Wethouder Arjen
Vliegenthart is nu bijna een jaar wethouder, en het is tijd voor een eerste
evaluatie. Wat merken wij ervan op het spreekuur? Ons beeld is niet positief.
De dienstverlening van de voormalige Dienst Werk en Inkomen is dramatisch
verslechterd, terwijl beloftes in het coalitieakkoord dat zou worden gestopt
met het werken voor je uitkering, door ons dwangarbeid genoemd, niet worden
waargemaakt. En de bureaucratie van de voormalige DWI trekt zich nog steeds
weinig aan van uitspraken van rechters, met name op het punt van het opleggen
van boeten. Ook komen er weer meer klachten binnen over de afdeling handhaving.
De laatste twee maanden is de dienstverlening aanzienlijk
verslechterd, naar men intern zegt als gevolg van de laatste reorganisaties.
Dat merken wij aan verschillende dingen.
1. Wij dienen de laatste maanden veel meer klachten
in tegen de manier waarop aanvragen worden behandeld.
2. We merken in toenemende mate, dat wanneer een
bezwaarschrift wordt ingediend tegen een beslissing, nog voor dit behandeld
wordt de beslissing schielijk wordt ingetrokken omdat die evident fout is.
3. Er komen nadat het een tijdje rustig is geweest
weer meer klachten binnen over de afdeling handhaving
We kunnen de bovenstaande drie punten met vele voorbeelden
staven. Zo was er een dakloze die een uitkering aanvroeg en die een scheurtje
in zijn identiteitsbewijs had. Alles was goed te lezen, maar bij de DWI zei
men: ‘dit kunnen wij niet lezen, wij nemen uw aanvraag niet in behandeling,
vraagt u eerst maar een nieuw bewijs aan’. Een ander voorbeeld. Een mevrouw zei
bij een controle onderzoek dat ze wel eens taarten bakte voor de buren of voor
familieleden. De DWI veronderstelde, dat ze daarmee wel eens inkomsten zou
kunnen hebben uit arbeid en vorderde de gehele uitkering terug met
terugwerkende kracht tot twee en een half jaar geleden. Daarop werd een
bezwaarschrift geschreven en de terug vordering werd onmiddellijk ingetrokken
omdat een procedure evident niets voor de DWI zou opleveren. Als die mevrouw
niet op tijd in bezwaar gegaan was, had ze eraan vastgezeten om 40.000 euro
terug te betalen. Nog een voorbeeld van
een dakloze. Hij dient enige tijd na de aanvraag ene verzoek in om een
voorschot. Er wordt niet onderzocht of er recht is op een voorschot en dat
wordt niet verstrekt. Daarop wordt een klacht ingediend. Hij krijgt direct een
voorschot. Een laatste voorbeeld. Een mevrouw met een baby van 10 weken vraagt
een uitkering aan. Daarop wordt gezegd: ‘u hebt een zoekperiode van vier weken,
waarin u naar betaald werk moet zoeken. Daarna wordt de aanvraag in behandeling
genomen’. Mevrouw zit helemaal financieel aan de grond en heeft geen geld meer
om luiers en babymelk te kopen. Werk kan ze niet zoeken, want wie zorgt voor de
kinderopvang? Er gelden voor een- ouder gezinnen mogelijkheden om vrijgesteld
te worden van de sollicitatieplicht en over vier weken zal dan worden gezegd:
o. Dat gaan we beoordelen. Wij dienen een klacht in. De aanvraag wordt
onmiddellijk in behandeling genomen en de 4 weken termijn wachttijd buiten
werking gesteld. Blijkbaar werkt men bij de kwalitatief slechte beslissingen in
toenemende mate met een ‘piepsysteem’: er wordt nee verkocht, wie niet aan de
bel trekt heeft pech gehad, ook had hij wel rechten, en wie aan de bel trekt
krijgt gelijk.
Hoge boetes
De Wet Boeten en Maatregelen heeft veel ellende opgeleverd.
Veel sociale diensten gingen standaard een boete opleggen die gelijk was aan
het benadelings- of terugvorderingsbedrag. De Centrale Raad van Beroep heeft op
24 november uitgesproken, dat dit niet goed is. Er moet rekening worden
gehouden met de ernst van de overtreding. De voormalige DWI in Amsterdam legt
echter nog steeds de hoge standaardboete op. Een voorbeeld. Een man heeft 4
maanden lang onterecht tegelijkertijd een ziektewet uitkering en een
bijstandsuitkering ontvangen. Hij heeft echter wel degelijk bij het UWV een
machtiging getekend, dat die instantie zijn ziektewetuitkering rechtstreeks zou
overmaken aan de DWI. Door een foutje doet het UWV dat niet, en de man trekt
pas na 4 maanden aan de bel. Het DWI legt gewoon de standaardboete van 4000
euro op, zonder rekening te houden met bovenomschreven omstandigheden. Een
ander voorbeeld. Een klant krijgt een heronderzoek en levert bankafschriften
in. Daaruit blijkt, dat hij 75 euro in een loterij heeft gewonnen. Men zegt
tegen hem: ‘je hebt de inlichtingenplicht geschonden, we gaan je een boete
opleggen’.
Handhaving
Op het spreekuur van de Bijstandsbond komen ook weer meer
meldingen binnen over machtsmisbruik door handhavers. Een voorbeeld. Er is een
tip binnengekomen over een man dat hij in tweedehandsauto’s zou handelen. Dit
is echter niet het geval. De man heeft een gezin en rijdt af en toe met zijn kinderen
in de auto van vrienden. In een verhoor wordt de man onder druk gezet zijn
inloggegevens van Marktplaats.nl te verstrekken, zodat de handhaver erin kan
kijken. Ook in het verdere gesprek wordt de verdachte slecht behandeld. De
handhaver lacht hem steeds uit en stelt niet ter zake doende vragen.
