Weg met de kliklijnen!

Overal in Nederland stellen gemeenten kliklijnen in voor het melden van bijstandsgerechtigden, die verdacht worden van fraude. Hoewel overheidsinstanties over het algemeen moeilijk telefonisch bereikbaar zijn bijvoorbeeld wanneer je een klacht wilt indienen, is hier een laagdrempelige stimulans ingevoerd om bijstandsgerechtigden aan te geven, telefonisch, per email, per brief of door een formulier op een website in te vullen. 

Nieuwe discussie over de kliklijnen

In 2022 maakte regisseur Jurrien van Rheenen, in coproductie met CC Amstel in Amsterdam & Theater en Productiehuis de Generator in Leiden de voorstelling Het Gesprek over het bijstandsbeleid in Nederland. In het maken van de voorstelling zochten zij naar manieren om invoelbaar te maken wat het bijstandsbeleid met je doet, zodat zij bewustwording konden creéren rondom dit thema.⁣⁣ De onleefbaarheid van de bijstand wordt inzichtelijk gemaakt. Er zijn sinds 2022 tot nu toe verschillende voorstellingen in den lande geweest. In het voorjaar gaat de voorstellingenreeks verder. Na afloop van de toneelvoorstelling waren er steeds discussies over hoe de toeschouwers de toneelvoorstelling beleefd hadden. Bij deze discussies kwamen in verschillende gemeenten ook de kliklijnen aan de orde. In de zaal zaten vaak gemeenteraadsleden of andere vertegenwoordigers van de gemeente. In Leiden heeft deze discussie geleid tot het off-line zetten van de kliklijn. Hetzelfde was het geval in Breda. In Amsterdam gaat een gemeenteraadslid vragen stellen aan de wethouder. 

Kliklijnen maken meer kapot dan je lief is

 Kliklijnen leiden tot onderling wantrouwen en angst bij de burgers. Bij kliklijnen komen wel veel meldingen binnen, maar dan? Die vele meldingen van verdachtmakingen die vaak onterecht zijn worden niet allemaal behandeld, dat is onmogelijk. Gevolg gefrustreerde burgers, wier wantrouwen jegens de overheid en alles en iedereen weer wordt versterkt. De politie seponeert veel aangiftes, als ze al in behandeling worden genomen.

Dat doet de sociale recherche ook. Zo gaan burgers elkaar wantrouwen en verlinken en ontstaat een soort bureaucratische angstmaatschappij. Schichtig kijken wij op straat lopend om ons heen. Ach nee, ik heb niks te verbergen, want privacy heb ik niet nodig. Maar je komt in Amsterdam wel in de databank Sherlock waarin alle mensen zitten waarover ooit iets is gemeld, ook onschuldige burgers. En de toeslagen affaire bewijst dat als je eenmaal onschuldig op een zwarte lijst bent terechtgekomen, dat grote moeilijkheden kan opleveren. 

 In werkelijkheid zijn de kliklijnen voor de daadwerkelijke bestrijding van fraude en de inrichting van een veilige samenleving totaal overbodig, sterker nog ze hebben een averechts effect.  Kliklijnen  breken de gemeenschapszin en het gevoel voor solidariteit met elkaar af. Individuele burgers en  verschillende groepen burgers gaan elkaar als vijanden beschouwen en worden tegen elkaar opgezet. De eindeloze opdeling van de bevolking in verschillende elkaar sterk wantrouwende specifieke belangengroepen dient de verdeel en heers strategie van de neoliberale bestuurders, of die dat nu bewust zo bedoeld hebben of niet. Ze kunnen op het ene moment specifieke maatregelen nemen voor de ene groep, mede op basisi van de resultaten van een kliklijn, waarbij het andere deel van de bevolking zegt: dit is terecht, Er wordt gespeeld op emotie. Kijk eens hoe slecht de medeburgers zijn!. Ze verdienen de vrijheid niet! Aanpakken die klotefiguren! Verbod en repressie!  

frauderende bijstandsgerechtigden?

Ditzelfde geldt voor de kliklijn van frauderende bijstandsgerechtigden. Bij veel van de  meldingen bleek er niets aan de hand te zijn of er werd niets mee gedaan, of het bleken vage meldingen te zijn die niet konden worden nagetrokken. Wij worden ook wel eens gebeld door iemand die een frauderende bijstandsgerechtigde wil melden waarbij ze per oingeluk denken dat wij de sociale dienst zijn. Wat wij daarbij merken, en ook horen van bijstandsgerechtigden die op ons spreekuur komen en het slachtoffer zijn van een melding is dat veel burgers een kliklijn bellen uit rancune Men wil specifiek iemand pakken en erbij lappen, omdat men een persoonlijk hekel aan die persoon heeft of omdat er verschillende belangen in het spel zijn. (Verdeling van een erfenis bijvoorbeeld) De bellers worden dikwijls in het geheel niet gedreven door ideele motieven voor de inrichting van een rechtvaardige maatschappij. Sociale rechercheuers hebben mij verzekerd, dat de meeste informatie die zij in eerste instantie gebruiken niet afkomstig is van verre kennissen, of een buurman of kroegbezokeer die de persoon oppervlakkig kent, maar de meeste meldingen waar iets mee gedana wordt komen uit de zeer naaste omgeving. Je broer, de vriendin waarmee je samenwoont, je vader of moeder. 

Nederland is niet alleen dol op klikken, maar is er ook zeer bedreven in. Het kost maar een telefoontje om iemand bij de overheid aan te geven. Een brief schrijven kan ook. De klikker kan volstrekt anoniem blijven. ‘Het is dan wel belangrijk dat u alles doorgeeft wat u weet of vermoedt’, meldt het Meldpunt Bijstandsfraude Amsterdam. ‘Het meldpunt kan u als anonieme melder immers niet meer benaderen voor aanvullende informatie of vragen.’

kliklijnen zijn ook een middel voor gewetenlozen om geld te verdienen

Valse aangifte is strafbaar, maar niet als je anoniem bent. In Nederland Klikland wordt de naamloze tipgever volledig beschermd, niet degene waarover mogelijk vals wordt gemeld. Het doorgeven van meldingen is ook een verdienmodel. Zo verkoopt de publiek-private, en zeer populaire, kliklijn Meld Misdaad Anoniem (M.) meldingen aan de politie, gemeenten, energieleveranciers en de Belastingdienst.

