Neo feodalisme en systeemveranderingen in het kapitalisme. Loopt het kapitalisme op zijn eind?

 Klik hier voor onze webstek solidariteit.nl

------------------------------- Extra -------------------------------

Terugblik op het jaar 1924 met uitstapjes naar 2024 - Harry Peer
Komt een vakbond bij de dokter - Sjarrel Massop
Bijzondere bijdrage van Bob van Gelderen in 1913 - Herman Pieterson
Democratie en strijdbaarheid in de winkelstraat - Sjarrel Massop

---------------------------- Overgenomen ----------------------------

Geweld en regeringspolitiek - Hans Boot
Winkelketens boeren goed, maar bezuinigen op kerstpakketten - Lennert Rietman
Uitstel invaren: Nogmaals de argumenten op een rij - Landelijk Actiecomité Red het Pensioenstelsel

Solidariteit - Commentaar 528 - 29 december 2024

Neo feodalisme en systeemveranderingen kapitalisme

Piet van der Lende

De vraag is of we na het tijdperk van het neoliberalisme in een nieuwe fase van het kapitalisme zijn beland of dat de huidige ontwikkelingen een voortzetting van het neoliberalisme zijn. Op links wordt daar verschillend over gedacht. Is het neoliberalisme dood? En nog sterker, is het kapitalisme dood? Sommigen vinden van wel, anderen weer niet. Er zijn theoretici die betogen dat we in een nieuwe productiewijze terecht zijn gekomen. Daarbij vindt vergaren van rijkdom via kapitaalaccumulatie niet meer plaats met meerwaardevorming, maar door pacht en huur.

Al een aantal jaren wijzen verschillende schrijvers erop dat er een andere productiewijze aan het ontstaan is: het 'neo feodalisme' of 'techno feodalisme' of' 'techno kapitalistisch feodalisme'. Ze bedoelen hiermee dat er een nieuw tijdperk van uitbuiting door rijke miljardairs in regionale elites ontstaat. Een tijdperk dat doet denken aan het feodale stelsel in de middeleeuwen, waarin een adellijke elite zich door middel van een leenstelsel met geweld de rijkdom toe-eigende. Dat geschiedde door systematische uitbuiting van grote bevolkingsgroepen die als horigen of slaven leefden en onmogelijk konden ontsnappen aan het systeem.

Stroomversnelling

Soms gebeurde dit door de rechtvaardiging van een totalitaire ideologie, in samenwerking met de kerk, waardoor de slachtoffers zich 'vrijwillig' aan de onderdrukking onderwierpen. De adel voerde vele bloedige oorlogen over de toegang tot de macht en rijkdom. Het middel om de waarde te verwerven was de huur of pacht die de boeren voor gebruik van het land moesten betalen. De vraag is: gaan we naar een vergelijkbare vorm van feodalisme? Worden we allemaal de nieuwe horigen en slaven van de nieuwe adellijke elite? En zijn bedrijven de nieuwe vazallen van de elite? Verschillende schrijvers veronderstellen van wel.

De discussie over het neo feodalisme is in een stroomversnelling gekomen omstreeks 2020 en kreeg nieuwe impulsen door het boek Techno capitalist feodalism van Michel Luc Bellemare. (1) De discussie werd aangezet door de verschijning van boek Techno feudalism: What Killed Capitalism. Geschreven door Yanis Varoufakis die minister van Financiën in Griekenland is geweest en als econoom verschillende publicaties op zijn naam heeft staan. (2)

Varoufakis

De opvattingen van Varoufakis: de Amerikaanse Big techbedrijven zijn zoals de feodale landheren van Europa in de middeleeuwen. Deze monopolies bezitten de digitale grond waarop de wereldeconomie is gestoeld en vragen steeds hogere huren voor het gebruik van hun geprivatiseerde infrastructuur. Amerikaanse Big techbedrijven hebben in wezen de wereld gekoloniseerd. Deze nieuwe vorm van gemonopoliseerd technologisch kapitaal is als cloudkapitaal, eigendom van oligarchen die Varoufakis 'cloudalisten' noemde. ('cloud': is een plaats om bestanden op te slaan, buiten de computer of telefoon, maar via internet toegankelijk).

