Weg met het knip en plakwerk van de regering tegen de armoede. Er moet een structurele oplossing komen!

Veel mensen hebben gemerkt dat de boodschappen veel duurder worden door de torenhoge inflatie. Bovendien rijzen de prijzen van veel grondstoffen zoals gas de pan uit. Velen moeten plotseling bij de jaarlijkse afrekening honderden euro’s bijbetalen. Veel minima moeten zich in de schulden steken om dat allemaal te kunnen betalen. De armoede lijkt toe te nemen en in de media verschijnen veel interviews met mensen, die niet meer rond kunnen komen en in een financieel moeras terechtkomen waar geen uitweg uit is.

De afgelopen drie jaar heeft de beweging voor14 druk aan de weg getimmerd om een structurele oplossing van deze problematiek te eisen. Het is de beweging voor verhoging van het Wettelijk Minimumloon (WML) en de daaraan gekoppelde uitkeringen tot 14 euro per uur bruto. Deze eis is drie jaar geleden opgesteld, maar door de oorlog in Oekraïne waardoor alles duurder wordt, en de coronacrisis, lijkt deze eis alweer achterhaald. Waarbij ik overigens de indruk heb dat de oorlog in Oekraïne ook wel als smoes gebruikt wordt om de prijzen te verhogen.

Er gaan stemmen op 15 euro per uur te eisen. De beweging had succes. In veel sectoren, o.a. bij de gemeente-CAO en bij andere CAO’ s werd afgesproken dat het minimum uurloon 14 euro wordt. Terwijl drie jaar geleden een WML van 14 euro nog een utopisch perspectief leek, ver weg van de realiteit, hebben inmiddels veel politieke partijen verhoging van het WML als hun doelstelling aanvaard. Weliswaar niet allemaal 14 euro op korte termijn, maar toch een structurele verhoging van het WML. En ook de Sociaal Economische Raad adviseerde de regering het WML structureel te verhogen, al werden werkgevers en werknemers het niet eens over hoe hoog die verhoging dan zou moeten zijn.

Maar wat doet de nieuwe regering Rutte evenals de vorige regering Rutte? In de media debiteren Rutte en minister van armoede Schouten dat in het bedrijfsleven de lonen flink omhoog moeten. Maar dat werkgevers en werknemersorganisaties daarover gaan. Vrijblijvende propaganda voor de bühne. Zelf doen ze niets structureels. Ze reageerden op de campagne voor verhoging van WML door in het nieuwe regeerakkoord af te spreken dat het WML verhoogd zou worden met 85 cent per uur (7,5%) tegen het einde van de kabinetsperiode. Ver weg van het WML van 14 euro, en volstrekt onvoldoende om de toenemende verarming van de bevolking tegen te gaan.

In plaats daarvan nam de regering,  tijdens de coronacrisis en nu, hap snap maatregelen, incidentele tijdelijke uitkeringen aan groepen die het meest getroffen zouden zijn. Daarmee erkende de regering overigens wel, dat de hoogte van het WML en de daaraan gekoppelde minimumuitkeringen zoals bijstand voor velen volstrekt onvoldoende koopkracht opleveren om rond te kunnen komen. Laat staan dat ze een reserve kunnen opbouwen voor eventuele tegenslagen. Eerst werden tijdens de coronacrisis tijdelijke maatregelen genomen voor kleine zelfstandigen en ZZP-ers, die geen of weinig werk hadden door de lock downs, en werden bedrijven gesteund met tijdelijke loonkostensubsidies om mensen in dienst te houden. Nu heeft men na veel discussie besloten de volgens de regering 800.000 minima een energietoeslag van 800 euro te geven, een eenmalige uitkering die in de loop van 2022 uitbetaald moet zijn.

De gemeenten moeten de energietoeslag uitbetalen en nu al ontstaan er grote uitvoeringsmoeilijkheden. De 800 euro zou gelden voor alle minima tot 120% van het sociale minimum (bijstandsniveau). Maar veel minima tot 120% van het sociale minimum zijn bij de gemeente helemaal niet bekend en er moet dus een heel formulierencircus met vele ambtenaren uit de grond gestampt worden om die mensen in aanmerking te laten komen. De uitvoering van de uitbetaling van de energietoeslag via de gemeenten is erg ingewikkeld. Die uitvoering liep dan ook aanzienlijke vertraging op.

