplieden steeds belangrijker in de handel. Ook werd de productie van niet-agrarische goederen, dus van ambachtslieden, in die steden geconcentreerd. De opkomst van de steden ging gepaard met een bevolkingsexplosie. Nieuwe moerasgebieden werden ontgonnen waarbij de boeren die dat deden niet langer meer horige van een heer wilden zijn, maar vrije boeren wensten te worden die pacht zouden gaan betalen. Vanaf 1200 tot 1300 zien we dan de opkomst van gilden, markegenootschappen in de dorpen met grond van de dorpsbewoners gemeenschappelijk in eigendom en die gezamenlijk bestuurd werden, burenhulpstructuren, en in het noorden van Nederland een grote mate van zelfstandigheid in het besturen van de samenleving in min of meer autonome gebieden, die niet meer onderworpen waren aan de principes van het leenstelsel. Omstreeks 1100 was er wel een rauw soort kapitalisme in opkomst in de groter wordende steden, al bleven veel rurale gebieden sterk op zelfvoorziening buiten de markt gericht. De opkomst van collectieve instituties was een reactie op de doorgeschoten marktwerking.

De tweede golf van initiatieven ligt aan het einde van de negentiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw. Toen was er onder leiding van de liberalen een sterk doorgevoerde kapitalistische markteconomie, die veel ellende, armoede, verpaupering en desintegratie met zich meebracht. In de opkomende arbeidersbeweging werden nieuwe collectieve instituties opgericht, de vakbonden, die de rechten van de arbeiders moesten verdedigen. Maar daarnaast was er ook een nieuwe golf van initiatieven om in zelfbeheer de productie van goederen en diensten weer ter hand te nemen buiten de kapitalistische markteconomie om, of om als groep in die markteconomie sterker te staan tegenover puur kapitalistische producenten. Zo kwam de coöperatieve gedachte op. Kleine ondernemers, bijvoorbeeld boeren, richtten coöperaties op om via samenwerking de leverantie van grondstoffen, verzekeringen tegen bedrijfsrisico’s en de afzet van producten te organiseren, zodat ze puur kapitalistische ondernemingen beter konden beconcurreren en de opbrengsten van hun bedrijfsvoering aan hen zelf ten goede kwamen en niet verdwenen in de zakken van de rijken. Ook deze tweede golf van initiatieven is dus een reactie op de sterk doorgevoerde, rauwe kapitalistische markteconomie.

Volgens De Moor staan we nu aan het begin van een derde golf. Coöperatieve samenwerkingsverbanden, broodfondsen voor zzp-ers, woon-werk gemeenschappen, collectieven voor de productie van duurzame energie en dergelijke schieten als paddenstoelen uit de grond. Dergelijke initiatieven zijn er bijvoorbeeld ook veel in de zorg. De Moor produceert statistieken waaruit die derde golf blijkt. Bijvoorbeeld de sterke toename van het aantal coöperatieve samenwerkingsverbanden sinds 2005. De Moor ontkent dat dit het gevolg is van de economische crisis. Want de opkomst van de derde golf stamt al van voor die crisis.

Ideologisch offensief

Wat kunnen we nu op grond van deze beweging van drie golven concluderen? Ten eerste lijken de collectieve instituties waartoe mensen in de drie historische golven het initiatief namen, een gevolg te zijn van extreem doorgevoerde marktwerking. Het is dus wel degelijk zo dat mensen daar op reageren, ook nu. Volgens de theorie van vraag en aanbod zorgt de markt ervoor dat altijd alles zo goedkoop mogelijk voor een goede kwaliteit wordt geproduceerd daar waar dat het beste kan. Maar in de praktijk komt daar niets van terecht. Door monopolievorming, door het ontstaan van grote bedrijven die de markt beheersen of verdelen en door andere nadelen van de markteconomie wordt er flink inefficiënt geproduceerd. De collectieve instituties zijn een reactie op drie punten waar het gaat om het falen van de markt bij de productie van goederen en diensten, namelijk de prijs, de kwaliteit en de toegankelijkheid. Mensen zetten zelf initiatieven op voor de productie omdat op de markt een te hoge prijs moet worden betaald, soms in combinatie met een slechte kwaliteit, of omdat bepaalde dure diensten niet voor alle lokale bewoners of belangengroepen toegankelijk zijn. In feite is dus ook de derde golf een reactie op het neo-liberalisme met zijn dogma van de vrije markteconomie.