Deze zogeheten partners betalen jaarlijks als abonnee en per melding. Dus stel, je wil je ex dwarszitten, dan kun je dat anoniem melden. De kliklijn M. beoordeelt de melding en verkoopt haar aan de politie. Maar óók aan de energieleverancier, de verzekeraar, de Belastingdienst (zwart geld) én de gemeente. Er zijn dus zowel overheidsinstanties als private bedrijven die meldingen inkopen. Tel uit je winst!

Met veel van die gekochte meldingen gebeurt vrijwel niets, maar ze komen wél in een datasysteem te staan. Dat hebben we hierboven al vermeld. Ook al weet iedereen dat anoniem meldingen valse aangiften uitlokken. In 2018 bleek uit onderzoek van De Groene Amsterdammer, dat iedere gemeente op z’n eigen manier met deze privacygevoelige gegevens omgaat. Eindhoven bewaart de gekochte anonieme tips twee jaar. Dongen drie maanden. Tilburg, Utrecht en Den Bosch vijf jaar en Rotterdam ‘niet langer dan noodzakelijk’.

En zo kan dankzij deze handel in geruchten de ex, zonder het te weten, járen in meerdere systemen staan met bijvoorbeeld het valse vinkje ‘wietzolder’ achter de naam. We kennen allemaal de resultaten van een onderzoek naar de zogeheten Fraude Signalering Voorziening van de Belastingdienst in verband met de toeslagenaffaire. Een kwart miljoen mensen bleken – vaak onterecht – op fraudelijsten te staan zónder dat zij dit wisten. En veel te lang ook. Ze konden zich niet verweren. ‘Zo ontstond een gat in de rechtsbescherming. Veroorzaakt door de overheid

Het lijkt alleen een probleem van de Belastingdienst. Maar veel gemeenten slaan dus ook anonieme meldingen ergens op. We nomden in het begin al Sherlock van de sociale dienst in Amsterdam. Op de site van uitkeringsinstantie het UWV staat een zeer uitgebreide handleiding hoe je anoniem iemand van frauderen kunt beschuldigen. Bij de SVB kun je je gepensioneerde buren het leven zuur maken door ze anoniem te verraden. Bij alle zorgverzekeraars kun je die vervelende oom betichten van gesjoemel. Anoniem uiteraard. De lijst is eindeloos.

Het is merkwaardig dat in Nederland nauwelijks een debat over dat anoniem klikken wordt gevoerd. Maar met het toneelstuk “Het Gesprek’ komt er toch iets op gang.

Piet van der Lende

Verouderd intakeformulier

  Ambtenaren gebruikenten tot nu toe in Amsterdam een verouderd intake formulier waarop de uitslag van een fraudescoringskaart moest worden ingevuld 

  Er is in de pers naar aanleiding van een uitzending van het radioprogramma Argos in 2022 veel te doen geweest over de zogenaamde ‘fraudescoringskaart’ die sociale diensten, ook in Amsterdam vanaf 2008 onder wethouder Van Es, gebruikt hebben om eventuele fraude bij de aanvraag van uitkeringen op te sporen. Je kunt de podcast van Argos beluisteren. https://www.vpro.nl/argos/lees/onderwerpen/artikelen/2022/hoe-een-verboden-excelsheet-bepaalt-wie-verdacht-wordt-van-bijstandsfraude.html 

Vanaf 2004 gebruikten maar liefst 158 gemeenten de fraudescorekaart. Mensen die een uitkering aanvroegen liepen door het gebruik van de fraudescorekaart de kans al bij voorbaat verdacht te zijn. Dat kan zomaar zijn omdat je bijvoorbeeld ooit kapster of bouwvakker was, of in een bepaalde wijk woonde of woont. Specifieke doelgroepen kregen daarin het stempel van een risicogroep / potentiële fraudeurs. Je was dus bij voorbaat al verdacht en kreeg hierdoor waarschijnlijk extra controles, huisbezoeken etc. De fraudescoringsskaart bleek na onderzoek discriminerend en stigmatiserend te zijn en geen goede indicatie te geven van potentiele fraude. De kaart was daarvoor te krakkemikkig gemaakt op basis van al snel verouderde risicoprofielen. 

commotie

Naar aanleiding van de commotie rond de fraudescoringskaart hebben vele gemeenten de kaart afgeschaft. Naar nu blijkt werd in Amsterdam een verouderd formulier gebruikt waarop de ambtenaar de uitslag van de fraudescoringskaart moest aangeven en of de klant op een rood of een groen spoor werd geplaatst. In een dossier naar aanleiding van een rechtszaak vonden wij de mededeling: 'de scorekaart is ingevuld op 07-12-2023. Uitkomst scorekaart: rood of groen. Nader onderzoek wordt verricht door een inkomensconsulent of een handhavingsspecialist'. Rood of groen betekent bij de aanvraag van een uitkering op basis van de scorekaart op een rood of een groen spoor komt. Groen betekent, dat je binnen 14 dagen een uitkering hebt en dat er geen risico op fraude wordt vastgesteld, rood spoort betekent dat er risico is op fraude en dat een nader onderzoek moet worden ingesteld, dat weken kan duren. Soms moet je dan vele weken op een toekenning van een uitkering wachten.  

verouderd intakeformulier

Aanvankelijk sprak de gemeente Amsterdam haar verbazing uit over het feit, dat wij het verouderde intake formulier hadden gevonden. De gemeente zei, dat naar haar weten de fraudescoringskaart al tien jaar niet meer in gebruik was, en vroeg om het uitkeringsnummer van het betrokken dossier. De gemeente stelde een onderzoek in. Uit dit onderzoek bleek, erkent de gemeente nu, dat het verouderde intakeformulierwerd gebruikt in vele gevallen. De gemeente ontkent nu echter, dat naar aanleiding van het verouderde formulier een fraudescoringskaart werd ingevuld. Die is niet in gebruik geweest. Op onze vraag hoe het dan kan, dat op het formulier de vraag staat 'fraudekaart ingevuld ja/nee en groen spoor of rood spoor. Vullen ambtenaren dan soms zomaar wat in, zonder na tegaan of het antwoord wel klopt? Het antwoord van de woordvoerder was:´dat weet ik niet. 