Dwangarbeid
Tot nu toe worden beloftes dat zou worden gestopt met werken
voor je uitkering niet waargemaakt. Vliegenthart heeft zogenaamde ‘leer-werk
stages’ geïntroduceerd, die tot maximaal een jaar kunnen duren, en waar weer
zoals bij de participatieplaatsen met behoud van uitkering wordt gewerkt. Aan
het eind van die leerstage ontvangt de bijstandsgerechtigde een bonus van 500
euro. Maar dan moet je wel de hele tijd braaf zijn geweest en aan alle voorwaarden
hebben voldaan. Nu zegt Vliegenthart: ‘zie je wel, ze verdienen bijna evenveel
als het minimumloon voor een vierdaagse werkweek’. Dit rechtse argument (waar
zeuren die bijstandsgerechtigden toch over, ze hebben toch hun uitkering) gaat
geheel voorbij aan een van de kernpunten van kritiek op dwangarbeid, namelijk
dat je werkt onder de voorwaarden van een bijstandsregiem met partnertoets,
vermogenstoets, huisbezoeken, controles, etc. en dat ze je op basis daarvan
kunnen maken en breken en je uitkering stopzetten of een sanctie geven. Dit
leidt bijvoorbeeld bij het dwangarbeidscentrum, ook wel Praktijkcentrum genoemd
tot misbruik van bevoegdheden, zoals intimidaties, bij het minste of geringste
dreigen met sancties, vernederingen, etc. Mensen hebben niet de rechten die
werknemers hebben die een contract hebben en loon ontvangen en ze zijn nergens
voor verzekerd als er een ongeluk gebeurt. Zie voor de verdere kritiek op de
‘leer-werk stages’ de weblog van het Comité Dwangarbeidnee.
http://dwangarbeidnee.blogspot.nl/
Dwangarbeid centrum
Ook het Praktijkcentrum van Herstelling Werk en Uitvoering
aan de Laarderhoogtweg draait gewoon door. Wij merken op ons spreekuur dat het
disciplineringssysteem in de bureaucratie op de oude voet doorgaat. Het
principe is, dat als er meningsverschillen zijn tussen de klantmanager en de
klant, bijvoorbeeld over een plan wat de klant heeft ingediend om als
zelfstandige te beginnen, en de klant houdt enige tijd vast aan zijn voorstel,
dat dan wordt gezegd: ‘ik stuur je naar de Laarderhoogtweg’. Dit gebeurt ook
als iemand in een traject niet aan betaald werk gekomen is, en er protesten
zijn van de klant tegen de ineffectiviteit en de uitzichtloosheid van de trajecten.
Het systeem blijft dus gewoon hetzelfde. Dat blijkt ook uit het volgende.
Meneer G. krijgt een brief met de volgende zinsnede: ‘Een traject naar werk is
voor u nu niet aan de orde. U moet eerst gedisciplineerd worden. Daarom sturen
we u naar Herstelling Werk en Uitvoering. U moet daar op maandag zo en zo laat
verschijnen’. En daar werkt het piepsysteem weer: we dienen en klacht in op de
donderdag ervoor, en op vrijdag krijgen we antwoord: ‘nee, nee, dat had nooit
zo geschreven mogen worden, meneer hoeft maandag niet te gaan’. Want bij de
Herstelling zelf en bij het DWI ontkent men dat het een disciplineringstraject
is. Men wil het niet weten. ‘Nee, zegt
men, het zijn reintegratietrajecten naar werk’. En ook op de Laarderhoogtweg
zelf verandert er niets. Neem de afdeling horeca en facilitair. Daar worden
onder dezelfde voorwaarden als onder de vorige gemeenteraad mensen nog steeds
naartoe gestuurd. Een voorbeeld. Er belde een mevrouw die zich tot op het bot
vernederd voelde. Ze moest papier prikken en wc’s schoonmaken de hele dag,
terwijl ze een MBO opleiding heeft. Ze voelde zich waardeloos, ‘terwijl ik
zoveel kwaliteiten heb’ zegt ze zelf. Ook was ze verbolgen over het feit, dat
het schoonmaken een totaal zinloze bezigheid is, omdat ’s morgens een professioneel
schoonmaakbedrijf alles komt schoonmaken om te voorkomen dat er sprake is van
verdringing van betaald werk.
Conclusie
Nu met de nieuwe SP-wethouder is er niets veranderd en
sommige dingen functioneren zelfs slechter. Wij vragen ons af of de wethouder
wel grip heeft op zijn organisatie en of hij niet teveel zijn oren laat hangen
naar de manieren, waarop de bureaucratie een mist opwerpt over de werkelijke
ontwikkelingen en de argumenten waarmee zij zichzelf verdedigt. De wethouder
lijkt geheel mee te gaan in hun repressieve redeneringen, dat werkloosheid een
gevolg is van gebrek aan competenties, en niet van het tekort aan banen, en er
een probleem is van de niet-willers (werklozen die niet braaf op alles wat de bureaucratie
wil ja en amen zeggen) waarbij de repressiemachine van het DWI in feite de
bedoeling heeft, als disciplineringsmachinerie arbeidskrachten ter beschikking
te stellen voor slechte werkgevers, die rot baantjes aanbieden onder slechte
voorwaarden met voorbijzien aan de belangen van de werklozen op het gebied van
ontplooiingsmogelijkheden.
Bijstandsbond Amsterdam
020-6898806
info@bijstandsbond.org