Maar dat betekent in het verlengde daarvan ook dat “de participatiemaatschappij” (in de zin van: de burger neemt zelf het heft in handen en regelt de dingen samen met anderen) niet een initiatief is van de staat die dit principe van bovenaf aan de samenleving oplegt. Nee, het is andersom: de mensen hebben met allerlei initiatieven van zelfregulering gereageerd op het neo-liberalisme, en het ideologisch offensief van bovenaf door de staat is juist een reactie daarop. Maar een reactie met welk doel? Enerzijds lijkt dit ideologisch offensief aan te sluiten bij de initiatieven van de mensen. De staat lijkt te zeggen: “Goed zo, doen jullie het zelf maar, dan kunnen wij in tijden van economische crisis de begrotingsproblemen oplossen. Slaan we twee vliegen in een klap.” Maar is dat werkelijk de bedoeling van de staat? Hier komen we bij een ander punt wanneer we de drie golven nader bekijken. Het blijkt namelijk dat het om golfbewegingen gaat. De gilden en markegenootschappen in de dorpen van Drenthe zijn allang verdwenen. Ook de vele coöperaties die aan het einde van de negentiende eeuw werden opgericht, waren vaak maar een kort leven van enkele decennia beschoren. Hoe het in dat opzicht met de initiatieven van de derde golf zal gaan, valt nu nog niet te zeggen. Wanneer we kijken naar de teloorgang van de eerste twee golven, blijkt de rol van de staat hierbij zeer groot te zijn geweest.

Privé-eigendom

Wat betreft de oude collectieve instituties van de Middeleeuwen kan worden gesteld dat die pas aan het einde van de achttiende eeuw en het begin van de negentiende eeuw verdwijnen met de opkomst van de natiestaat, die het kader werd voor de regulering van de kapitalistische markteconomie. Ik wil hier nu niet uitgebreid de functie van de natiestaat in het kapitalisme behandelen, maar kort door de bocht gezegd komt het erop neer dat de natiestaat de leverantie van arbeidskrachten aan de kapitalisten, de bescherming van hun belangen en de regulering van de concurrentie op de markt moet organiseren. Dat betekende begin negentiende eeuw dat in diverse nieuwe natiestaten in Europa de gilden en andere collectieve instituties eenvoudigweg door middel van wetgeving werden verboden en dat collectief bezit, bijvoorbeeld van grond, werd geprivatiseerd. Dat gebeurde ook met een ideologisch offensief, namelijk met het verhaal dat het per definitie ging om achterlijke, archaïsche samenlevingsvormen die de maatschappelijke vooruitgang zouden tegenhouden. Privé-eigendom van de productiemiddelen werd door de nieuwe natiestaten afgedwongen in de zogenaamde “enclosures”. Gemeenschappelijk bezit van grond of van andere productiemiddelen zouden ervoor zorgen dat de arbeiders zich niet voldoende inspanden. Daarom werden in diverse Europese landen, zoals Engeland, langdurige campagnes gevoerd om de gemene gronden bij wet te privatiseren, waarbij de boeren soms met geweld van hun land werden verdreven om zo arbeidskrachten ter beschikking te hebben voor de opkomende industrieën. In 1811 werd ook in Nederland een wet aangenomen die moest zorgen voor privatisering van de markegronden.

Hoewel ik De Moor dat niet zo heb horen analyseren, zou gezegd kunnen worden dat de natiestaten indirect ook een rol hebben gespeeld bij de teloorgang van vele collectieve instituties uit de tweede golf. Immers, vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw zien we de opkomst van het neo-liberalisme, waarbij een sterk doorgevoerde kapitalistische markteconomie via nieuwe regelgeving en het afbreken van oude regelgeving de belangen van grote ondernemingen internationaal gaat beschermen. Wat betekende dat voor coöperatieve verbanden en andere collectieve instituties? Zij raakten verstrikt in processen van schaalvergroting en vergaande aanpassing aan de markteconomie met zijn moordende concurrentie. Anderen gingen teloor in de concurrentiestrijd met puur kapitalistische ondernemingen. Zo ontwikkelden coöperaties als de Rabobank zich in feite tot puur kapitalistische ondernemingen die met de idealen van de coöperatieve gedachte niets meer van doen hebben.