De digitale platforms met hun 'digitale leengoederen' (cloud fiefdoms),verschillen van 'aards' kapitaal. Door het gebruik van platforms en dataverzamelingen leveren de consumenten gratis informatie aan de techbedrijven die deze informatie vervolgens gebruiken om hun 'cloud platform' te bouwen. Grote techbedrijven kunnen een pacht verdienen op het bezit van hun platform. Winst, een centraal gegeven van het kapitalisme, is voor deze bedrijven niet meer belangrijk. Als 'klassieke' kapitalisten - Varoufakis noemt ze 'vazallen' - nog willen verkopen, dan moeten ze namelijk via zo'n platform of leenstelsel doen. En van die verkopen, moeten ze een bepaald percentage afdragen. Ook als de bedrijven reclame willen maken op de platforms van de techbedrijven moeten ze betalen. Volgens Varoufakis hoeven deze techbedrijven helemaal niets te produceren, ze hebben namelijk het monopolie om verkopers en kopers met elkaar te verbinden. Ze zijn 'vrij' van de druk van de markt om goedkopere, betere producten te produceren, vrij van de constante angst dat een concurrent met een product komt dat hun marktaandeel 'steelt'. Concurrentie wordt door de grote monopolieplatforms uitgeschakeld.

Kritiek

Er is veel kritiek gekomen op de analyse van Varoufakis. Vaak wordt erkend dat 'cloudalisten' belangrijke inkomsten halen uit hun bezit van leengoederen. Maar ze zijn daarnaast ook niet onafhankelijk van loonarbeid. De dienstensector steunt op precaire werkers. Grote techbedrijven hebben soms meer dan een miljoen mensen in dienst, zoals Amazon dat de tweede werkgever is in Amerika. De logica en het streven naar rijkdom van de cloudalisten zouden nog steeds afhankelijk zijn van kostenefficiëntie, gestuwd door concurrentie, waar de arbeidskosten gedrukt worden om de winstmarges te maximaliseren en meerwaarde te produceren. In feite werkt 99 procent van de bedrijven in het kapitalisme nog steeds volgens de klassieke methode van meerwaardevorming. De klassieke tegenstellingen tussen arbeid en kapitaal en de klassenstrijd in het kapitalisme zijn dus niet zomaar verdwenen, maar ze nemen nieuwe vormen aan. Denk maar aan de syndicale strijd van Amazon Labor Union (ALU) met Chris Smalls tegen Amazon in de VS. (3) Ook in Europa hebben werknemers van Amazon op Black Friday in 2023 in meerdere Europese vestigingen het werk neergelegd. Ze eisten meer loon en betere arbeidsomstandigheden.

De stakingsacties werden georganiseerd door de internationale vakbond UNI Global Union en vonden plaats in meer dan dertig landen en duurden meerdere dagen. Het kapitalisme met zijn klassenstrijd functioneert, aldus de critici, nog in veel opzichten als vanouds en het grootste deel van de bevolking is om te (over)leven nog steeds afhankelijk van loonarbeid. (4)

Nadere analyses

Onlangs heeft Reijer Hendrikse (politiek econoom) getracht tot een synthese van de twee standpunten te komen. Hij duikt daarvoor in de geschiedenis en concludeert dat de stelling dat het kapitalisme het feodalisme volledig vernietigde niet juist is. In de verschillende ontwikkelingsstadia van handelskapitalisme tot industrieel kapitalisme hebben kapitalistische productiewijze en feodale verhoudingen altijd in een wissende combinatie naast elkaar bestaan. Eerst in de tijd van de handelssteden en de handel en later in de tijd van het monopolie kapitalisme van begin twintigste eeuw, waarbij het imperialisme betekende dat kapitalisme in de kernlanden in het westen werd gecombineerd met feodale verhoudingen in de periferie.

Hendrikse concludeert dat het kapitalisme verschillende perioden kent, waarin het of dynamisch is en alle oude verhoudingen vernietigt, of 'gestold' kapitalisme, waarin de oude feodale verhoudingen weer bovenkomen. Bestudering van het historisch proces leert dat er geen zuivere, plotselinge overgang plaatsvindt van het ene 'zuivere model' naar het andere. Hendrikse spreekt over de tegenwoordige tijd als 'vloeibaar feodalisme', een combinatie van feodale praktijken en aangepast kapitalisme. (5)

Prioriteiten voor linkse eisen

Hoe kan links weer aantrekkelijk worden voor grote delen van de bevolking? Gezien bovenstaande analyse moet volgens mij een kritiek op het kapitalisme en het techno feodalisme, verbonden worden aan een kritiek op de controlemaatschappij waar we in het dagelijks leven last van hebben. Het gaat om strijdbare analyse van Big Tech en de groeiende controlemaatschappij, waarin publieke waarden verslijten en een autoritaire samenleving ontstaat.