Piet van der Lende

Kwijtschelding van gemeentelijke heffingen, een ingewikkelde kwestie

 Enige tijd geleden organiseerde de Bijstandsbond in Amsterdam een voorlichtingsbijeenkomst over kwijtschelding van gemeentelijke heffingen. Aanwezig waren twee ambtenaren van de Dienst Belastingen van de gemeente Amsterdam die uitleg gaven aan de aanwezige belangstellenden. Die vielen tijdens de voorlichting en bij het stellen van vragen van de ene verbazing in de andere. 

In de gemeente Amsterdam worden ieder jaar 80.000 verzoeken om kwijtschelding van gemeentelijke heffingen ingediend. De helft wordt volledig geautomatiseerd toegekend. Het Inlichtingen Bureau verstrekt gegevens over de leefvorm, het inkomen en het vermogen en bij 40.000 blijkt dus automatisch, dat ze voor kwijtschelding in aanmerking komen. De andere 40.000 worden handmatig verwerkt. Er is dan bijvoorbeeld een signaal van het Inlichtingen Bureau dat het vermogen en/of het inkomen boven de grens ligt voor het toekennen van kwijtschelding. Ongeveer een derde van de handmatig verwerkte verzoeken wordt afgewezen. Die mensen krijgen dus geen kwijtschelding. De belangrijkste oorzaak voor het afwijzen van kwijtschelding is, dat de betrokkene niet reageert op de brieven waarin de Belasting Dienst om meer informatie en/of documenten vraagt. Zij moeten de aanslag betalen omdat ze niet gereageerd hebben. Er wordt opgemerkt dat er veel burgers tussen zitten, die niet zelfstandig de gevraagde inlichtingen kunnen verstrekken, of die de brief niet kunnen lezen omdat ze laaggeletterd zijn. 

Van alle aanvragers wordt dus getoetst bij het Inlichtingen Bureau of ze voor kwijtschelding in aanmerking komen. De leefvorm (alleenstaand of samenwonend) het inkomen, het vermogen en het hebben van een motorvoertuig worden dus getoetst. Maar de Dienst Belastingen kan dus een brief sturen met de vraag om nadere documenten, maar als ze het zelf kunnen uitzoeken, bijvoorbeeld gegevens over een motorvoertuig bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer dan doet de Dienst Belastingen dat, dan hoeven de burgers geen gegevens in te sturen. Als op grond van de gegevens van het Inlichtingen Bureau kwijtscchelding wordt toegekend, dan hoeft de betrokkene het jaar daarop geen kwijtschelding aan te vragen, die wordt dan automatisch toegekend. Het jaar daar weer op moet je het weer zelf aanvragen. Alle burgers die kwijtschelding hebben krijgen een brief met 0 aanslag en de mededeling ‘u heeft volledig kwijtschelding’. 

Wij moeten in de gaten houden dat de vermogensnormen voor kwijtschelding verschillen van de vermogensnormen in de bijstand, bij kwijtschelding zijn ze lager. Een paar jaar geleden mocht je voor het toekennen van kwijtschelding zelfss helemaal geen vermogen hebben, had je 500 euro gespaard dan moest je dat als gemeentelijke heffingen betalen. De huidige normen zijn dus een aanzienlijke verbetering in de wet. Dit is gebeurd na jarenlange lobby ook van de Bijstandsbond en anderen. Per 1 januari 2023 zijn de normen voor hoeveel spaargeld je mag hebben verhoogd. De vermogensnormen zijn nu 3441 euro voor een alleenstaande en 4437 euro voor een alleenstaande ouder, en 4572 euro voor een echtpaar/samenwonenden. Een auto is ook vermogen. Een auto wordt niet meegerekend als hij minder dan 3350 euro waard is. Uitzonderingen zijn als je kunt aantonen, dat de auto onmisbaar is, bijvoorbeeld door een invalidenparkeerkaart of een verklaring van je werkgever dat de auto onmisbaar is voor je werk. Motorvoertuigen worden dus ook meegerekend. Een brommer ouder dan 5 jaar wordt niet meegerekend. Als het geen motorvoertuig met een kenteken is, wordt het niet meegerekend, dus fietsen al of niet electrisch blijven erbuiten. Kwijtschelding is mogelijk voor privé personen en het privé inkomen van ondernemers. Dus de privebelastingen van de ondernemer. Ondernemers kunnen voor hun bedrijf geen kwijtschelding aanvragen. Bij de aanvraag van privé ondernemers duurt het een jaar voor er een beslissing komt. Een aanvraag uit 2022 wordt pas in 2023 over beslist.

Als je de aanslag al hebt betaald, en toch kwijtschelding vraagt, moet dat binnen drie maanden. Zo niet, dan heb je pech gehad, ook al voldoe je aan de normen, dan krijg je geen kwijtschelding. In de tijd van corona kon je ook per telefoon een aanavraag voor kwijtschelding doen, maar nu hebben ze dat afgeschaft. Je kunt kwijtschelding nu alleen per brief (formulier) of digitaal aanvragen. Er wordt altijd een ontvangstbevestiging verstuurd. Bij de aanvragen die handmatig worden verwerkt vraagt men gegevens van de maand waarin je kwijtschelding hebt aangevraagd. Je hoeft alleen andere gegevens aan te leveren, waarvan het inlichtingen Bureau zegt dat ze boven de norm liggen. Zit je volgens het Inlichtingen Bureau met je vermogen boven de grens, en met je inkomen niet, dan hoef je alleen je vermogensgegevens aan te leveren en je inkomen niet. Het Inlichtingen Bureau vraagt gegevens van het UWV, de Belastingdienst en het RWW. Er wordt gezegd dat tegenwoordig ‘autonomen’in de publiciteit zijn, burgers die niets met de staat te maken willen hebben, geen belasting willen betalen, zich uitschrijven uit het bevolkingsregister, etc. De ambtenaren zeggen dat ze dat nooit tegenkomen. 

De tarieven voor de afvalstoffenheffing gaan omhoog tot 349 euro voor een alleenstaande en 455 euro voor een gezin. Ook het watergeld en de Waterschapsbelasting gaan flink omhoog. De energietoeslag van vorig jaar wordt bij de bepaling van kwijtschelding buiten beschouwing gelaten. Voor kwijtschelding van waterschapsbelastingen geldt wat betreft het Waternet, dat kwijtschelding via de gemeente gaat. Dat doet Waternet niet zelf. Heb je kwijtschelding voor afvalstoffenheffing, dan krijg je automatisch ook kwijtschelding van waterschapslasten bij Waternet. Een uitzondering is Amsterdam Noord. Daar is het waterschap Hollands Noorder Kwartier en die handelen de kwijtscheldingsvraag zelf af. Er wordt geconstateerd, dat het waterschap in Amsterdam Noord zijn zaakjes digitaal en qua automatisering niet op orde heeft. Daardoor kan het zijn, dat burgers een hele poos geen watergeld en belasting betalen, en dan ineens een groot bedrag moeten gaan betalen . Bij mensen met lage inkomens levert dat problemen op. Dat waterschap heeft 2022 nu afgerond, maar met 2023 zijn ze dus nog volop bezig. 