Wat gebeurt er nu tijdens de derde golf? Het is de staat die reageert op initiatieven van mensen om zich tegen de uitwassen van de kapitalistische markteconomie te beschermen en om de vercommercialisering van het dagelijks leven in te perken. De Moor ziet naar aanleiding van de derde golf wat al te rooskleurig een nieuwe samenleving opdoemen, waarin staat, markt en collectieve instituties elkaar zouden aanvullen en waarbij een grotere sociale rechtvaardigheid bereikt zou worden. Als hypothese kan in het licht van de geschiedenis over de functies van de natiestaat worden geconcludeerd dat ook nu de staat erop uit is om met een golf aan wetgeving en maatregelen de collectieve instituties van de burgers die sinds 2005 aan het ontstaan zijn, onder haar controle te brengen. Zo kan de natiestaat haar functie blijven vervullen: het beschermen van de belangen van puur kapitalistische ondernemingen, het garanderen van de beschikbaarheid van arbeidskrachten voor de ondernemingen, en het ontwerpen van regelgeving die arbeidskrachten, consumenten, bejaarden, buurtbewoners en anderen in hun denken en doen onderwerpt aan de tucht van de markt. De ervaringen met de eerste golf leren dat de natiestaat desnoods met geweld haar doelen aan de burgers oplegt, wanneer de beschikbaarheid van arbeidskrachten voor de grote kapitalistische ondernemingen in gevaar komt, doordat mensen zelf van onderop de productie van goederen en diensten gaan organiseren. Nader onderzoek van recente regelgeving in het kader van “de participatiemaatschappij” zou moeten uitwijzen in hoeverre deze hypothese klopt. Het hangt er dan toch weer vanaf in hoeverre in het verlengde van de derde golf een politieke beweging op gang komt waarin burgers de ruimte verdedigen om zichzelf te organiseren en zelf beslissingen te nemen.

Broodfondsen

Na de lezing van De Moor was Huirne aan de beurt. Hij ging voornamelijk in op de moeilijkheden die coöperaties ondervinden en de knelpunten in het functioneren ervan. Daarna volgde een discussie waarbij Huirne uiteraard onder vuur kwam te liggen van de aanwezigen in de zaal, omdat de Rabobank volgens hen nauwelijks meer een coöperatie te noemen is. Volgens de aanwezigen hebben de leden niets meer te zeggen en functioneert de bank in feite als welke andere bank dan ook. Naast de discussie daarover kwamen ook andere punten ter sprake die Huirne in zijn inleiding had genoemd. Zoals de onderlinge verhoudingen tussen verschillende coöperaties die in feite met hetzelfde bezig zijn. Een probleem in coöperatieland blijkt namelijk te zijn dat coöperaties soms ook elkaars concurrenten zijn. Ze beconcurreren elkaar op de prijs, kwaliteit en toegankelijkheid, net zoals andere kapitalistische ondernemingen dat doen. Dat schijnt bijvoorbeeld ook een probleem te zijn bij de zogenaamde broodfondsen die zelfstandigen zonder personeel (zzp-ers) oprichten die geen dure arbeidsongeschiktheidsverzekeringen kunnen betalen. Er is moeizaam overleg tussen de diverse broodfondsen van zzp-ers om afspraken te maken die concurrentie zouden kunnen voorkomen.