Veel gemeenten gaven in eerste instantie aan dat het geld dat de regering had uitgetrokken volstrekt onvoldoende was om dat aan de hele groep te betalen. Omdat de gemeenten bang waren er geld bij in te schieten kregen minima in sommige gemeenten alleen tot 110% van het sociale minimum een toeslag van 200 euro, in andere gemeenten smeren ze het geld uit over de groep tot 125% of 130% van het sociale minimum. Het is over het gehele land bezien volstrekt onzeker wie 800 euro krijgt en op wat voor termijn.

Daarop heeft de regering besloten na enige tijd achteraf nog eens een geldbedrag uit te trekken voor betaling van de toeslag. Geen structurele verhoging van het minimum maar werken met tijdelijke toeslagen heeft nog meer nadelen. Toeslagen zoals de energietoeslag voor een specifiek doel kunnen in strijd zijn met allerlei andere regelingen. Waardoor je daar niet meer voor in aanmerking komt. Zo moet bij kwijtschelding van gemeentebelastingen een zeer strenge vermogensnorm gehanteerd. Je vermogen moet 0 zijn. Staat de energietoeslag van 800 euro langer dan drie maanden op je rekening? Dan wordt het als vermogen gezien waar je belasting van kunt betalen. Gemeentebelastingen plus waterschapslasten kunnen oplopen tot wel 400 of 500 euro. Meer informatie vind je op de website van de Bijstandsbond. https://bijstandsbond.blogspot.com/2022/05/gevaar-bestaat-dat-minima-de.html

Kamerlid Pieter Omtzigt in de media: "Dit gaat in een nieuw uitvoeringsschandaal eindigen."

Er moet een structurele oplossing komen door verhoging van het WML en de gekoppelde uitkeringen tot 15 euro bruto en geen hap snap beleid dat leidt tot uitvoerings -schandalen.

Piet van der Lende

Gevaar bestaat dat minima de energietoeslag van 800 euro moeten inleveren in de vorm van belastingen

 Persbericht Bijstandsbond

Energietoeslag zit kwijtschelding van gemeentebelastingen een beetje in de weg. Gevaar bestaat dat minima de energietoeslag van 800 euro moeten inleveren in de vorm van belastingen

Voor kwijtschelding van gemeentebelastingen en waterschapslasten bestaan belachelijke regels. Je ‘vermogen’ moet 0 zijn. Is het een beetje meer, dan wordt er van uitgegaan dat je belasting kunt betalen. De energietoeslag van 800 euro voor de minima is een extraatje om de uit de pan gerezen energiekosten enigszins te kunnen dekken. Staat dit bedrag langer dan 3 maanden op je rekening, dan bestaat in principe het gevaar, dat het tot je vermogen wordt gerekend en dat je er belasting van moet betalen. De waterschapslasten en gemeentebelastingen kunnen in sommige gemeenten wel oplopen tot 400 of 500 euro tezamen. 

Voor kwijtschelding van waterschapslasten en gemeentebelastingen bestaan in principe de volgende regels. Voor kwijtschelding mag u niet meer geld op uw betaalrekening, spaarrekening of gezamenlijke rekening hebben dan het normbedrag voor kwijtschelding dat geldt voor je leefsituatie. (bijstandsniveau). Plus 1 maand kale huur plus 1 maand ziektekostenverzekering zonder het bedrag van gespreide eigen risico en minus de normpremie ziektekosten 2022. Bij een alleenstaande is dat 34 euro en bij een echtpaar 79 euro. 

Staat er ook nog wat spaargeld buiten de bovengenoemde bedragen op je rekening, dan wordt je geacht belasting te kunnen betalen. In de praktijk moet je de eerste 400 euro die je spaart weggeven aan de gemeentebelastingen en waterschapslasten. Pas wat je daarboven spaart, mag je houden. En dat bedrag aan gemeentebelastingen moet je ieder jaar betalen. Als iemand met een minimuminkomen dus in een jaar van meevallertjes 1000 euro spaart, en het jaar daarop zit het wat tegen dan kan hij die 1000 euro dus niet gebruiken om tegenvallers op te vangen. Alles moet ingeleverd worden bij de gemeentebelastingen. Dat geldt onder bepaalde voorwaarden ook voor het vakantiegeld, dat in mei/juni wordt uitbetaald. Dit vakantiegeld mag maximaal drie maanden op je rekening staan, want daarna wordt het als vermogen gezien waarvan je belasting kunt betalen. Die regel van drie maanden geldt in principe voor alle extra uitbetalingen, zoals vakantiegeld, 800 euro energietoeslag, teruggave eigen risico, etc. Die 800 euro energietoeslag wordt als bijzondere bijstand uitbetaald, en voor de gemeentebelastingen niet als inkomen gerekend. Maar als het langere tijd op je rekening staat is het vermogen en moet je gemeentebelastingen betalen. Dit werkt door op andere terreinen. Rechters gaan er in bijzondere bijstand zaken waarbij geprotesteerd wordt tegen afwijzing van bijzondere bijstand vanuit, dat je met een inkomen op bijstandsniveau kunt sparen en houden er geen rekening mee, dat je belasting moet gaan betalen. 

