|
Ongeveer tweederde van de daklozen in Amsterdam wordt niet
geholpen om hun leven weer op de rails te krijgen. Ze worden aangemerkt
als “zelfredzaam”, op basis van een onduidelijke beoordeling via een
krakkemikkig testje: de “zelfredzaamheidsmatrix”. Sinds enkele weken
verschijnt er een stortvloed aan rapporten en mediaberichten over de
slechte behandeling van daklozen.
Mijn eerdere artikel over “zelfredzame” daklozen was gebaseerd op spreekuurervaringen bij de Bijstandsbond en op een rapport
van de Rekenkamer Metropool Amsterdam. Enige tijd geleden kwam het
nieuws over de behandeling van daklozen op gang met een reportage van
het televisieprogramma Een Vandaag. Daarin kwam naar voren dat de taser,
het nieuwe stroomstootwapen van de politie, vooral wordt ingezet om
verwarde mensen op straat onder controle te houden. Aangezien er voor
deze groep mensen verder geen hulpverlening is, krijgen ze alleen maar
met dit wapen te maken. De betrokkenen kunnen niet terecht bij de
instellingen van de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ), want die moeten
bezuinigen. En wat bleek? De taser wordt ook bij de GGZ gebruikt. Het
wanhopige personeel belt de politie om mensen tot rust te brengen met
het stroomstootwapen. Amnesty International reageerde
daarop en constateerde dat het wapen vooral wordt toegepast bij de
zwaksten in de samenleving. De Rotterdamse korpschef Paauw liet op 18
december 2017 weten dat de politie niets te zoeken heeft in die
GGZ-instellingen. Maar “ze zeggen blij te zijn ons erbij te kunnen
halen, als ze zelf patiënten niet meer onder controle kunnen krijgen”,
aldus de korpschef.
Midden- en Oost-Europa
Daarna verschenen er veel rapporten over de problematiek van op straat of in opvanghuizen rondzwervende mensen. Uit een onderzoek van het Platform voor onderzoeksjournalistiek Investico, in samenwerking met het actualiteitenprogramma Nieuwsuur en weekblad De Groene Amsterdammer, blijkt dat volgens experts het aantal ‘nieuwe’ daklozen in de nasleep van de financiële crisis sterk is gegroeid.
Het totaal aantal daklozen in Nederland groeide tussen 2009 en 2015 met
74 procent (van 18 duizend naar 31 duizend), aldus het Centraal Bureau
voor de Statistiek. Die stijging is mede een gevolg van de bezuinigingen
op de GGZ- en jeugdopvang. Ook dit onderzoek laat zien dat de
problematiek te lijf wordt gegaan door “zelfredzame” daklozen uit te
sluiten van de hulpverlening.
Een ander rapport werd uitgebracht door de Participatieraad in
Amsterdam. Dat is een adviesorgaan van de gemeente waarin allerlei
belangenorganisaties zitting hebben. In september en oktober 2017 interviewde
deze raad Amsterdamse dak- en thuislozen over de bejegening door drie
speciale daklozenloketten. Hier was de constatering dat in Amsterdam
verreweg de meesten geen gebruik maken van de publieke voorzieningen,
met uitzondering van de winteropvang aan de Havenstraat. Zij leven
zonder uitkering, zonder budgetbeheer. De Participatieraad meldt dat de
inventiviteit en de overlevingskunst onder de daklozen groot is, maar
dat ze het niet zouden redden zonder de hulpverlening van particuliere
en kerkelijke initiatieven. Een groot deel van de daklozen komt uit
Midden- en Oost-Europa.