De inkomensvoorwaarden in Amsterdam zijn de bijstandsnorm plus huur en ziektekostenpremie minus toeslagen. Als je nou net over de grens heen gaat bv 10 euro dan strijken de ambtenaren de hand over het hart en krijg je kwijtschelding. Maar hoewel wij daar wel naar vroegen, is er geen excact bedrag wat je erboven mag zitten, dat is niet wettelijk vastgelegd, dat hangt af van de hele berekening zeiden de ambtenaren. Dus als je er bv 50 euro boven zit is het de moeite waard om een bezwaarschrift in te dienen als je geen kwijtschelding krijgt, misschien is de ambtenaar in bezwaar coulanter. Wat je naar ik heb begrepen maandelijks hoger zit wordt teruggerekend naar een jaar, hoeveel het per jaar is, en daar wordt dan 80% van genomen en het getal wat daar uitkomt is je reserve, maar nogmaals als dat weinig is ga in bezwaar. Hou er rekening mee dat stortingen op je rekening in de maand waarin je kwijtschelding aanvraagt, ook worden meegerkend, dus heb je een avondje uit voorgeschoten en krijg je dat in die maand terug dan ben je de pineut. 

Hierboven is opgemerkt dat de vermogensnorm in de wet sterk verbeterd is. Dit geldt niet voor andere dingen. Zo adviseert het Rijk, dat je als gemeente op 100% van de bijstandsnorm gaat zitten voor kwijtschelding, maar dat hoeven gemeenten niet te doen. Ze mogen er niet boven gaan zitten, bijvoorbeeld 120% van de bijstandsnorm, maar wel beneden. In Amsterdam zijn ze op 100% gaan zitten, maar er zijn gemeenten die van de bevoegdheid gebruik maken om er beneden te gaan zitten. Dat doen ze in Rotterdam bijvoorbeeld. Daar gaan ze uit van 80% van de bijstandsnorm, dus iedereen die daar boven zit, krijgt geen kwijtschelding, dus alle bijstandsgerechtigden in Rotterdam niet, zeg maar. Wij adviseren de mensen die dit lezen in hun gemeente na te gaan, hoe het zit en als de gemeente waar je woont beneden de 100% gaat zitten, die gemeente aan de schandpaal nagelen!

Nu is je aanvraag kwijtschelding afgewezen, wat nu? Je kunt een betalingsregeling treffen om het bedrag in acht termijnen af te lossen. Maar denk je dat het niet lukt, dan kan het ook in twaalf maanden. Als je kwijtschelding is afgewezen heb je tien dagen om in beroep te gaan. Lukt het niet, binnen tiern dagen alle bewijsstukken te verzamelen dan kun je binnen tiein dagen een briefjeV sturen dat je in bezwaar gaat op nader aan te voeren gronden. Dan heb je wat meer tijd om alles te verzamelen. Het is een adminstratief beroep. Er is geen hoger beroep mogelijk, dus de gang naar de rechter is afgesloten. Vanaf 2027 gaat dat allemaal veranderen, dan is wel een verdere rechtsgang mogelijk. Maar het duurt nog lang, voor het zover is. 

Let op: als je bijstand hebt, of een ander inkomen op bijstandsniveau, en je voldoet aan de vermogensnormen, dan heb je recht op kwijtschelding. Maar… zit je honderd euro beneden bijstandsniveau dan heb je geen recht op kwijtschelding. Dat zit zo. De wetgever redeneert: iedereen heeft recht op het sociale minimum. Als je er beneden zit, kun je bijstand aanvragen. Voor kwijtschelding moet je je best doen om eerst op het sociale minimum te komen. Doe je dat niet bijvoorbeeld omdat je maar 50 euro benden bijstandsniveau zit, en je tegen de bureaucratische procedures opziet, ja, zegt de wetgever, dan doe je niet je best om meer inkomen te verwerven om eventueel die belasting te kunen betalen, en dan is het je eigen schuld dat je het niet kunt betalen en dan geven we je geen kwijtschelding. 

Tot slot nog. Enige tijd geleden is het Wettelijk Minimum Loon (WML) verhoogd en ook de uitkeringen. Toen kwamen ze er bij de belastingdienst achter, dat ploteseling opvallend veel Wajongers, die voorgaande jaren wel kwijtschelding hadden dat nu niet meer kregen. Men heeft het uitgezocht en het bleek, dat de Wajonguitkering na verhoging van het WML met 10% werd verhoogd en de bijstandsnorm met 7%. Daardoor kwamen die Wajongers boven de bijstandsnorm uit en hadden geen recht meer op kwijtschelding. De belastingdienst heeft dat aangekaart, en ze hebben de mogelijkjeid gekregen, voor de wajongers een enigzins andere regeling door te voeren, zodat ze nog wel kwijtschelding kregen. Dit in afwachting van een definitieve regeling die in 2025 komt. 