Een woordvoerster van de gemeente Amsterdam gaf aan, dat als de 800 euro na een half jaar nog op je rekening staat, omdat de naheffing van de energie nog niet heeft plaatsgevonden, en je krijgt aan aanslag belastingen, dan kun je een speciaal verzoek indienen om het vrij te laten. Maar dan moet je wel zelf aan de bel trekken. Bij de gemeente beschikken ze slechts over het saldo van 3 maanden bankafschriften, en ze kunnen dan niet zien dat het om een doeluitkering gaat die tot doel heeft energiekosten te betalen. Maar het is onduidelijk of ze wat dit betreft in alle gemeenten dezelfde regels hanteren.

Al met al bestaat er door de belachelijke regels op het gebied van kwijtschelding het gevaar, dat mensen met een minimuminkomen belasting moeten gaan betalen bij uitbetaling van de energietoeslag. 

Ongeveer een jaar geleden heeft de vorige regering de maatregel genomen, dat duurzaam arbeidsongeschikten en AOW-ers 2000 euro spaargeld mogen hebben, om toch voor kwijtschelding in aanmerking te komen. Maar door de trage besluitvorming is die maatregel nog steeds niet ingevoerd, en gelden voor dit jaar nog steeds de bovengenoemde belachelijke regels. Er wordt al jaren geprotesteerd tegen deze regels, en de Tweede Kamer heeft al jaren geleden een motie aangenomen dat de regels moeten veranderen, maar minister Ollengren weigerde systematisch de regels op het gebied van vermogen tegen de Kamermeerderheid in te veranderen en pas vorig jaar werd het besluit van de 2000 euro spaargeld voor specifieke groepen genomen. Overigens wellicht ten overvloede: de regels voor vermogen in de bijstand betreft andere bedragen maar dat heeft niets met de kwijtscheldingsregels te maken. 

Piet van der Lende

Tentoonstelling over tewerkstelling in het Amsterdamse Bos en op Schiphol in de tweede wereldoorlog en daarvoor

Er is een tentoonstelling over tewerkstelling in het Amsterdamse Bos en op Schiphol https://www.amsterdam.nl/nieuws/nieuwsoverzicht/joodse-werkkampen/

Het Amsterdamse Bos, waar ook voor de oorlog werklozen te werk werden gesteld met behoud van uitkering. Het Amsterdamse Bos, dat wij zo goed kennen van de projecten werken met behoud van uitkering enige jaren geleden, georganiseerd vanuit het reintegratiecentrum aan de Laarderhoogtweg, dat na de nodige zwartboeken van onze kant en een onderzoek van het Bureau integriteit van de gemeente en na alle schandalen die boven water kwamen gesloten is. Wel opmerkelijk dat ze erg laconiek doen over de tewerkstelling vóór de oorlog, alsof er toen geen sprake was van onderbetaling en beroerde arbeidsomstandigheden. De schandalen van enige jaren geleden worden niet genoemd. Maar er is natuurlijk wel een groot verschil tussen deze schandalen en de tewerkstelling van joden in de tweede wereldoorlog, die na enige tijd werden afgevoerd en vermoord in concentratiekampen. Voor de oorlog en enige jaren geleden werden geen mensen vermoord, hoe beroerd de omstandigheden ook waren, al hebben vele werklozen voor de oorlog en enige jaren geleden wel traumatische schade opgelopen. Voor velen staat het Amsterdamse Bos met zijn mooie natuur, groene weiden en bloemen meer in zijn algemeenheid symbool voor de ellende die de staat en/ of het fascisme mensen kan aandoen. Zo is de tentoonstelling in deze tijd van opnieuw opkomende extreem-rechtse krachten een waarschuwing om niet met hen in zee te gaan gezien de ellende die ons dan te wachten staat. Om te beginnen binnenkort in Frankrijk. Macron is in mijn ogen ook niks, maar de hemel beware ons voor het aan de macht komen van Le Pen.

