De Bijstandsbond
heeft van verschillende kanten gehoord dat het aantal klachten en
bezwaarschriften tegen gemeenten in het kader van de Participatiewet
drastisch afneemt. Wij vermoeden dat die daling nauw samenhangt met
doelbewust gemeentebeleid om mensen die een uitkering hebben of
aanvragen, te ontmoedigen om bezwaar te maken tegen afwijzingen.
In Amsterdam zou het aantal klachten en bezwaarschriften zijn gedaald
van tweehonderd per week onder de voormalige GroenLinks-wethouder
Andrée van Es naar veertig per week onder de huidige SP-wethouder Arjan
Vliegenthart. Het totale aantal tussen 2015 en 2017 daalde met een derde
naar 4.198 schriftelijke bezwaren. Dat zou je wellicht nog kunnen
toeschrijven aan het beleid van Vliegenthart, maar het blijkt dat ook in
zeer veel andere gemeenten het aantal klachten en bezwaren drastisch
afneemt. De afname heeft gevolgen voor de hele juridische keten: ook het
aantal rechtszaken neemt daardoor af. Deskundigen staan voor een
raadsel, schijnt het. In het Amsterdamse stadhuis vond daarover onlangs
een bijeenkomst plaats met vertegenwoordigers van meerdere gemeenten.
Naar wij hebben begrepen gaat de VNG onderzoek doen naar het fenomeen.
Daling in vier grote steden
Naast het ontmoedigingsbeleid speelt volgens de Bijstandsbond ook een
rol dat er drastisch is bezuinigd op de reïntegratiegelden, waardoor
gemeenten veel minder trajecten hebben en er dus in dat opzicht ook
minder klachten zijn. Volgens deskundigen zou er nog een andere reden
zijn, namelijk dat binnen gemeenten de koppeling van bestanden veel
beter zou zijn geregeld. Uitkeringsgerechtigden die bijverdienen,
krijgen niet pas veel later terugvorderingen, zoals vroeger gebeurde.
Want de gemeente is er nu al binnen twee maanden van op de hoogte als
iemand een deeltijdbaan neemt. Men kan dus eerder ingrijpen. Maar wij
hebben onze twijfels over deze reden, want het blijkt dat bij de Sociale
Verzekeringsbank op het gebied van de AOW ook veel minder klachten en
bezwaarschriften binnenkomen. Behalve in zaken waar het gaat om de
IOA-aanvulling.
Nadat wij deze ontwikkeling hadden doorgegeven aan Binnenlands Bestuur, wijdde dat blad er een artikel
aan. Daaruit blijkt dat een soortgelijke daling als in Amsterdam ook
werd geconstateerd in Den Haag. In Utrecht halveerde het aantal
bezwaarschriften bijna. Voorlopige cijfers van de gemeente Rotterdam
laten zien dat het aantal bezwaarschriften bescheiden afnam. Daar ligt
het aantal bezwaarschriften vooralsnog het hoogst; voor zover nu bekend
deden afgelopen jaar 7.242 Rotterdammers hun beklag. Dat betekent dat in
2017 rond de 25 procent van de bijstandsgerechtigden in Rotterdam een
bezwaarschrift heeft ingediend tegen een beslissing van de gemeente.
Binnenlands Bestuur onderzocht niet de ontwikkelingen in andere
gemeenten en ook niet bij de Sociale Verzekeringsbank.
Propaganda
De gemeenten geven zelf als reden voor de dalingen aan dat besluiten
die ongunstig zijn voor inwoners tegenwoordig mondeling worden
gecommuniceerd. Ook worden besluiten waar bezwaar tegen is aangetekend
eerst heroverwogen, waarbij na een voor de cliënt gunstige herziening de
bezwaren vaak weer worden ingetrokken. Den Haag en Utrecht laten weten
dat medewerkers van Sociale Zaken worden getraind om samen met cliënten
naar de best mogelijke oplossing te zoeken. Daarnaast maakt Utrecht werk
van preventie. Zo wordt er meer moeite gestoken in voorlichting om
fouten te voorkomen. Amsterdam wijst ook op meer mondeling contact met
cliënten, en daarnaast op het stroomlijnen van aanvraagprocedures. Met
dit soort propaganda kloppen de grote steden zichzelf op de borst.
Dankzij een beter preventief beleid, betere communicatie met de klanten
en verbetering van de uitvoeringspraktijk zou het aantal klachten en
bezwaren zijn afgenomen. Volgens de Bijstandsbond is dat op zijn minst
gedeeltelijk onzin. In de praktijk is er bijvoorbeeld in Amsterdam bij
het indienen van een bezwaarschrift helemaal geen extra communicatie met
de betrokkene.
Wel is het zeer waarschijnlijk dat gemeenten steeds meer een beleid
aan het voeren zijn om bijstandsgerechtigden ervan te weerhouden om van
hun rechten gebruik te maken. Baanlozen die een bezwaarschrift willen
indienen of naar de rechter willen stappen, krijgen te maken met
ambtenaren die stevig op hen in gaan praten en hen onder druk gaan
zetten om af te zien van verdere procedures. In de zin van: je hebt toch
geen kans, het zit zo en zo in elkaar, bezwaar maken heeft daarom geen
zin, enzovoorts. Met andere woorden: mensen aan de onderkant van de
samenleving krijgen weer eens aangepraat dat verzet zinloos zou zijn en
dat ze zich koest zouden moeten houden. Maar het tegendeel blijkt waar
te zijn: alleen degenen die blijven vechten, kunnen successen boeken.
Piet van der Lende
Het is een feit dat het bestuursorgaan net als bij de WMO voor bezwaar vatbare belissingen te voorkomen door de burger in een soort fuik te laten lopen middels 'uinodiging tot gesprek' waarbij hij ter plaatse wordt gedwongen de tot dan ontbrekende motivering voor akoord te ondertekenen waarmee de burger zich zelf dan aanmerkt als 'arbeidsgehandicapte' en dan naar vermogen aan de onvrije arbeid wordt gezet. Er volgt dan doorgaans geen formele beslissing nu de burger immers akkoord is met diens diskwalificatie voor de reguliere arbeidsmarkt. In de zaak Moorlag stelde de arbeidsrechter vast dat juist vanwege het ontbreken van enige formele beslissing in bestuursrechtelijke zin, dat het civiele recht van toepassing was en hij bevoegd was te oordelen over het dus arbeidsrechtelijke geschil. Deze uitspraak biedt dus aanknopingspunten voor onvrijwillig werkenden.
BeantwoordenVerwijderen