Duitse Hoge Raad (Bundesverfassungsgericht) verbiedt gedeeltelijk strafkortingen voor werklozen

De Duitse staat mag bijstandsontvangers (in Duitsland Harz IV Empfänger genoemd) niet meer zo snel en zo verregaand korten op hun uitkering als tot nu toe, bijvoorbeeld wanneer zij onvoldoende naar het oordeel van de staat solliciteren of een baan weigeren. Dat heeft de Hoge Raad in Duitsland besloten. Lage kortingen zijn in principe toegestaan. De grote kortingen van 60% en meer gedurende een maand of zelfs uitsluiting van de uitkering gedurende een bepaalde periode zijn in strijd met de grondwet. De rechter beantwoordde dus de vraag of de strafkortingen verenigbaar zijn met de grondwettelijke garantie op een menswaardig bestaansminimum. Daarop is de bovenvermelde uitspraak gedaan.

Met name dus de kortingen van 60% en meer en gedurende een langere periode zijn niet toegestaan. Kortingen tot 30% zijn wel toegestaan. De bijzonder scherpe sancties voor jongere werklozen beneden de 25 jaar vielen niet onder de uitspraak. Daarover heeft de rechter zich niet uitgelaten. In het afgelopen jaar werden 3,2% van de bijstandsontvangers gekort. In 2018 werden 904.000 werklozen door samcties getroffen.

De uitspraak werd gedaan in het geval van een werkloze uit Erfurt, die in 2014 een baan als ploegenarbeider weigerde omdat hij liever in de verkoop wou. Ook een andere baan had hij geweigerd.


De uitspraak van de rechter heeft geleid tot spanningen in de regeringsoalitie van SPD en CDU. Moeten de Harz IV sankties helemaal worden afgeschaft? De CDU wil de sankties hadhaven, maar in de SPD zijn geluiden te horen die de vraga bevestigend beantwoorden. De voorzitter van de Jonge Socialisten (JUSO) Kevin Kündert eist dat, en hij wil dat de SPD op de partijdag in december daartoe een beslssing neemt. 'Wij willen dat de sankties afgeschaft worden'. De Harz IV wetten zijn ingevoerd onder leiding van SPD leider Gerhard Schröder, die dus medeverantwoordelijk is voor de kortingen. De JUSO voorzitter wil er nu vanaf. 'Het Harz IV-systeem ademt de ideologische geest van een tijd die voorbij is'. Ook de Groenen zijn voor afschaffing van de sankties.

In Nederland zou een dergelijke uitspraak van de rechter niet kunnen. Wij leven nog met het middeleeuwse archaïsche systeem, dat de regels van de bijstand niet mogen worden getoetst aan de grondwet, zodat bij ons de grondwettelijke garantie op een bestaansminimum een dode letter is.