Piet van der Lende

Blog van de Bijstandsbond wordt vernieuwd

 De blog van de Bijstandsbond wordt vernieuwd. Zo is er een contactformulier aan de site toegevoegd en een domeinnaam gekoppeld aan de blog. De blog is ook bereikbaar op https://bijstandsbond.amsterdam

Het emailadres is info@bijstandsbond.amsterdam

Gemeente Amsterdam werkt samen met het Europees Sociaal Fonds in de cohortaanpak

Verschillende bijstandsgerechtigden hebben donderdag 31 maart of de volgende dag een brief gekregen gedateerd 30 maart met als onderwerp: 'nieuwe werkwijze'. Het is een oproep om de gegevens van de bijstandsgerechtigde te controleren, te praten over werk of begeleiding of over vrijwilligerswerk. Bovenaan de brief staat behalve het logo van de gemeente Amsterdam ook het logo van het Europees Sociaal Fonds. Blijkbaaar heeft de gemeente geld gekregen uit deze pot om het project uit te voeren. In de brief wordt gesteld dat binnenkort telefonisch of schriftelijk contact wordt opgenomen voor een afspraak. De brief is ondertekend door de 'projectleider'. Wij veronderstelden dat het cohortproject afgelopen is en dit blijkbaar een nieuw project wat waarschijnlijk hetzelfde beoogt. We hebben onze conactpersonen bij de gemeente gevraagd om nadere informatie. Het blijkt anders te zitten.

Het antwoord luidt als volgt. De brief is vanuit programma Cohort Aanpak verstuurd. 

Er komen middelen uit Europa beschikbaar om werkgelegenheid te ondersteunen. Mensen aan het werk te helpen en te zorgen voor eerlijkere arbeidskansen voor alle EU-burgers. Gemeente Amsterdam zet deze middelen in om de Amsterdammers in de bijstand te ondersteunen en te begeleiden naar participatie -en of arbeidsmogelijkheden. Het logo van de Europese Unie is een van de publiciteitscriteria waaraan de Gemeente Amsterdam dient te voldoen om deze middelen in te zetten voor de Amsterdammer.

De Cohort Aanpak is een lopend programma en is ontstaan uit het programma ‘Meer kans op werk’, het programma loopt dit jaar nog door 5 gebieden van Amsterdam. Naast deze gebieden wordt de Cohort Aanpak ook ingezet voor de Economische Daklozen van Amsterdam.

Aanvankelijk werd de aankondigingsbrief van de Cohort Aanpak ondertekend door de projectleider, dit is inmiddels gewijzigd en ondertekend door de Klantbegeleider. Tevens is de afdeling Activering in deze brief gewijzigd naar; afdeling Werk en Participatie.

Tot zover de reactie van de gemeente. Blijkbaar loopt de cohortaanpak nog steeds door en wordt die nu gefinancierd met gelden van het Europees Sociala Fonds.

Piet van der Lende

Geef mij maar zon en wind. De energietransitie en de Minima

Deze column verscheen eerder in de MUG

In plaats van de eerder beloofde €200,- krijgen minima nu €800, - erbij om de gestegen energiekosten te kunnen betalen. Normaal kan er nooit iets bij. U kent de redeneringen. Steuntrekkers en minima moeten geprikkeld worden, anders blijven ze in hun hangmat hangen. Althans volgens de liberale heilsleer, die de hele maatschappij al ruim 40 jaar gegijzeld houdt. En nu zomaar €800,- erbij. Dat zegt iets over de waanzinnig gestegen energieprijzen en de bangheid voor een mogelijke sociale onrust die hieruit kan voortvloeien.

Maar het zegt ook iets over de energietransitie, en wat die ons tot nu toe heeft opgeleverd. Vooral langs de kust en op de Noordzee staan een heleboel windmolens en er komen er nog meer bij. Ook het aantal zonneweides zal flink toenemen, terwijl het grondgebruik al onder druk staat. Maar al die windmolenparken en zonneweides wekken soms zoveel elektriciteit op, dat het huidige elektriciteitsnetwerk het niet kan verwerken. Parken en weides worden domweg uitgeschakeld. Ondertussen betaalt u wel de hoofdprijs voor elektra, waarvan de prijs bepaald wordt door de duurdere op fossiele brandstoffen gestookte elektriciteitscentrales

Maar het kan ook anders. Maak de energievoorziening kleinschaliger en zorg dat het verbruik afneemt. Begin met isolatie van de ergste doorwaaiwoningen, waar zoals bekend de meeste minima wonen. Leg zonnepanelen op daken, waarvan de bewoners direct profiteren. Dan zal je ook zien dat het draagvlak onder de bevolking voor hernieuwbare energie weer zal toenemen. Het energienetwerk hoeft niet voor miljarden euro’s te worden aangepast. Je gebruikt de stroom, waar die wordt opgewekt.