Piet van der Lende

Theater voorstelling Het Gesprek

Gisteravond naar de toneelvoorstelling Ḧet Gesprek' geweest. In 2022 maakte regisseur Jurrien van Rheenen, in coproductie met CC Amstel in Amsterdam & Theater en Productiehuis de Generator in Leiden de voorstelling Het Gesprek over het bijstandsbeleid in Nederland. Zij maakten deze productie naar aanleiding van gesprekken met uitkeringsgerechtigden, activisten, klantmanagers, gemeenteraadsleden, medewerkers van welzijnsorganisaties en juristen, uit Amsterdam en Leiden.  In het maken van de voorstelling zochten zij naar manieren om invoelbaar te maken wat dit beleid met je doet, zodat zij bewustwording konden creéren rondom dit thema.⁣⁣ Er zijn sinds 2022 verschillende voorstellingen in den lande gewest en dinsdagavond ging ik dus naar de voorstelling in Frascati in Amsterdam. 

hoofdbestanddelen

Het toneelstuk bestaat uit vier hoofdbestanddelen. Een intake gesprek met iemand die een bijstandsuitkering aanvraagt, een huisbezoek en de ervaringen van iemand die in een werkplaats sponsjes moet inpakken met behoud van uitkering. Dan is er na het intakegesprek nog een scene waarin een groepje bijstandsgerechtigden een reintegratie-cursus moet volgen onder leiding van een jobhunter of een vergelijkbare functie. In de eerste scene stelt een klantmanager bij aanvraag van de uitkering de vragen en worden de reacties weergegeven door een acteur die vertelt hoe de klantmanager zich gedraagt. In de scene van de reintegratie-cursus vertelt de jobhunter over de cursus, terwijl een actrice weergeeft hoe hij zich gedraagt. In de scene van het huisbezoek vertelt een actrice hoe de klantmanager zich voelt die voor het eerst een huisbezoek aflegt. De betrokken cliënt wordt verdacht van fraude, ze woont misschien samen zonder dit opgegeven te hebben, en de twijfels en het ongemakkelijke gevoel van de klantmanager worden weergegeven. In de scene van het werken met behoud van uitkering vertelt een acteur hoe de deelnemer aan het project zich voelt en waaraan hij/zij denkt. Hij moet telkens drie sponsjes in een zakje doen. Hij telt de zakjes met sponsjes en bij 100 zakjes begint hij opnieuw te tellen. Hij vraagt zich af hoe ben ik hier terecht gekomen. En waarom zit ik aan deze kant van de tafel en de werkmeester aan de andere. 

omgeving

Na de scene worden fotos in beeld gebracht, o.a. van acties van de Bijstandsbond, waarin wordt geprotesteert  tegen het verplicht werken met behoud van uitkering, oftewel dwangarbeid bij het voormalige dwangarbeidcentrum in Amsterdam aan de Laarderhoogtweg. Dit centrum is inmiddels gesloten.  De scenes worden voorafgegaan door beschrijvingen door een acteur van de omgevingen waarin de mensen elkaar ontmoeten. Hoe ziet het kantoor eruit waar mensen elkaar ontmoeten? Hoe ziet de werkplaats eruit waar gewerkt wordt met behoud van uitkering? Tussen de scenes door ook projectie van regels in de Participatiewet, zoals de inlichtingenplicht. Er wordt weergegeven dat er strenge regels zijn waaraan de bijstandsgerechtigde zich moet houden. 

ideologiekritiek

Het toneelstuk kent een sterke ideologiekritiek op het beleid van de overheid en er wordt bij de verschillende scenes de motivatie van overheidsfunctionarissen weergegeven en hoe ze aan 'voorlichting' doen, dat wordt afgezet tegen de beschrijvingen van de omgeving en de gedachten van bijvoorbeeld de deelnemers aan het reintegratie-traject. De ideologiekritiek is daardoor indirect, de kritiek wordt gevoelsmatig in beeld gebracht door de inhoud van de scenes. Al met al een mooie voorstelling waarin de absurditeit van de Participatiewet en de manieren waarop ze wordt uitgevoerd in beeld wordt gebracht. 

evaluatie

Toch komt de gedachtenwereld van de bijstandsgerechtigde niet erg sterk in het toneelstuk naar voren, het gaat voornamelijk over hoe de machthebbers (klantmanager) zich voelen. Er wordt ook gesuggereerd dat de Participatiewet strenge regels kent, maar in de praktijk is het vaak onduidelijk. Bijvoorbeeld bij een oproep voor een gesprek over reïntegratie. Dan is er vaak sprake van een vaag schemergebied van rechten en plichten in een onderhandelingssituatie waarin vaak de klant gesprekken lang aan het lijntje wordt gehouden  wel met het doel, om zijn/haar gedrag te veranderen. Hoe vaak moet ik solliciteren in de week? Vaak is wat er gaat gebeuren niet echt in regels vastgelegd en is het afhankelijk van de almachtige klantmanager. Moet ik dat voorstel aanvaarden of kan ik voorlopig vasthouden aan mijn eigen voorstellen? het is vaak niet duidelijk. Een beleid van willekeur. 

angst en onzekerheid

Vaak verkeren bijstandsgerechtigden in een onzekerheid over wat er gaat gebeuren, die slopend is. Angsten, slapeloze nachten, verergeren van psychische  klachten zijn aan de orde van de dag. De stress die de bijstandsgerechtigde ervaart wordt nauwelijks naar voren gebracht. Ook de principiële onleefbaarheid van de Participatiewet  kon beter naar voren komen. Het principe van de bijstandswet is dat je alle extra inkomsten en besparingen op uitgaven moet opgeven en dan wordt je gekort. Maar er zijn op dat vlak ingewikkelde regels, en vaak zijn er uitzonderingen. Als je een klein erfenisje krijgt bijvoorbeeld is vaak onduidelijk wat nu precies de procedures zijn en wat er moet gebeuren. Aan de ene kant moet je je hele hebben en houden op tafel leggen, tot privacy gevoelige dingen aan toe, aan de andere kant is vaak onduidelijk wat de sociale dienst nu gaat beslissen. Dat levert stress op. 

Na afloop van de voorstelling hebben we gediscussieerd over de inhoud. Er waren 7 mensen van de Bijstandsbond aanwezig, die vertelden over hun ervaringen. Een van hen vertelde dat ze twee jaar lang tomaten moest kweken in een tomatenkwekerij in Osdorp met behoud van uitkering. Verder hebben de acteurs met de zaal gepraat over hoe ze de voorstelling ervaren hadden.

Piet van der Lende

Wil je de voorstelling ook bijwonen? Ze spelen op 6 en 7 februari in theater de Kikker. 

https://www.theaterkikker.nl/agenda/het-gesprek-25120

En op 25 april in Amsterdam bij CC Amstel 

https://ccamstel.nl/programma/het-gesprek-1/

Ze gaan in december in Den Haag en Nijmegen spelen, maar de data staan nog niet vast. Het is na de zomer. 

De Partcipatieraad, het officële adviesorgaan van de gemeente Amsterdam op het gebied van bijstand en WSW, is ingestort en opgeheven.