Ook kwam de zogenaamde reciprociteit ter sprake, dat wil zeggen: de wederkerigheid. Coöperaties komen tot stand omdat de leden iets inbrengen, actief zijn in de coöperatie en daar iets voor terugkrijgen. Wanneer er schaalvergroting is, dan komt die reciprociteit in gevaar. De leden kennen elkaar niet meer, weten van elkaar niet meer hoe ze functioneren en de coöperatie wordt voor hen een anonieme bureaucratie met haar eigen wetmatigheden en belangen. Daarom zouden de broodfondsen van zzp-ers in principe niet meer dan vijftig leden moeten tellen. In dat geval kent iedereen iedereen en weten ze veel van elkaar. Bij een grote anonieme organisatie ontstaat eerder het risico dat leden gaan frauderen door ziektegeld op te strijken terwijl ze niet ziek zijn. Om fraude te voorkomen zou dan een – vaak niet goed werkend – sanctiesysteem ingevoerd moeten worden. Bij een kleine coöperatie kennen de leden elkaar nog wel. Ze kennen elkaars situatie, kunnen elkaar aanspreken en kunnen ook meer morele druk en sociale controle uitoefenen, zonder dat met een sanctiesysteem gewerkt hoeft te worden. De Moor memoreerde dat vooral die coöperaties op de langere termijn succesvol zijn die niet zo’n sanctiesysteem hoeven te ontwikkelen en die niet te groot zijn.

De analyse van De Moor laat zien dat het ideologische offensief van “de participatiemaatschappij” eerder een defensieve reactie is van de staat op initiatieven en verdedigingssystemen van burgers van onderop. Daarbij is de staat momenteel zoekende hoe ze die vormen van zelfbestuur en zelfbeheer desnoods met geweld onder controle kan brengen. Dit alles werpt voor mij een nieuw licht op de mogelijkheden van coalities van mensen die zich tegen het neo-liberale marktgeweld willen verzetten. Daarbij moeten we niet uitgaan van de analyse dat de mensen allemaal zijn ingedut en alles gelaten over zich heen laten komen. En daarbij moeten we ook gaan inzien dat de staat niet almachtig boven de partijen staat, maar op zijn beurt ook reageert op wat mensen van onderop aan initiatieven ontwikkelen om te overleven in de neo-liberale jungle. De staat is druk doende om “de participatiemaatschappij” te kapen en in te kapselen die de burgers met elkaar proberen vorm te geven.

Piet van der Lende

Vakbondscafé in Amsterdam

Oproep van de Bijstandsbond. Fatsoenlijk werk voor een fatsoenlijk loon. Vakbondscafé vrijdagavond 25 oktober 2013. 20.00 tot 22.00, bij HTIB, 1e Weteringplantsoen 2c, Amsterdam georganiseerd door de FNV. Komt allen!

De regering heeft het over een participatiemaatschappij. Daar zouden we naar toe moeten. Als vervanging van de welvaartstaat?

De regering vindt dat burgers meer activiteiten moeten gaan verrichten in de maatschappij: een nieuw soort burgerplicht. Voorzieningen die wegvallen als gevolg van bezuinigingen kunnen dan in stand gehouden worden zoals de langdurige zorg. Werkt dat?

Waar al langer verzet en discussie over is,  is dat mensen met een bijstandsuitkering en dus zonder loon verplicht worden tot het verrichten van werk. Het standpunt van de FNV is dat werk moet lonen. Dat gaat ook in tegen het *Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Hierover praten wij in het vakbondscafé op vrijdag 25 oktober met u en met:

Maaike Zorgman: *Zwartboek FNV: werken in de bijstand
Desiree en Rachid: *ervaringsdeskundigen
Piet van der Lende: * Eerste presentatie van een Zwartboek over dwangarbeid in Amsterdam. Misstanden op het gebied van reintegratie en werken met behoud van uitkering in de gemeente Amsterdam in 2012 en 2013 in kaart gebracht.
Act van Els:* Na de pauze een act over werken met behoud van uitkering*

Contactpersonen voor deze avond: Rob Marijnissen (06-531.78.715, rbmarijnissen@gmail.com) en Jan Bakker ( 020 – 675.16.64, jaba@janbakkerlanguages.nl)

Multiloog

Op woensdagmiddag 23 october om 14.00 uur organiseert de Bijstandsbond in samenwerking met Heinz Mölders vanuit INCA Projectbureau Amsterdam en Stichting IPC een multiloog

De bijeenkomst wordt gehouden in de ruimte van  D4 net, Bilderdijkstraat 165f vlakbij de kruising met de Kinkerstraat naast de Blokker.