Bovendien wordt men onafhankelijk van een energiemarkt, die nu in handen is van een paar monopolisten. Dat is de reden dat liberalen plots zomaar 800 euro weggeven aan minima. Ze willen de energiemarkt in stand houden, zodat er in de toekomst ook verdiend kan worden. De energietransitie biedt ons nu de kans om energie  neutraal te worden én de energievoorziening te democratiseren. Net als lucht is energie geen verdienmodel. Wind en zon zijn geen handelswaar.

Jacques Peeters is spreekuurmedewerker van de Bijstandsbond 

De Bijstandsbond presenteert: muzikale boost voor de minima om 20.00 uur en een boekenmarkt om 19.00 uur op 2 april

De Bijstandsbond verzorgt een optreden van het strijdliederen koor 'Verzet per Couplet' uit Amsterdam.

Op zaterdag 2 april om 20.00 uur zullen in het Tet-Theater Bilderdijkstraat 165B strijdliederen gezongen worden. Iedereen mag meezingen. Een hart onder de riem voor alle mensen die in deze donkere oorlogsdagen niet meer kunnen rondkomen omdat de prijzen de pan uitrijzen.

Om 19.00 uur is er een boekenmarkt waar leden gratis boeken kunnen uitkiezen en meenemen. Voor anderen kosten de boeken 2 euro. Tevens zijn verkrijgbaar uitgeversrestanten van uitgeverij de Dolle Hond. Gratis.

Een greep uit de liederen die om 20.00 uur gezongen worden:

A las barricadas

Bella Ciao

Voorwaarts niet vergeten

Bread and roses

Dancing on the ruins

Ymere stop de leegverkoop

Eenheidsfrontlied

En nog meer en desgewenst de Internationale of strijdliederen uit Zuid-Afrika

Een greep uit de boeken die je kunt meenemen:

Wessel Visser en Rien Wijnhoven. Baanbrekende politiek. De achterkant van de massale werkloosheid.

Muhammad Yunus - Bankier voor de armen. Naar een wereld zonder armoede.

Paul Lafargue - Het recht op luiheid

Will Tinnemans - Voor jouw tien anderen. Uitbuiting aan de onderkant van de arbeidsmarkt

Dirk Horringa - Het drama van de hyperwerkloosheid

Ivan Illich - Het recht op nuttige werkloosheid

Henk Krijnen - Het zekere voor het onzekere. De noodzaak van een collectief stelsel van bovenminimale uitkeringen.

Tribunaal Vrouwen en de staat.

Heinz Mólders - Laat maar zien dat je er bent. Een onderzoek naar de beleving en gevolgen van baanloosheid.

En nog veel meer boeken!!!!

Waar: Tet Theater in woon-werk pand Tetterode

Bilderdijkstraat 165 B

Amsterdam

Wanneer: 2 april 2022

Aanvang 19.00 uur

Wij willen graag dat je van te voren opgeeft of je komt om een overzicht te hebben van het aantal bezoekers.  

Bijstandsbond

020-6898806

06-20367458

info@bijstandsbond.org

Energietoeslag van 200 euro in Amsterdam uitbetaald aan sommigen

 Zal me benieuwen of de uitbetaling van de energietoeslag een beetje vlot gaat verlopen. Ik denk dat het een grote logistieke operatie is, want van de AOW-ers, WAO-ers, WiA WW-ers etc. die niet bij de gemeente bekend zijn moet ik denk via een formulier eerst vastgesteld worden of ze aan de voorwaarden voldoen. En de meeste minima zijn bij de gemeente niet bekend. In de loop van de dag is de energietoeslag van 200 euro voor de minima tot 120% van het sociale minimum uitbetaald in Amsterdam aan de minima die als zodanig bij de gemeente bekend zijn. In Nederland komen 850.000 huishoudens in aanmerking voor de toeslag; 350.000 slechts van hen zijn bekend bij de gemeenten. Wanneer je niet bekend bent bij de gemeente moet je de toeslag zelf aanvragen. Dat kan in Amsterdam door uw e-mailadres aan de gemeente door te geven. (Dat moet je dan wel hebben natuurlijk) De gemeente Amsterdam stuurt u een bericht via de mail zodra de informatie bekend is. Dat zal uiterlijk eind april zijn. Met andere woorden: mensen die niet bekend zijn bij de gemeente kunnen op zijn vroegst eind april de toeslag aanvragen.