 De afgelopen dagen hebben wij bij de Bijstandsbond gediscussieerd over het volgende. Het blijkt, dat de Participatieraad in Amsterdam, een samenvoeging van de cliëntenraad bij de sociale dienst en de raad van de sociale werkvoorziening, niet functioneert. De adviezen worden of niet gegeven of zijn beneden de maat en alle energie gaat zitten in een reeks van onderlinge conflicten. In plaats van gezamenlijk op te komen voor de belangen en rechten van bijstandsgerechtigden en mensen in de sociale werkplaats bestrijden de leden van de raad elkaar. In een brief van de wethouders Moorman en Groot Wassink wordt gesproken van een voor sommigen onveilige situatie. De Bijstandsbond maakt geen deel uit van de Participatieraad.

Gezien het bovenstaande heeft de gemeente besloten de Participatieraad op te heffen, de verordening waarin de medezeggenschap geregeld is in te trekken en te zoeken naar andere mogelijkheden van inspraak. De gemeente heeft de begeleidende teksten gepubliceerd op haar website, waaronder een rapport van organisatiebureau ‘BMC Yachtgroup’. Hieronder volgen enkele citaten uit de teksten die de gemeente gepubliceerd heeft. Je kunt alle teksten downloaden op https://amsterdam.raadsinformatie.nl/vergadering/1191562

Citaten uit de teksten:

Sinds 2020 ontstaan er binnen de raad conflicten die escaleren. Er zijn schorsingen en er is een onderling gebrek aan vertrouwen. In de afgelopen anderhalf jaar is getracht deze problemen aan te pakken. De conflicten blijven echter bestaan. Ook is er onenigheid over de beëindiging van het lidmaatschap van oud-leden die dreigen met juridische procedures. In de afgelopen periode is de situatie verder geëscaleerd. De gemeente heeft op verschillende momenten geprobeerd om incidenten te beëindigen door actief te bemiddelen en oplossingen aan te dragen. In de zomer 2022 is een voorstel gedaan aan de Participatieraad om de situatie te doorbreken door de rol en positie van een onafhankelijk voorzitter tijdelijk te vergroten. Dat voorstel is door de Participatieraad afgewezen.

Om een onafhankelijk advies en blik te krijgen op de situatie van de Participatieraad, is in oktober 2022 besloten een evaluatie te doen naar het functioneren van de Participatieraad en de rol van de gemeente ten opzichte van de Participatieraad. Dat onderzoek is in november 2023 definitief afgerond. Het rapport is kritisch op zowel het functioneren van de Participatieraad, als op de rol van de gemeente en de gekozen opzet van de raad.

Uit de evaluatie blijkt dat het stelsel van de Participatieraad op dit moment niet naar behoren functioneert. De gemeente neemt daarom de conclusies uit het rapport over en vragen de gemeenteraad om per direct de Participatieraad op te heffen, door in te stemmen met het intrekken van de Verordening Participatieraad Amsterdam. Het functioneren van de huidige Participatieraad is in een zodanige impasse terechtgekomen dat ingrijpen noodzakelijk en onvermijdelijk is. De leden van de Participatieraad zijn inmiddels geïnformeerd en krijgen ondersteuning bij het afronden van hun werkzaamheden en de financiële en juridische afwikkeling Daarom wordt de Verordening Participatieraad Amsterdam ingetrokken.

Ontwikkelen nieuwe invulling cliëntenparticipatie

Op basis van ervaringen in andere gemeenten heeft organisatiebureau BMC in het evaluatierapport een aantal aanbevelingen gedaan om in de komende periode tot een nieuwe opzet voor de invulling van cliëntenparticipatie te komen. Een belangrijk uitgangspunt hierbij is om dit samen te doen met cliëntenvertegenwoordigers in de stad. Maar ook de cliënten zelf willen we in de toekomst blijven betrekken bij de totstandkoming van het beleid, zodat niet alleen over hen maar ook met hen wordt gesproken. De uitkomst van deze verkenning wordt aan u voorgelegd en zal uiteindelijk leiden tot een nieuwe verordening.

Wij vinden cliëntenparticipatie erg belangrijk voor het toetsen en slagen van ons beleid. Daarom blijven we ook tijdens de overbruggingsperiode de mening van cliënten meenemen in de besluitvorming. We zullen dit doen met partners in de stad die de belangen van Amsterdammers onder de Participatiewet behartigen, zoals het Amsterdams Netwerk Ervaringskennis, de Noordas en de Bijstandsbond. Welke organisaties hiervoor worden uitgenodigd wordt per vraagstuk bepaald, waarbij wordt gekeken welke organisatie het meeste kennis heeft van het onderwerp en de doelgroep het beste kan vertegenwoordigen. Deze tijdelijke constructie duurt maximaal 1 jaar en wordt ook benut om van te leren voor de nieuwe definitieve invulling van cliëntenparticipatie.

Tot zover de citaten

Artikel 47 van de Participatiewet: De gemeenteraad stelt bij verordening regels over de wijze waarop de personen, bedoeld in artikel 7, eerste lid, of hun vertegenwoordigers worden betrokken bij de uitvoering van deze wet.

Mijn commentaar is, dat de gemeente op grond van artikel 47 wel verplicht is, de uitkeringsgerechtigden bij het beleid te betrekken, en een verordening op te stellen, maar het artikel is ruim geformuleerd en kan op vele manieren worden ingevuld. De Bijstandsbond is benieuwd naar de verdere ontwikkelingen.

Piet van der lend

Ervaringen van een bijstandsgerechtigde in de gemeente Utrecht

Ervaringen van een bijstandsgerechtigde

Emil Bakkum heeft zijn ervaringen in de bijstand in de gemeente Utrecht opgeschreven. Deze website beschrijft enkele van zijn gedachten over de toepassing van de Participatiewet in de gemeente Utrecht. Zijn commentaren op de uitvoering van het bijstandsbeleid baseren op persoonlijke ervaringen in een periode van twee jaren gedurende 2021-2023. Hij wil laten zien hoe de concrete uitvoering zich verhoudt tot de intenties van de wet. De gemeente legde hem als bijstandsgerechtigde verplichtingen op, die niet doenbaar waren. De Participatiewet schrijft voor, dat de gemeentelijke klantmanagers maatwerk bieden. In zijn geval slaagden zij hierin niet. De commentaren laten zien, waar de begeleiding tekort schiet.