Multiloog-bijeenkomsten zijn gespreksgroepen voor iedereen die belangrijke zaken uit het dagelijks leven met een ander wil delen. Wat u ook op het hart hebt, u kunt ermee komen.

Ze kunnen gaan over problemen bv. in de buurt zoals onveiligheid of (geluids) overlast. Ze kunnen gaan over problemen in huis, met de administratie of het huis op orde houden. Ze kunnen gaan over problemen met (vrijwilligers) werk of werkloosheid, met inspanning/stress of onthaasting, met religie of over problemen in de communicatie met jezelf en/of anderen. Ze kunnen gaan over psychische problemen. Ze kunnen gaan over inspirerende zaken, dingen die je goed doen, waar je kracht en energie uit haalt en waar je vrolijk van wordt.

Steeds gaat het erom met elkaar onder deskundige begeleiding een veilige situatie te doen ontstaan. Voorop staat daarbij het eigen verhaal, maar ook gaat het erom te luisteren en vooral de andere deelnemer erin te ondersteunen de voor hem/haar wezenlijke zaken aan de orde te kunnen stellen. Iedereen is welkom en indien gewenst is anonimiteit gewaarborgd. Niemand is verplicht iets te vertellen, alleen maar komen luisteren is ook toegestaan.

Groen Links draait om de hete brij heen

Groen Links Amsterdam heeft gereageerd op twitter op mijn stuk over de invoering van tijdelijke bijstand voor bepaalde groepen. In de begroting staat duidelijk: ' In 2014 wordt in kaart gebracht of, en zo ja, voor welke klanten de bijstand tijdelijk kan worden toegekend op basis van een inschatting vooraf van de maximale uitkeringsduur’. Er staat dus duidelijk: tijdelijk toekennen. Naar aanleiding van vragen van twitteraars antwoordt Groen Links: 'Dat is dus niet waar. Er wordt alleen duidelijk gemaakt dat-als het kan- de bijstand tijdelijk is.

Ze draaien om de hete brij heen. Het is dus wel waar. Terwijl je nu bijstand krijgt toegekend zolang je het nodig hebt, voor onbepaalde tijd, zonder maximale termijn vooraf, overeenkomstig de wet, wil Van Es de bijstand tijdelijk toekennen volgens een vooraf vastgestelde termijn en daarna stopt het voor mensen die men daarvoor aangewezen acht. Zo staat het in de begrotingsstukken.

Piet van der Lende

Bijeenkomsten over de actuele ontwikkelingen in de bijstand

Op vrijdagmiddag 8 november en op woensdagavond 20 november om 19.00 uur organiseren de Bijstandsbond en de Wereldse Wijk in Amsterdam West een bijeenkomst met als thema de actualiteit van de bijstand en de bedoelingen van de nieuwe Participatiewet die de bijstand gaat vervangen. De bijeenkomsten worden gehouden in de ruimte van  de Stichting Bewoners Platform Oud West (SBOW) 1e Helmersstraat 106 M

Inleidingen van Sofie Meekel en Marc van Hoof, advocaten van het advocatenkantoor VHM Advocaten die nauw samenwerken met de Bijstandsbond. Zij zullen de recente maatregelen in het kader van de bijstand behandelen en een blik vooruit werpen op hoe de nieuwe Participatiewet, die de bijstand gaat vervangen eruit komt te zien.

Tevens zal de overlevingsgids voor de minima op 20 november officieel worden gelanceerd waarvan nu een proefversie draait. Het is een website met tips voor mensen met een minimuminkomen over hoe te overleven in deze tijd van bezuinigingen. De overlevingsgids kent drie soorten tips:  algemene tips die voor alle inwoners van Nederland gelden, tips voor inwoners van Amsterdam en in het bijzonder tips voor inwoners van Amsterdam West. Het website adres is http://www.overlevingsgids.net maar er is ook een applicatie voor android telefoons die kan worden gedownload in de Google Play Store. Trefwoord: bijstandsbond of overlevingsgids.

Andere deskundigen uit de buurt worden uitgenodigd.