De overheid gaat het bedrag van de energietoeslag verhogen. Hierdoor kunt u later in het jaar nog meer energietoeslag krijgen.

Meer informatie en mailadres doorgeven volgens de website van de gemeente Amsterdam: amsterdam.nl/werk-inkomen/hulp-bij-laag-inkomen/regelingen-alfabet/energietoeslag

Deze link leidt je echter naar tips voor energiebesparen en ik zie nergens dat je je emailadres kunt doorgeven. De optie is er niet.

Piet van der Lende

GGD gaat zonder overleg onaangekondigd over tot spoedontruimingen

 

Bij de Bijstandsbond komen verschillende signalen binnen dat de GGD op grote schaal bezig is met onaangekondigde spoedontruimingen. Sommige mensen hebben hun huis volgebouwd met spullen die ze verzameld hebben van oude kranten tot prullaria. De gemeente is van mening, dat deze mensen in strijd handelen met het bouwbesluit. Omdat door de grote verzamelingen in het huis gevaarlijke situaties ontstaan. Daarom wordt er rigoreus ingegrepen. De GGD komt onaangekondigd langs en gaat via een spoedprocedure, zonder overleg je huis leeghalen. Alles wordt weggegooid terwijl het in een groot aantal gevallen helemaal niet op die manier hoeft. Er vindt zoals gezegd geen overleg plaats over eventuele dingen die je wilt behouden, of een overleg over hoe de situatie verbeterd kan worden. Er wordt kunstmatig 'spoed' gecreeerd en de ontruimingen gebeuren met een machtiging van de burgemeester. Zelfs deurwaarders werken niet op deze manier.

Piet van der Lende

Sociaal ondernemen in de marge

 Ook verschenen op Konfrontatie.nl

maandag, 14 maart 2022

Nederland kent een rijke traditie van activiteiten, die in een of meerdere opzichten het tegenbeeld zijn van het kapitalisme, waarbij (groepen) mensen concrete alternatieven proberen te ontwikkelen door de productie van goederen en diensten zelf ter hand nemen op basis van idealen als solidariteit, gelijkwaardigheid in de beslissingen, kleinschaligheid, milieuvriendelijkheid, afschaffing van loonarbeid, doorbreking van de scheiding tussen hoofd- en handarbeid, etc. Velen zien hierin een manier om van binnenuit het kapitalisme te hervormen. Is dat een reele optie?

Tine de Moor is van huis uit een historica die de opkomst en ondergang van initiatieven voor zelfbeheer en zelfregulering door burgers heeft bestudeerd. Ze noemt dat 'instituties voor collectieve actie'. Daarbij blijken er drie grote golven geweest te zijn in de West-Europese geschiedenis waarin mensen zelf het heft in handen namen, los van de staat en gedeeltelijk tegen het marktdenken in, waarbij ze groepsgewijs de productie van goederen en diensten en de regulering van de lokale samenleving vorm gaven.

De eerste golf van initiatieven ligt in de Middeleeuwen. Na ongeveer 1100 ontstonden in Nederland de steden en werden kooplieden steeds belangrijker in de handel. Ook werd de productie van niet-agrarische goederen, dus door ambachtslieden, in die steden geconcentreerd. De opkomst van de steden ging gepaard met een bevolkingsexplosie. Nieuwe moerasgebieden werden ontgonnen waarbij de boeren die dat deden niet langer meer horige van een heer wilden zijn, maar vrije boeren wensten te worden die pacht zouden gaan betalen.

Vanaf 1200 tot 1300 zien we dan de opkomst van gilden en markegenootschappen in de dorpen, met grond in gemeenschappelijk eigendom en gezamenlijk bestuurd, in burenhulpstructuren, en in het noorden van Nederland een grote mate van zelfstandigheid in het besturen van de samenleving in min of meer autonome gebieden, die niet meer onderworpen waren aan de principes van het leenstelsel. Omstreeks 1100 was er wel een rauw soort kapitalisme in opkomst in de groter wordende steden, al bleven veel rurale gebieden sterk op zelfvoorziening buiten de markt gericht. De opkomst van collectieve instituties was een reactie op de doorgeschoten marktwerking.