De controlemaatschappij koloniseert alle domeinen van het leven. Onbehagen daarover biedt een goede mogelijkheid mensen met een goede kritiek te verbinden. Dit kan worden aangevuld met een hoopvolle visie over de plaats van de technologie in de samenleving. Bijvoorbeeld door te eisen dat de grote platforms onder publieke controle worden gebracht of initiatieven nemen om coöperatieve platforms op te zetten. (6) De New Yorkse taxichauffeurs hebben een nieuw platform opgericht. Arro genaamd. Arro laat, net als Uber, zien of er taxi's in de buurt zijn die dan met een druk op de knop worden opgeroepen. De arbeidsomstandigheden en arbeidsvoorwaarden zijn bij Arro beter dan bij Uber. Duizenden taxi's werken al met de 'app' en de bedoeling is dit zo snel mogelijk uit te breiden. Ook in Nederland zijn er acties geweest van taxichauffeurs tegen de slechte arbeidsomstandigheden bij Uber.
En we kunnen de Europese petitie tekenen, waarin de slechte arbeidsomstandigheden van Amazon aan de kaak worden gesteld. "Roep Amazon ter verantwoording!" Bescherm arbeidsrechten - wemove.eu

(1) Michel Luc Bellemare, Techno-capitalistic-feudalism.(Scientific Anarchist-Communism), 2020.
(2) Yanis Varoufakis, Technofeudalism: What Killed Capitalism, 2023.
(3) Luis Feliz Leon, De arbeid(st)ers van Amazon behalen historische overwinning - (E457-1).
(4) Zie voor een vlammende kritiek: Michel Luc Bellemare, Techno-Feudalism: (A Short And Direct Critique In The Name Of Techno-Capitalist-Feudalism) - Academia.
(5) Reijer Hendrikse, Terug naar de toekomst. Kapitalisme als vloeibaar feodalisme? Researchgate.
(6) Niels Niessen, Claim het dagelijks leven terug. En wordt als links weer een emancipatiebeweging. In: Het kapitalisme voorbij. Wetenschappelijk bureau van Groen Links. Van Gennep, 2022.

Dit is nummer 528 van Solidariteitcommentaar. We brengen veertiendaags een e-mail uit met brandend commentaar op actuele ontwikkelingen. Het commentaar verschijnt eveneens op onze webstek solidariteit.nl. De versie op de webstek is opgemaakt en eenvoudig te printen.
Vrienden en bekenden zijn welkom en kunnen zich gratis abonneren op ons elektronisch commentaar: solidariteit.nl/webzine.html. Opzeggen kan daar ook.
Of mail ons via redactie@solidariteit.nl.

Nieuwjaarswensen en oproep een financële bijdrage te betalen

 Amsterdam, 25-12-2024

Aan de leden, donateurs en symphatisanten van de Bijstandsbond,

Allereerst mede namens de andere medewerkers van de Bijstandsbond de beste wensen voor 2025. Ik hoop dat het dit jaar goed met je mag gaan.
Hierbij vraag ik aan het begin van het nieuwe jaar weer de contributie voor 2025 over te maken. De contributie bedraagt 22 euro per jaar maar meer of minder mag ook.

Je kunt de contributie overmaken op girorekening NL22 INGB 0004 5548 41 t.n.v Bijstandsbond Amsterdam. Maar je kunt de contributie ook contant betalen op ons kantoor tijdens spreekuurtijden. Indien je nog niet bezig bent met internetbankieren kun je ook
een overschrijvingskaart gebruiken. De acceptgiro's hebben wij afgeschaft. Het spreekuur is op dinsdag en donderdag om 11.00 uur tot 16.00 uur, en vanaf 13.00 uur is een advocaat van VHM advocaten aanwezig.

De Bijstandsbond is een vereniging van vrijwilligers. Er zijn geen betaalde krachten. De werkzaamheden worden verricht door mensen die zelf een minimumuitkering of minimum inkomen uit ander werk hebben. De staande organisatie wordt gefinancierd door een bijdrage van de gemeente en bijdragen van de leden. De kosten kunnen laag gehouden worden omdat we in het woon-werk pand Tetterode in Amsterdam weinig huur betalen. De Bijstandsbond heeft de ANBI status. De Bijstandsbond zit momenteel erg krap in haar financiële jasje en we zouden een financiële bijdrage erg op prijs stellen.

Ik hoop wat van je te horen!