De website bestaat uit zes blogs:

• Een algemene beschouwing over de Participatiewet
• Plichten in de wet
• Uitbesteding van de uitvoering van de wet
• Vrijheid van beroepskeuze onder de wet
• Duurzaamheid van uitstroom uit de bijstand
• Enkele beschouwingen over Open Hiring

Elk van deze blogs laat een bepaald aspect zien, waar de uitvoering van de wet in de gemeente Utrecht onwenselijke gevolgen heeft en schade veroorzaakt, althans bij Emil.

adres website

Nieuwjaarsborrel Bijstandsbond

Er lijken zich donkere wolken samen te pakken boven de toekomst van uitkeringsgerechtigden en mensen met een minimaal inkomen in Nederland. We krijgen misschien een zeer rechtse regering, die naar het er nu naar uitziet de doorgeschoten controle-industrie gaat handhaven en die hoogstwaarschijnlijk de flexibilisering van de arbeidsmarkt verder gaat bevorderen. Naast allerlei andere maatregelen die niet goed zijn voor ons land. Daarom is het van het grootste belang dat we vooral nu samenkomen om de onderlingen solidariteit verder te ontwikkelen en onze stem te laten horen. De Bijstandsbond zet zich ook in 2024 in voor de belangen van haar achterban. Wij organiseren bij het begin van het nieuwe jaar een informele borrel om te bepreken wat we in de toekomst samen kunnen doen. Komt allen!

Nieuwjaarsborrel Bijstandsbond

Donderdag 18 januari van 17.00 uur tot 21.00 uur. 

In ons kantoor,

Da Costakade 162

1053 XD Amsterdam 

020-6898806

info@bijstandsbond.org

Hulp gezocht voor mijn hersteloperatie

 Iris Juhi

https://gofund.me/ac8f93fc

In 2018 veranderde mijn leven ingrijpend na een val op mijn hoofd. Sindsdien heb ik onder andere hoofdpijn, vermoeidheid en concentratieproblemen. Ik werd gediagnosticeerd met het Postcommotioneel Syndroom, maar de klachten blijven langdurig aanhouden door gebroken botjes achter mijn ogen. Een hersteloperatie van de gebroken botjes is mijn laatste kan op genezing, na meerdere behandelingen te hebben geprobeerd. De zorgverzekering vergoedt niets. Daarom ben ik een crowdfunding gestart om het bedrag bij elkaar te krijgen. Zou je mij willen steunen voor deze operatie? Alle kleine bedragen zijn welkom in mijn crowdfunding campagne. Bedankt voor je steun Door onderstaande code te scannen kom je op mijn website met verdere informatie, waar je ook kunt betalen.

Iris.

De wereld is mooier met jou

 

Samenkomst voor solidariteit

 

De verkiezingsuitslag komt hard binnen. Onze rechtsstaat staat
onder druk. Onze fundamentele grondrechten worden bedreigd.
Voor miljoenen mensen in Nederland is het onduidelijk hoe de
toekomst eruit gaat zien.

BIJEENKOMST
vrijdag 24 november 2023
de Dam, Amsterdam
17.00u - 18.00u

Daarom komen we morgen Samen voor Solidariteit! 
Om 17:00 uur op de Dam in Amsterdam. Om te laten zien dat
liefde het altijd wint van haat. Een brede maatschappelijke
coalitie verenigt zich. Voor de rechtsstaat. Voor een Nederland
van iedereen.
We organiseren een samenkomst, geen demonstratie.
Neem alleen een lichtje of kaars, liefde en zoveel mogelijk
anderen mee. We zijn erbij, jij ook? ❤️

De organisaties die meedoen zijn: Milieudefensie,
COC Nederland, PAX voor vrede, Greenpeace, Oxfam Novib,
Amnesty International, Vluchtelingenwerk Nederland,
Women Inc, Extinction Rebellion, Transgender Netwerk NL,
Bi+ Nederland, vakbond voor de kunsten, Vluchtelingenwerk
Nederland, De Goede Zaak, Milieudefensie Jong,
ASKV Steunpunt Vluchtelingen, Nederlandse organisatie voor seksediversiteit, PvdA Amsterdam, GroenLinks Amsterdam, Volt Amsterdam, SP Amsterdam, D66 Amsterdam, PvdD Amsterdam

Er kunnen zich nog altijd organisaties aansluiten. 

Voorstellen van de gemeente Amsterdam om de bestaansonzekerheid van bijstandsgerechtigden bij aanvaarding van werk te verminderen. Grote problemen op het gebied van bestaansonzekerheid blijven gedeeltelijk.

Wethouder Sociale Zaken Rutger Groot Wassink

31 oktober heeft de wethouder Sociale Zaken van Amsterdam een brief naar de gemeenteraad gestuurd over het verbeteren van bestaanszekerheid voor bijstandsgerechtigden die betaald werk in een flexibele baan aanvaarden. De wethouder verwijst naar de rapporten van de commissie sociaal minimum, waarin staat dat het stelsel van sociale zekerheid voorspelbaar en toegankelijk moet zijn. Landelijke maatregelen om dat te bereiken laten lang op zich wachten. De wethouder neemt nu alvast een voorschot op te verwachten landelijke maatregelen, door op gemeentelijk niveau de randen van de wet op te zoeken en te doen wat in het gemeentelijk vermogen en bevoegdheden ligt om de bestaanszekerheid te vergroten. Wij vinden dat positief. De wethouder komt binnenkort met een Agenda Bestaanszekerheid met concrete interventies, om Amsterdammers meer zekerheid te bieden.

garantieknop

 Maar nu dus al maatregelen. Nu is het zo, dat als mensen vanuit de bijstand of anderszins aan het betaalde werk gaan, en ze worden werkloos, de aanvraag van een bijstandsuitkering lang kan gaan duren en al die tijd zit je dan zonder geld, met alle gevolgen van dien. Dit is constateert de wethouder, een drempel voor mensen om aan het werk te gaan. Om deze drempel weg te nemen wordt de 'garantieknop' ingevoerd. Dit houdt in, dat de gemeente garandeert dat als mensen vanuit de bijstand aan het werk gaan ze snel weer een uitkering kunnen krijgen en niet de uitgebreide toetsing van een heronderzoek, waarbij je weer allerlei bescheiden moet overleggen, wordt gevolgd. De wethouder kiest voor de term 'garantieknop' omdat de belangrijkste boodschap is, dat er een garantie is op terugval op de bijstand, mocht werk niet uitpakken zoals gehoopt. Dit geldt echter alleen voor bijstandsgerechtigden die binnen een half jaar weer werkloos worden.