De tweede golf van initiatieven ligt aan het einde van de negentiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw. Toen was er onder leiding van de liberalen een sterk doorgevoerde kapitalistische markteconomie, die veel ellende, armoede, verpaupering en desintegratie met zich meebracht. In de opkomende arbeidersbeweging werden nieuwe collectieve instituties opgericht, de vakbonden, die de rechten van de arbeiders moesten verdedigen. Maar daarnaast was er ook een nieuwe golf van initiatieven om in zelfbeheer de productie van goederen en diensten weer ter hand te nemen buiten de kapitalistische markteconomie om, of om als groep in die markteconomie sterker te staan tegenover puur kapitalistische producenten.

Zo kwam de cooperatieve gedachte op. Kleine ondernemers, bijvoorbeeld boeren, richtten cooperaties op om via samenwerking de leverantie van grondstoffen, verzekeringen tegen bedrijfsrisico's en de afzet van producten te organiseren, zodat ze puur kapitalistische ondernemingen beter konden beconcurreren en de opbrengsten van hun bedrijfsvoering aan hen zelf ten goede kwamen en niet verdwenen in de zakken van de rijken. Ook deze tweede golf van initiatieven is dus een reactie op de sterk doorgevoerde, rauwe kapitalistische markteconomie.

Volgens De Moor staan we nu aan het begin van een derde golf. Cooperatieve samenwerkingsverbanden, broodfondsen voor zzp-ers, woon-werk gemeenschappen, collectieven voor de productie van duurzame energie en dergelijke schieten als paddenstoelen uit de grond. Dergelijke initiatieven zijn er bijvoorbeeld ook veel in de zorg. De Moor produceert statistieken waaruit die derde golf blijkt. Bijvoorbeeld de sterke toename van het aantal cooperatieve samenwerkingsverbanden sinds 2005.

De Moor ziet naar aanleiding van de derde golf wat al te rooskleurig een nieuwe samenleving opdoemen, waarin staat, markt en collectieve instituties elkaar zouden aanvullen en waarbij een grotere sociale rechtvaardigheid bereikt zou worden. Een opbouw- en welzijnsorganisatie als stichting Omslag focust sterk op wat zij noemen sociaal ondernemers. Van de website: 'Sociaal ondernemers nemen het initiatief om werk toegankelijk te maken voor iedereen. Zij stellen het doel (werk) voor de winst en investeren in mensen. De Europese Commissie stimuleert. Nu moeten we de omslag maken'.

Laten we eens een schatting maken van hoe groot de beweging is die Tine de Moor en de stichting Omslag naar voren halen. Sociaal ondernemen is de laatste jaren sterk in opkomst. In vijf jaar tijd groeide het aantal bedrijven in Nederland met 80 procent tot circa 5000 in 2019, blijkt uit de Social Enterprise Monitor 2019. Maar Nederland kent maar liefst 1.9 miljoen bedrijven (CBS 2020). De meeste sociale ondernemingen hebben tussen de 2 en 10 mensen in dienst (51%).

Ondanks de sterke groei maken sociale ondernemingen, die voor 46% als sociale doelstelling hebben gehandicapten en langdurig werklozen in dienst te nemen, slechts een zeer klein deel uit van de totale economie. Zij helpen -dikwijls met grote loonkostensubsidies- slechts tussen de 10.000 en 50.000 mensen aan het werk op een beroepsbevolking van 9,7 miljoen. Dit zet geen zoden aan de dijk en heeft geen invloed op macro-ontwikkelingen op het gebied van werkgelegenheid, werkloosheid en arbeidsmarkt.

Bovendien zijn in dergelijke sociale ondernemingen de werkwijzen soms aanvechtbaar, zoals de verspreiding van de werk-werk ideologie en het traditionele arbeidsethos, waarbij eraan voorbijgegaan wordt dat velen niet kunnen werken in betaald werk en waarbij de arbeidsvoorwaarden soms slecht zijn, zoals het werken met behoud van uitkering. We zijn dan ook zeer ver verwijderd van de omslag waar stichting Omslag voor pleit. Zelfs als de huidige sterke groei zich doorzet zijn we nog decennia verwijderd van een beetje invloed op de macro-ontwikkelingen.

Maar er kunnen ook andere doelstellingen zijn dan mensen aan het werk helpen, bijvoorbeeld in een cooperatie de energiebesteding ter hand nemen. Hoeveel cooperaties zijn er in Nederland, waarvan Tine de Moor zegt dat hun aantal sterk toeneemt? De Nationale Cooperatieve Raad (NCR) geeft de volgende cijfers. Er waren in 2020 3309 cooperaties actief in Nederland. Dit is een toename van 778 ten opzichte van 2016: ruim 30%. Tine de Moor haalt deze toename aan.