Met vriendelijke groet,
Piet van der Lende

Chronisch zieken worden weer gepakt in Amsterdam

 Persbericht Bijstandsbond

Bezuinigingen op de vergoeding voor dieetkosten bij de gemeente

De gemeente Amsterdam gaat de kosten van dieet niet meer volledig vergoeden. Nu is het zo dat dieetkosten uit de bijzondere bijstand worden betaald en dan moet de gemeente de volledige extra kosten vergoeden op basis van de NIBUD-Belastingdienstnormen. (daadwerkelijke meerkosten). De gemeente heeft op 6 december 2004 beleid met terugwerkende kracht aangenomen tot 1 januari 2024. Dat mag niet, de rechter zal dit afkeuren. Bij het nieuwe beleid geeft de gemeente voor dieet nog maar een tegemoetkoming geven vanuit de WMO zonder toepassing van de NIBUD normen, dus lager. Het wordt nu een tegemoetkoming. Deze maatregel is onjuist. Dieetkosten vallen niet onder de WMO, heeft de Centrale Raad van Beroep uitgemaakt in 2022. Mensen die nu bijstand voor dieetkosten aanvragen krijgen minder vergoed en wat het beleid met terugwerkende kracht betekent voor mensen die op dit moment hun dieetkosten vergoed krijgen is onduidelijk.

Voor meer informatie:

Piet van der Lende
06-20367458

videoclip Bijstandsbond

 

wereld armoede dag

Armoede is weer in het nieuws. Vandaag, 17 oktober, is het wereld armoede dag. Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) en het NIBUD produceerden een nieuwe definitie van wat armoede is en in de kranten stond dat de meeste armen nu in Amsterdam wonen. Geen wonder, want de arbeidsmarkt is daar extreem geflexibiliseerd en veel werkzoekenden zijn aangewezen op flexibele, slecht betaalde baantjes waarmee ze niet uit de armoede komen. Dit wordt versterkt door de huidige politieke coalitie in Amsterdam, waarbij baanlozen op grote schaal onder druk gezet worden door de sociale dienst deze flexibele baantjes te aanvaarden. De baanlozen worden daarbij soms schandelijk behandeld. Hierover heet de Bijstandsbond twee klachtenboeken geschreven. En vandaag gaat de Tweede Kamer in debat over armoede en schuldenbeleid. De nieuwe definitie van het SCP en het NIBUD zal wel koren op de molen van (extreem) rechtse partijen zijn, die zullen beweren dat het minimumloon hoog genoeg is. In de nieuwe definitie is het vermogen meegenomen, en dan zou je kunnen concluderen dat veel armen voldoende reserves hebben. Er zouden ongeveer 300.000 minder armen zijn dan tot nu toe verondersteld, het zouden er nu een half miljoen zijn, op zich natuurlijk al veel te veel in een rijk land als Nederland. Maar er is meer. Een zo 'n cijfer zegt niets over het feit dat de uitkeringen en het minimumloon structureel te laag zijn. Sommige mensen die in armoede leven hebben een kleine reserve opgebouwd van soms enkele duizenden euro's uit de tijd dat ze bijvoorbeeld werk hadden en meer verdienden. Dat is voor onvoorziene omstandigheden en met de structureel te lage uitkeringen verdwijnt die reserve als sneeuw voor de zon als je wat langer op het minimum zit, omdat de uitkeringen te laag zijn. Dat blijkt ook uit het feit, dat de armen die wat langer op het minimum zitten armer zijn geworden. Ook zegt het nieuwe cijfer niets over de omvang van de armoede. Sommige mensen weten zich aan de armoede te ontworstelen, omdat ze weer aan het werk gaan of omdat ze een kleine erfenis krijgen, of omdat ze gepensioneerd zijn. Maar dat betekent dat de groep die in armoede leeft deels wisselend is. Veel meer mensen dan het cijfer doet vermoeden hebben in de loop van de tijd kortere of langere tijd met armoede te maken. Piet van der Lende Bijstandsbond 020-6898806 info@bijstandsbond.org

Book of Complaints: Bijstandsbond Urges Unemployed to Report Poor Treatment by Client Managers