moeilijkheden

En daar beginnen de moeilijkheden. Als je voldoet aan de wekeneis van de WW heb je misschien als je werkloos wordt recht op WW. Je kunt dus geen bijstandsuitkering aanvragen, want de WW is een voorliggende voorziening. En de toekenning van WW kan lang duren. Dus voor die groep die werk aanvaardt verandert er niets. Bovendien ook voor de groep die die korter gewerkt heeft en niet voldoet aan de wekeneis is niet alles koek en ei. Stel, je komt uit een depressie of je had lichamelijke klachten en/of ziektes en het gaat wat beter met je, en je denkt: kom laat ik een baantje nemen, het is weliswaar voor 3 maanden maar het lijkt me leuk werk. Als je dat werk aanvaardt, en je komt tijdens het werk tot de ontdekking dat het toch niet lukt, dan... meld je je ziek en kom je soms in aanmerking voor de ziektewet, via de werkgever of van het UWV. En weer, het kan lang duren voor die uitkering wordt toegekend. En als het wordt toegekend, dan zijn de ingewikkelde problemen nog niet voorbij. 

meerdere uitkeringen

Als ziek wordt in een flexibele deeltijdbaan waarmee je net uit de bijstand komt of met aanvullende bijstand, dan zal de ziektewet uitkering vaak onvoldoende zijn om aan het sociale minimum te komen. Je kunt dan een beroep doen op de Toeslagenwet, ook uitgevoerd door het UWV. Kom je dan nog niet aan het sociale (bijstand) minimum, dan bestaat recht op aanvullende bijstand. Veel uitkeringsgerechtigden hebben zo om aan het sociale minimum te komen 3 uitkeringen: WW of ziektewet, Toeslagenwet en bijstand. Bij de berekening van de aanvullende bijstand worden fouten gemaakt en dat is geen wonder. De netto uitkeringen van WW, ziektewet en Toeslagenwet staan op de uitkeringsspecificatie van het UWV. Maar afhankelijk van of de voormalige werkgever je loon per 4 weken of per maand uitbetaalt, worden de WW en de ziektewet ook soms per 4 weken en soms per maand berekend. En de bijstand is een maanduitkering. en dan moeten soms de WW, de Ziektewet teruggerekend worden van 4 weken naar een maand. Bovendien is de ziekte-uitkering per 4 weken en soms per maand inclusief vakantiegeld, en de WW en de Toeslagenwet en de bijstand exclusief vakantiegeld. In geval van een ziektewetuitkering moet daarmee rekening worden gehouden bij de berekening van de aanvullende bijstand. In de praktijk worden bij de berekeningen veel fouten gemaakt. 

onder druk

Een ander punt, waardoor bijstandsgerechtigden ervan worden weerhouden een flexibel tijdelijk baantje te nemen, is dat als je iets leuks hebt gevonden wat bij je past, en je gaat 3 maanden werken en je wordt dan weer werkloos dan krijg je wel snel een uitkering, maar daarmee is de kous niet af. Momenteel worden alle bijstandsgerechtigden opgeroepen om aan het werk te gaan of vrijwilligerswerk te doen. Soms wordt je dan echt onder druk gezet betaald werk te aanvaarden. En wanneer je na 3 maanden weer terugkeert in de uitkering, wordt je natuurlijk opgeroepen om over de volgende flexibele baan van 3 maanden te gaan praten. O, denkt menige klantmanager, die heeft 3 maanden gewerkt, die kan werken. En dan loop je het risico, dat je gekoppeld wordt aan een jobhunter en je een baantje moet aanvaarden wat je helemaal niet leuk vindt en waar je niet voor gekozen hebt, dat ook niet geschikt voor je is. Gezien de beperkingen die je bijvoorbeeld hebt. 

eenzijdig aanbod

Hier wreekt zich, dat het aanbod van WPI (sociale dienst) zeer eenzijdig is. In Amsterdam bood de klantmanager een klant een lijst van driehonderd vacatures. Daarmee kwam hij op het spreekuur van de Bijstandsbond. Dat geeft een aardig overzicht van wat de WPI zoal in de aanbieding heeft. Vrijwel uitsluitend (gesubsidieerd) ongeschoold en laaggeschoold werk in laagbetaalde flexibele tijdelijke (deeltijd) banen. Vaste banen bij wat grotere gerenommeerde werkgevers op een wat hoger niveau dan ongeschoold zitten er niet bij. Of het moesten de kant en klare vaklieden zijn zoals timmerman die door de werkgevers gevraagd worden. Maar daar moet je een specialistische beroepsopleiding voor hebben gevolgd. En aangezien de rijksoverheid de re-integratiebudgetten aanzienlijk heeft afgebouwd, zijn er weinig mogelijkheden een vakopleiding te volgen. 

arbeidsmarkt

Van een aanpassing van de flexibele arbeidsplaatsen aan de mogelijkheden van de werkzoekenden is totaal geen sprake. Ondanks de vacatures. De arbeidsmarkt werkt niet als markt. Wel op onmogelijke tijden en in de weekeinden aanwezig zijn, voldoen aan de eisen van de werkgevers en banen die voor een groot deel ver buiten Amsterdam zijn. Het betreft werk in de bouw, bewaking en beveiliging, detailhandel, agrarische sector (in de kassen en van het veld halen van gewassen), horeca, schoonmaak, transport en logistiek (pakjes rondbrengen), zakelijke dienstverlening. Bestaanszekerheid kan hieraan bepaald niet aan ontleend worden. En dan hebben we het er nog niet eens over gehad dat werkzoekenden die aan het werk gaan bij vage werkgevers terecht kunnen komen, waarbij ze in conflict raken met de werkgever over de loonbetaling en juridische procedures moeten volgen om alles recht te trekken. Kom je dan ook in aanmerking voor de garantieknop? En geldt de garantieknop ook als na 3 maanden WW nog steeds geen werk hebt en weer een beroep moet doen op een bijstandsuitkering? Eigenlijk zou jet UWV ook zo'n garantieknop moeten invoeren. Maar voorlopig zit de bijstandsgerechtigde die voor zichzelf perspectief zoekt klem tussen een ondoorzichtig en ingewikkeld uitkeringssysteem aan de ene kant en de eenzijdige flexibele baantjes waar geen bestaanszekerheid  aan ontleent aan worden aan de andere kant.

Piet van der Lende