In het Nederlands Juristenblad van december 2017 stond ook het
artikel “De zelfredzame dakloze”, geschreven door Jochem Westert en
Caroline de Groot. Dakloze mensen zonder psychische problemen of
verslavingsproblematiek worden in feite geacht zichzelf te redden, al
dan niet met behulp van een eigen netwerk of aanvullende particuliere
initiatieven. De verwachtingen die de overheid heeft van de dakloze en
zijn netwerk zijn echter niet reëel. De staat zou objectieve criteria
moeten invoeren aan de hand waarvan kan worden bepaald of er sprake is
van individuele nood die opvang rechtvaardigt. De uitsluiting van de
toegang tot opvang op basis van het “eigen kracht”-criterium kan
maatschappelijke teloorgang tot gevolg hebben. Om die reden zou het
criterium van “zelfredzaamheid” minder tot uitsluiting van opvang moeten
leiden.
Incidenten
Op 18 december merkte diezelfde Rotterdamse korpschef ook nog op dat
zijn dienst grote zorgen heeft over het toenemend aantal gewelddadige
incidenten met verwarde mensen. Ook de ernst daarvan is in 2017
toegenomen. Het korps heeft de categorie “verwarde personen” voor het
eerst opgenomen in het “dreigingsbeeld”, een overzicht van onderwerpen
die “een potentieel risico vormen op ontwrichting van de Rotterdamse
samenleving”.
Het aantal heel ernstige incidenten blijft toenemen. In 2014 werden
er ruim zesduizend gemeld bij de Rotterdamse politie. In 2017 verwacht
de korpschef uit te komen op ruim achtduizend. De politie wordt ook
ingeschakeld door de crisisdienst van de gemeente om mensen onder
controle te krijgen die zichzelf of anderen willen verwonden. Paauw laat
weten dat de oorzaken onduidelijk zijn, maar ook hij meent dat
bezuinigingen in de zorg een rol hebben gespeeld. Verder wijst hij op de
afname van de mogelijkheden om iemand op te nemen, en op verminderd
medicijngebruik.
No go area’s
Hé, ze worden wakker bij de media en de politie. Duizenden mensen
zwerven op straat rond of trekken uitzichtloos van opvanghuis naar
opvanghuis. Hun aantallen zijn de afgelopen jaren fors toegenomen. En
dan hebben we ook nog de ‘verborgen’ armoede bij bijstandsvrouwen,
baanlozen en ouderen, om maar eens wat te noemen. Je merkt er op straat
niet veel van. Deze mensen bezorgen geen overlast en proberen wanhopig
om in stilte de eindjes aan elkaar te knopen. Dagen bezuinigen op het
eten, schulden maken en met kunst en vliegwerk schulden aflossen. De
kloof neemt toe tussen de rijken die steeds rijker worden en de armen
die steeds armer worden. Minister-president Rutte en zijn aanhang
proberen de mensen rustig zand in de ogen te strooien. Het gaat
fantastisch met de economie, beweert men. Maar nu begint vanwege alle
bezuinigingen in de sociale zekerheid en bij de gezondheidszorg in het
algemeen en de GGZ in het bijzonder een openbare orde-probleem te
ontstaan. Nu gaat men optreden. Want ja, we moeten er geen last van
hebben, natuurlijk.
Protesteren ze bij de GGZ tegen de bezuinigingen? Staat de
GGZ-leiding achter het wanhopige personeel? Nee dus. Ach, verklaart de
GGZ Nederland officieel, de cijfers van de politie zeggen weinig. Er
worden mensen dubbel geteld die meerdere malen overlast bezorgen. En de
samenleving wordt intoleranter, enzovoorts. In feite laat men de
burgerij weten: gaat u maar rustig slapen, wij gaan meer politieagenten
inzetten met nieuwe wapens die de zaak onder controle moeten houden, ook
intern. Op weg naar een samenleving, net als in de VS, met in sommige
gebieden no go area’s waar het geweld welig tiert en mensen op straat
sterven door honger, armoede of geweld. In Nederland wordt in veel
steden een keihard beleid gevoerd tegen de mensen die in armoede leven.
Meerdere mechanismen worden ingezet om mensen uit te sluiten van een
uitkering of opvang, om op die manier weer meer bezuinigingen te kunnen
uitvoeren. Met de bovenomschreven gevolgen.
Piet van der Lende |
|
|
Geen opmerkingen:
Een reactie posten