Book of Complaints: Bijstandsbond Urges Unemployed to Report Poor Treatment by Client Managers The Bijstandsbond [Association of Welfare Recipients] calls on all welfare recipients across the country to report the frequent poor treatment by client managers for a book of complaints, in which we aim to expose practices across various municipalities. In Amsterdam, we have observed that some client managers exert significant pressure on the sick and disabled to perform volunteer work. Although the mandatory “tegenprestatie” [return favor] is not officially enforced in Amsterdam, volunteer work is often still required (effectively amounting to forced labor). Additionally, welfare recipients who are not occupationally disabled are pressured to accept any flexible (part-time) job at a low wage, even if they have higher education. The individual preferences of the welfare recipients are often ignored. Unemployed individuals who are not ill but have been on welfare for an extended period and are approaching retirement age are still required to apply for jobs, even when the likelihood of securing one is minimal. We receive complaints not only from Amsterdam but from other municipalities as well. Through the compilation of a complaints book, we hope to use publicity to finally address these issues. We give advice to welfare recipients in these situations and accompany them to meetings with officials in Amsterdam. Below is an example of these often disgraceful practices. A man visits the Bijstandsbond walk-in consultation who is practically blind, autistic, and has been through a lot. He was addicted and has been clean for two years. He has post-traumatic stress disorder (PTSD). He takes six medications to stay mentally stable. He has been on welfare for thirty years. His client manager forces him to do volunteer work: maintaining the garden in a nursing home. Fortunately, they are understanding of his situation and do not require him to do much work. Because he is almost blind, he can’t see the plants and weeds and can’t work in the garden. This situation has persisted for over a year. Now, he has been summoned by the client manager, who tells him: “You’re required to do additional volunteer work”. The client manager claims this is mandatory but puts nothing in writing - no decision, no contract - nothing at all. The man is pressured to perform even more volunteer work than he currently does, without regard for his capabilities. The man requests an assessment from his client manager. But the client manager refuses. “We only assess people who still have a chance of paid employment, and with you, that’s not the case. Assessments are expensive. The cost of an assessment is 4,000 euros”, according to the client manager. The man fears he will relapse into addiction. We advise the man to contact his GP and report sick. We accompany him to meetings with officials. This is just one of many examples that come to the Bijstandsbond. Tell us about your experiences with client managers. So that we can address them accordingly. Call: 020-6898806 or email: info@bijstandsbond.org What’s App, Signal and Telegram 06-28281586 Bijstandsbond

Open monumentendag in woon werk pand Tetterode in Amsterdam

 Beste mensen,

Dit weekend is woon werk pand Tetterode in Amsterdam geopend in het kader van Open Monumentendag. Ook de Bijstandsbond, gevestigd in dit pand is open van 11.00 uur tot 16.00 uur. Kom het pand bewonderen, met een prachtig uitzicht over Amsterdam, neem deel aan een van de rondleidingen langs kunstenaarsateliers en bedrijfjes en kom gezellig bij ons een consumptie nuttigen. 

Vooral migranten worden getroffen door het rigide beleid van de Sociale Verzekeringsbank

 Naar aanleiding van het toeslagenschandaal hebben het ministerie van Sociale Zaken en de Belastingdienst besloten om voortaan niet zo rigoureus en op de automatische piloot mensen in problemen te brengen met grote terugvorderingen. Maar dat schandaal lijkt vooralsnog geen invloed te hebben op het beleid van de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Al tien jaar geleden waren er moeilijkheden bij de SVB over het uitbetalen van het persoonsgebonden budget (pgb). Voorzitter Nicoly Vermeulen van de raad van bestuur van de SVB werd daarop ontslagen. En recentelijk is gebleken dat er ook op andere terreinen problemen bestaan binnen de SVB.

AIO-aanvulling

Er zijn migranten die bejaard zijn en die gedeeltelijk AOW hebben opgebouwd. Die mensen hebben naast hun gedeeltelijke AOW een Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen (AIO). Dat is een bijstandsregeling waarop alle voorwaarden van de Participatiewet van toepassing zijn. Deze migranten hebben het slechter dan Nederlanders met volledige AOW. Ze hebben soms dertig jaar of langer in Nederland gewerkt, maar worden wel geconfronteerd met een veel kwetsbaardere positie dan mensen met volledige AOW. Voor de bijstand en dus ook voor de AIO geldt dat eventuele inkomsten verrekend moeten worden met de AIO-aanvulling, bijvoorbeeld een klein pensioentje. En bijvoorbeeld de kostendelersnorm is van toepassing. De gedeeltelijke AOW wordt aangevuld tot het bijstandsminimum, en dat is meer dan 100 euro lager dan een volledige AOW. Dat komt door belastingmaatregelen die de overheid speciaal voor AOW-ers heeft ingevoerd, maar die niet gelden voor bijstandsgerechtigden.