In het eerste kwartaal was er een totaal van 9304 ingeschreven cooperaties. Hiervan is een groot deel (64%) aangemerkt als 'niet cooperatief actief'. Deze cooperaties bevatten geen of zeer beperkte economische activiteiten, zijn niet cooperatief georienteerd en/of zijn niet zichtbaar. Soms bestaan deze uit financiele holdings of zijn ze als investeringsvehikel of om fiscale redenen ingeschreven als cooperatie.

De Energie sector is het meest gegroeid ten opzichte van 2016, met maar liefst 152 procent. Onder deze sector vallen cooperaties die zich richten op duurzaamheid, windenergie, zonnepanelen en biomassa. Deze cooperaties zijn vaak opgericht door burgers en/of agrariers die op eigen initiatief duurzame energie willen opwekken. Afgezet tegen het totale aantal bedrijven in Nederland is ook vanuit deze gezichtshoek het aantal bedrijven in cooperatieve vorm beperkt.

Laten we er nog op een andere manier naar kijken, bijvoorbeeld de voedselproductie. Wereldwijd was in 2019 ongeveer 72,3 miljoen hectare van alle landbouwgrond in gebruik voor biologische landbouw. Daarmee kwam het uit op een percentage van 1,5% van alle wereldwijde landbouwgrond. Het aandeel biologisch bewerkte landbouwgrond in Europa was in 2019 3,3% (16.5 miljoen hectare), in de Europese Unie 8,1% (14.6 miljoen hectare). In 2016 waren er 295.577 producenten. Qua landbouwareaal dat biologisch beplant wordt loopt Nederland met 4% (80.000 hectare) in 2021 achter op de rest van Europa. Begin 2021 telde Nederland 2115 landbouwbedrijven die biologisch gecertificeerd zijn bij Skal Biocontrole. Nederland telde in 2014 ongeveer 350 biologische melkveehouders. In 2017 was dit aantal gestegen naar 481.

Al deze cijfers zijn weliswaar een ruwe indicatie van het aantal ondernemingen die mooie doelstellingen bij hun productie hebben, zoals milieuvriendelijk produceren, werklozen aan het werk helpen, alternatieve energie produceren, democratie en zeggenschap over de productie, etc. maar ze maken wel duidelijk dat een alternatieve manier van produceren slechts een marginale rol speelt in de totale economie. We zijn wel zeer ver verwijderd van het ideaal van Tine de Moor, waarin naar aanleiding van de derde golf van initiatieven een nieuwe samenleving ontstaat, waarin staat, markt en collectieve instituties elkaar zouden aanvullen en waarbij een grotere sociale rechtvaardigheid bereikt zou worden.

Ook als de huidige groei doorzet zijn we nog vele decennia op zijn minst verwijderd van dat ideaal. De Moor overdrijft de invloed van de huidige golf van initiatieven. Het is onvergelijkbaar met de structuren in de Middeleeuwen, toen de gilden en de markegenootschappen in Noord-Nederland een groot deel van de productie uitmaakten en integraal onderdeel waren van de samenleving. Mijn conclusie is, dat het opzetten van sociale ondernemingen een mooie doelstelling is, maar weinig invloed heeft op de hoofdmanier waarop goederen en diensten geproduceerd worden in het kapitalisme.

Piet van der Lende

energietoeslag (II)

 Gisteren heb ik een bericht op de weblog gezet dat de minima 200 euro energietoeslag krijgen. Maar gisteren werd ook het volgende bekend

Het kabinet heeft besloten tot een pakket aan maatregelen om de prijzen van energie te dempen en de koopkracht te verbeteren. Hiervoor is 2,8 miljard euro uitgetrokken. De steun duurt in elk geval een half jaar.                                                         

De accijns op benzine wordt op 1 april met 17 cent per liter verlaagd. Dan gaat de dieselaccijn met 11 cent omlaag. Op 1 juli daalt de btw op gas en stroom van 21 procent naar 9 procent.                                 

Minima krijgen via hun gemeente een hogere tegemoetkoming voor de gestegen energieprijzen. Het eerder toegezegde   bedrag van 200 euro gaat naar 800 euro. Het kabinet wil de steun snel geven. 

Wanneer de verhoging van 200 euro naar 800 euro uitbetaald wordt is nog niet bekend. Ik neem aan dat 23 maart 200 euro uitbetaald wordt en pas later de resterende 600 euro omdat het te kort dag is om alles voor 23 maart te organiseren.. Maar weten doe ik het niet.

Piet van der Lende