En er geldt bij de AIO-aanvulling dezelfde vermogenstoets als in de bijstand. Sommige migranten hebben tijdens hun werkzame leven wat gespaard, en bijvoorbeeld een huisje of een stuk grond in het land van herkomst gekocht of geërfd. Vaak gaat het om een klein kapitaal. Dat moeten ze verkopen en het geld moeten ze inleveren bij de SVB. Dus ze hebben ondanks het harde werken voor niets gespaard. Soms bezitten ze in het land van herkomst een oud huis of een stuk land dat nauwelijks iets waard is, en de SVB doet daar heel moeilijk over. Die migranten moeten veel documenten inleveren en worden met wantrouwen gevolgd door de SVB. Velen waren niet op de hoogte van de vermogenstoets en hebben hun huisje of stukje land niet opgegeven aan de SVB. Daarop is de SVB in 2017 begonnen om zeer strenge controles in het land van herkomst uit te voeren, en over te gaan tot grote terugvorderingen van duizenden euro’s. De migranten zijn daardoor in bittere armoede en grote problemen terecht gekomen. Van menselijk maatwerk was volstrekt geen sprake. Betalen zul je, aldus de SVB.

Alleenstaanden in AOW en bijstand

Tot voor kort werden migranten die in Nederland wonen en van wie hun gezin in het land van herkomst woont, voor de bijstand en de AIO-aanvulling beschouwd als alleenstaanden. En daarom gold voor hen de norm van 70 procent van het minimumloon bij de bepaling hoeveel AIO-aanvulling ze kregen. Maar de regering heeft besloten dat die migranten voortaan niet meer worden aangemerkt als alleenstaanden, wat ze in feite wel zijn, maar als samenwonend met hun gezin in het land van herkomst. Daardoor is de norm van 50 procent gaan gelden. Veel migranten verloren daarop hun AIO-aanvulling en moeten voortaan als alleenstaande in Nederland leven van 50 procent van het minimumloon. Hun gezin in het land van herkomst heeft vaak geen inkomsten, of heel weinig.

De Bijstandsbond is bezig om die migranten te steunen, bijvoorbeeld door kwijtschelding van gemeentelijke heffingen te vragen als ze toch nog een beetje spaargeld van vroeger hebben overgehouden. Ook dienen we verzoeken in bij de SVB om een beroep te doen op de regeling voor schrijnende gevallen. Die regeling is ingesteld door de SVB, een beetje buiten de regering om, nadat de betrokken groep migranten hun AIO-aanvulling kwijtraakten. De levensomstandigheden van die groep zijn vaak bijzonder schrijnend. Maar de ervaring van de Bijstandsbond leert dat de SVB bijzonder moeilijk doet bij het bepalen of er sprake is van een schrijnend geval. Zo wil de SVB bewijzen zien van het dagelijks levensonderhoud, bijvoorbeeld kassabonnen van Albert Heijn. Om boos en wanhopig van te worden.

Beslagvrije voet

Ook zijn er bij de SVB moeilijkheden met de beslagvrije voet die geldt als je een schuld aan de SVB moet terugbetalen. De Centrale Raad van Beroep deed hierover een sensationele uitspraak. Maar de SVB wil die uitspraak niet navolgen. Als beslag wordt gelegd op je inkomsten in geval van een schuld, dan mag je een deel van je inkomen houden om de vaste lasten en boodschappen van te betalen. Dat deel wordt de beslagvrije voet genoemd. Op dat deel van het inkomen is het beslag dus niet geldig.

Stel: je ontvangt AOW én je hebt een schuld bij de SVB. Om deze schuld af te lossen, houdt de SVB maandelijks een bedrag in op je AOW. Maar sinds de invoering van de Wet Vereenvoudiging Beslagvrije Voet moet je maandelijks op basis van zeer ingewikkelde berekeningen meer aflossen dan voorheen en blijft er minder geld over voor de kosten van levensonderhoud. De berekeningen zijn werkelijk bijzonder gecompliceerd, en het is dus belachelijk dat de naam van die nieuwe wet suggereert dat er sprake zou zijn van “vereenvoudiging”. De wet op de beslagvrije voet is aangenomen tijdens het toeslagenschandaal. Sinds dat schandaal blijkt er niets te zijn veranderd voor wat betreft “de menselijke maat”.

De advocaat van de Bijstandsbond, Mark van Hoof, procedeerde tot aan de Centrale Raad van Beroep om een soepelere regeling te krijgen, dus een regeling waarbij je meer van je inkomen zou mogen houden. Voordat de zaak bij de Centrale Raad diende, was de SVB niet bereid om in schrijnende gevallen een ander beleid te voeren. Van Hoof had een zaak van een echtpaar dat 80 euro per maand overhield om van te leven. In een brief liet de SVB weten dat het echtpaar maar hun vrijwillige ziektekostenverzekering zou moeten opzeggen om nog wat geld te hebben om van te kunnen leven. Noodzakelijke ziektekosten worden vergoed uit de basisverzekering, aldus de SVB, en de aanvullende verzekering vergoedt ziektekosten van niet-noodzakelijke zorg. Dus volgens de SVB was zo’n aanvullende verzekering niet nodig. Verder gaf de SVB aan dat men het beleid in principe wel wilde versoepelen, maar dat men was teruggefloten door het ministerie van Sociale Zaken.

Rigide beleid

De Centrale Raad van Beroep deed in de zaak een opvallende uitspraak. De raad oordeelde dat de berekening voor het aflossen van de schuld bij de SVB voorlopig anders uitgevoerd moet worden. Voor AOW-gerechtigden betekent deze uitspraak dat het af te lossen maandelijkse bedrag op basis van een andere berekening lager wordt. Zij houden dus meer over om van te leven. De betrokkenen werden dus in het gelijk gesteld.

De Centrale Raad heeft de ministeriële regeling voor de berekening van de beslagvrije voet buiten werking gesteld en baseert zich op een oudere regeling, die ruimer is. De uitspraak kan in sommige gevallen inhouden dat AOW-gerechtigden met schulden honderden euro's per maand meer overhouden om van te leven. Maar de SVB reageerde rigide op de uitspraak. Men weigert het eigen beleid aan te passen overeenkomstig de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep. Diverse contacten met de SVB, waarbij op aanpassing werd aangedrongen, leverden niets op.

Belastingen en SVB

Chronisch zieken kunnen soms een teruggave van de Belastingdienst ontvangen met aftrek van specifieke ziektekosten. Bij mensen met een  AIO-aanvulling van de SVB, die dus een minimuminkomen hebben, levert dat problemen op. Omdat de AIO-aanvulling bijstand is, moet bekeken worden of de teruggave van de Belastingdienst verrekend moet worden met het inkomen uit AIO. Veel gemeenten zijn bij de uitvoering van de Participatiewet van mening dat belastingteruggave op basis van ziektekosten niet verrekend hoeft te worden met de uitkering. Het zijn immers daadwerkelijk gemaakte kosten die niet worden vergoed door de ziektekostenverzekering.

Maar bij de SVB gaat het anders. Daar verrekenen ze de belastingteruggave wel met de uitkering en zijn ze dus veel strenger. Een betrokkene: “De SVB eiste het volledige bedrag van de teruggave met de ziektekosten terug. De procedure om het door de SVB teruggeëiste bedrag van 1.790 euro terug te betalen, duurt al een jaar, waardoor ik zwaar depressief werd. De antidepressieve middelen helpen niet, want ik voel me miserabel en onrechtvaardig behandeld. Ik volgde de informatie die stond op de website Meerkosten.nl dat bij gehandicapten en chronisch zieken de teruggave niet behoort te worden aangemerkt als inkomen volgens de Participatiewet en dat personen met bijstand niet verplicht zijn om het terug te betalen, ook niet personen met een AIO-aanvulling van de SVB. De beslissing van de SVB is anders: ik moet het volledige bedrag van de teruggave toch terugbetalen aan de SVB. Iedere maand trekken ze een deel van het bedrag van 1.790 euro af van mijn minimale inkomen en dat gaat zo door tot 2026. Ik ben bij  verschillende instanties geweest: Sociale Dienst, Sociale Raadslieden, sociale advocaat. Maar niemand kan me uitleggen dat ik de teruggekregen ziektekosten niet hoef terug te betalen aan de SVB.”

Hierboven zijn enkele structurele problemen met de SVB behandeld. Het lijkt erop dat vooral migranten door het beleid worden getroffen, zowel in de uitvoering als bij de vastgestelde regels.

Piet van der Lende

Klachtenboek over de activering en reïntegratie van bijstandsgerechtigden in Amsterdam

Eind juni 2024 zijn wij als Bijstandsbond weer begonnen klachten te verzamelen over de bejegening door klantmanagers, het onterecht onder druk zetten van bijstandsgerechtigden en het totale onbegrip voor de situatie waarin de bijstandsgerechtigde verkeert. Er doen zich werkelijk schandelijke misstanden voor. De klachten die wij verzameld hebben gaan over het WPI (sociale dienst) in Amsterdam. Over klachten elders in het land maken wij afzonderlijke publicaties.

Een voorbeeld van de slechte benadeling. Er komt een man op het spreekuur die praktisch blind is, autistisch, hij heeft veel meegemaakt. Hij was verslaafd en is sinds twee jaar clean. Hij heeft ptss. (Posttraumatisch stress syndroom) Hij slikt 6 medicijnen om psychisch op de been te blijven. Hij zit 30 jaar in de bijstand. Hij moet van de klantmanager verplicht vrijwilligerswerk doen. De tuin onderhouden in een bejaardencentrum. Gelukkig hebben ze daar begrip voor zijn situatie en hoef hij niet veel te doen. Omdat hij bijna blind is kan hij de planten niet zien en niet in de tuin werken. Die situatie bestaat al een jaar. Nu wordt hij opgeroepen door de klantmanager die zegt: 'Je moet ander vrijwilligerswerk erbij doen'. Lees verder de situatie in het klachtenboek. 

klachtenboek

Krijgen we een tweede toeslagenaffaire, nu over de bijstand? Onderzoek door NSC van Pieter Omtzigt

Vanmorgen heb ik een bericht gepubliceerd over het project ‘Representatie en het maatschappelijk  middenveld’ van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Zij onderzoeken of de bijstandsgerechtigden enige invloed hebben op het beleid via belangenorganisaties, clientenraden e.d. In oktober verschijnt daarover een rapport.

Er kwam een reactie binnen van Annemarie van Krimpen die zelf slachtoffer is van de misstanden in de Participatiewet en bij de sociale diensten. Ze zegt dat ze een beetje moe wordt van al die rapporten zonder dat er iets verandert. Ze schrijft: 'Ik heb vlak voor het zomerreces van de Tweede Kamer contact gehad met mevr. Palmen en mevr. Welzijn van NSC over mijn zaak. NSC is bezig met nog een schandaal UWV en PWet over water te krijgen'. Tot zover citaat. Nu is Eddy van Hijum de nieuwe minister van Sociale Zaken voor de NSC, en het is de vraag wat hij gaat doen met een eventueel onderzoek van zijn partijgenoten uit de Tweede Kamer. Wij verwachten eigenlijk niet veel van die nieuwe extreem-rechtse regering. Een verhoging van het minimumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen hebben ze al afgewezen. Lees verder de reactie van Annemarie.

 goedemorgen,

Ik word een beetje moe van al die onderzoeken.
Ik ben zelf gedupeerde van de Pwet,
Ben ik 2014 heel hard aangepakt omdat iemand een valse melding had gedaan.
Heb 3 jaar geen uitkering gehad, en moet in totaal 27.000 euro invordering terugbetalen.
Elke maand wordt er nu 5% van mijn uitkering ingehouden
Dit gaat door tot mijn dood.
maw ik heb levenslang voor een valse melding

We weten wat er mis is met de Pwet,
We weten al lang dat die wet niet deugt.
Al die rapporten die hetzelfde schrijven is mooi maar de problemen moeten opgelost worden.

Ik heb vlak voor het zomerreces contact gehad met mevr. Palmen en mevr. Welzijn van NSC over mijn zaak
NSC is bezig met nog een schandaal UWV en PWet over water te krijgen,

Ik gaf ook aan dat is mooi en daar werk ik graag aan mee, maar er moet dan ook wat gebeuren.
Want als het niet opgelost wordt (net als met de toeslagenschandaal en Groningen) hebben we er niks aan.
Na het reces pakken ze het weer op.

 ps. mijn verhaal mag gebruikt worden en bekend worden gemaakt.

mvg. AnneMarie van Krimpen

Het project ‘Representatie en het maatschappelijk middenveld’ van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).

 Op grond van de Participatiewet moeten gemeenten inspraak in het beleid regelen van de bijstandsgerechtigden. Sindsdien zijn overal in het land de clientenraden of participatieraden als paddestoelen uit de grond geschoten. En er is ook een landelijke overkopelende raad: De Landelijke Clientenraad. Gezien het feit, dat de misstanden bij sociale diensten, het onterecht onder druk zetten van baanlozen en de te lagen uitkeringen onverminderd voortduren, denken wij als Bijstandsbond dat al die clientenraden nog geen deuk in een pakje boter kunnen maken. 

Dat gaat nu ook wetenschappelijk onderzocht worden. Er is een project ‘Representatie en het maatschappelijk  middenveld’ van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).

De centrale vraag die de onderzoekers  in dit project willen beantwoorden is: ‘Op  welke manieren behartigen maatschappelijke organisaties de belangen van  burgers in politieke onderhandelingen over beleid en in hoeverre  verloopt deze participatie succesvol?’.

In het project bestudeert men twee casussen: 1) de  Participatiewet; en 2) de Wet transparantie maatschappelijke  organisaties (Wtmo). 

Op dit moment is men druk aan het schrijven aan  het rapport. Dit rapport zal in oktober verschijnen. We zijn zeer benieuwd.